Konie chw hodowla uytkowanie Elearning Marcin Gobiewski Znaczenie

Konie – chów, hodowla, użytkowanie E-learning Marcin Gołębiewski

Znaczenie koni wczoraj i dziś �Udomowienie – VI-V w p. n. e. - ośrodki �Konie- źródło mięsa i skór �Wykorzystanie konie w celach militarnych i gospodarczych �Co było pierwsze użytkowanie pociągowe czy wierzchowe

Charakterystyka przyrodnicza koni �Budowa anatomiczna a możliwości wykorzystania koni przez człowieka v Wyeksponowany kłąb v Mała praca pierwszych 8 -9 par żeber v Diastema pomiędzy siekaczami a trzonowcami v Budowa nóg i kopyt v Szeroka skala chodów v Przemiana materii i regeneracji sił v Właściwości psychiczne

Budowa anatomiczna konia

Sposoby użytkowania koni �Konie w rozwoju cywilizacji �Konie jako źródło pokarmu �Konie jako siła robocza �Konie wierzchowe

Plastyczność gatunku �Wpływ klimatu na kształtowanie się pokroju oraz konstytucjo koni �Reguły ekogeograficzne: �Reguła Allena (peryferyjne części ciała) �Reguła Bergmanna (masa ciała) �Reguła Glogera (umaszczenie) �Klimat gorący zwiększa się powierzchnia ciała koni w stosunku do objętości – klimat zimny zależność odwrotna

Konie z północy i z południa

Podział typów koni pod względem budowy �Czynniki warunkujące przydział do poszczególnych typów budowy: Ø Siła pociągowa Ø Szybkość Ø Rodzaj chodu Ø Wytrzymałość

Typy koni – typ zimnokrwisty �Ciężka praca –powolne tempo pracy Ø Ø Ø Ø Ø Duża masa ciała Niskie położenie ośrodka ciężkości Krótkonożność Większa długość tułowia niż wzrost Szerokość tułowia Szerokie i płaskie kopyta Bardziej rozwarte skątowanie kośćca Krótkie ale grube mięśnie Zdolność odkładania znacznych zapasów węglowodanów Powolny temperament

Typy koni – typ gorącokrwisty �Lekkie obciążenie - szybkie tempo pracy Ø Ø Ø Ø Ø Mała masa ciała Wysokie położenie ośrodka ciężkości Wysokonożność Niezbyt duża szerokość tułowia Wąskie kopyta o mniejszej powierzchni Większe skątowanie kośćca Długie mięśnie i kości Suchość tkanki Żywy temperament

Konstytucja koni �Właściwości organizmu, cechy ustroju w dużej mierze uwarunkowane czynnikami genetycznymi �Konstytucja oddechowa �Konstytucja trawienna

Rasy koni – rasy gorącokrwiste �Czysta krew arabska

Rasy koni – rasy gorącokrwiste �Pełna krew angielska

Rasy koni – rasy gorącokrwiste �Angloaraby

Rasy koni – rasy zimnokrwiste �Belgi

Rasy koni – rasy zimnokrwiste �Ardeny

Rasy koni – rasy zimnokrwiste �Perszerony

Rasy koni – rasy zimnokrwiste

Rasy hodowane w Polsce �Wielkopolska �Małopolska �Śląska �Hucuły �Koniki polskie �Szlachetna półkrew

Opis ciała konia

Pokrój a użytkowość koni �Głowa

Pokrój a użytkowość koni �Szyja

Pokrój a użytkowość koni �Kłoda

Pokrój a użytkowość koni �Zad

Pokrój a użytkowość koni �Nogi przednie

Pokrój a użytkowość koni �Nogi zadnie

Maści koni �Maści jednolite: kara, kasztanowata, niekiedy siwa �Maści złożone: gniada �Maści mieszane: dereszowata, bułana, izabelowata, srokata, tarantowata

Maści koni

Maści koni

Chody koni �Stęp �Kłus �Galop �Innochód

Rozród koni �Dojrzałość płciowa �Dojrzałość hodowlana

Ruja �U zdrowych klaczy w czasie dojrzewania pęcherzyka jajnikowego natężenie objawów popędu płciowego stale wzrasta osiągając szczyt w okresie okołoowulacyjnym � Czas trwania, stopień nasilenia i częstotliwość reakcji rujowych mogą różnić się u poszczególnych klaczy, a także u tych samych klaczy w różnych miesiącach roku

Ruja �U klaczy niezwykle ważna jest znajomość charakteru zwierzęcia: określonego rodzaju pobudliwości nerwowej, wrażliwości i temperamentu

RUJA U KLACZY Najbardziej charakterystycznym objawem rui u klaczy jest błyskanie sromem tj. rytmiczne otwieranie szpary sromowej. Klacze będące w rui są nieposłuszne, często podnoszą ogon i oddają małe ilości moczu. Srom powiększony jest tylko w nieznacznym stopniu, błona śluzowa pochwy jest zaczerwieniona. Zauważyć można wypływ ciągliwego śluzu pochwowego.

Ruja �Objawy grzania się klaczy nasilają się w miarę zbliżania się terminu owulacji �Pierwsza ruja po wyźrebieniu występuje zwykle między 5 a 12 dniem (90% przypadków), a do owulacji dochodzi najczęściej po 10 dniach po porodzie

Celem stwierdzenia i ustalenia optymalnego okresu krycia klaczy stosuje się próbę z ogierem. W przypadku, gdy klacz „odbija” ogiera i wydaje charakterystyczne dźwięki – „kwiczy” to znaczy, że nie jest w rui. Jeśli klacz nie „odbija”, to znaczy, że jest w rui.

stanówka �Ogier swoją obecnością i zachowaniem pobudza klacz �Klacz wykazuje (lub nie) objawy rui �Człowiek decyduje o kryciu klaczy (wiedza i doświadczenie prowadzącego stanówkę)

Pomocnicze metody wykrywania rui � Poziom progesteronu: w rui niski < 1 ng/ml � test arboryzacji - śluz pochwowy - rozmaz, wysuszyć, oglądać pod małym powiększeniem (jak mróz na szybie) � Badanie oporności śluzu pochwowego � Ultrasonograficzna ocena zmian zachodzących na jajnikach (głowica 5 MHz): wzrost pęcherzyka jajnikowego - dobrze sprawdzać 2 x dziennie, charakterystyczne jest pęknięcie pęcherzyka zapadanie się ścian - kształt owocu gruszki

Żywienie koni �Fizjologia trawienia u koni – specyfika układu pokarmowego

Pasze w żywieniu koni �Treściwe �Objętościowe

Żywienie koni w różnych stanach fizjologicznych �Konie pracujące �Młodzież rosnąca �Ogiery rozpłodowe �Klacze karmiące �Konie sportowe

Systemy utrzymania koni

Wymiary ciała koni

Wymiary ciała koni

Rodzaje systemów utrzymania � Czynniki różnicujące systemy utrzymania koni: Liczba koni przebywających w pomieszczeniu Możliwość swobodnego ruchu Środowisko stajenne � System naturalny Tabunowy: hodowla rezerwatowa (Popielno)

System kierowany �Alkierzowy: Bez wybiegu czy pastwiska �Stajenno-pastwiskowy: Pastwisko – podstawa żywienia letniego (160 -180 dni, potem wybieg)

System bezstajenno-pastwiskowy � W Polsce – od wiosny do jesieni � Ekstensywny � Obniża koszty � Zapewnia schronienie przed słońcem i deszczem � Dokarmianie: woda, lizawki, siano lub słoma

System bezstajenno-pastwiskowy � � 1, 2 ha pastwiska na klacz ze źrebięciem (wypas kontrolowany) Nadzór

Formy utrzymania koni Indywidualny system utrzymania koni � System stanowiskowy Koń stoi uwiązany Nie jest właściwy z punktu widzenia dobrostanu i potrzeb koni ▪ 1 x/dzień koń kładzie się na boku – niemożliwe w stanowisku ▪ Przy wstawaniu koń prostuje przednie nogi – koń musi mieć przestrzeń przed sobą Stosowany z przyczyn ekonomicznych Stanowiska – pojedyncze, podwójne lub na większą liczbę koni Konie utrzymywane na stanowiska muszą mieć zapewnioną dużą ilość ruchu na swobodzie, w kontakcie z innymi końmi

Formy utrzymania koni Indywidualny system utrzymania koni � System stanowiskowy

System stanowiskowy �Zalecane wymiary (koń o masie ciała 550 kg): Szerokość: Długość: min. 1, 0 -1, 1 x wysokość konia w kłębie 2 x wysokość konia w kłębie �Przeznaczenie: Konie robocze Wierzchowe – rekreacyjne Rzadziej klacze stadne

Indywidualny system utrzymania koni �System boksowy Najczęściej zalecany Możliwość swobodnego ruchu, choć na ograniczonej przestrzeni Poruszając się po boksie koń powinien mieć możliwość: ▪ Obrócenia się w nim bez konieczności wykonywania zwrotu w miejscu i bez nadmiernego wygięcia kręgosłupa ▪ Swobodnego wyciągnięcia się na boku po przekątnej boksu Wspięcie konia na tylnych kończynach nie powinno powodować niebezpieczeństwa urazu konia

Indywidualny system utrzymania koni � System boksowy

System boksowy �Zalecane wymiary powierzchni boksu (koń o masie ciała 550 kg): Przeciętnie (2 x wysokość w kłębie)2 Klacze źrebne i ogiery (2, 5 x wysokość w kłębie)2 Długość najkrótszego boku min. (1, 5 x wysokość w kłębie)2 �W systemie boksowym wyróżnić można dwie formy utrzymania koni: W boksie znajdującym się w obrębie budynku stajennego W boksie którego drzwi wychodzą na zewnątrz

System boksowy c. d. �Z punktu widzenia obsługi, boks powinien zapewniać możliwość łatwego: Usuwania obornika Słania Zadawania paszy Bezpiecznej obsługi konia �Przeznaczenie: Klacze źrebne i karmiące Ogiery Młodzież Konie sportowe

Grupowy system utrzymania koni Konie przebywają w nielicznej grupie Najbardziej odpowiada naturze konia Należy unikać tworzenia zbyt licznych grup koni Staranny dobór zwierząt do grupy � Biegalnie Bezsłupowe konstrukcje halowe Wyposażenie – koryto do pojenia, żłoby

Zalecane wymiary z dostępem i bez dostępu do wybiegów i pastwisk � Powierzchnia przewidziana na 1 konia o masie ciała 550 kg: Osobniki dorosłe: (2 x wysokość w kłębie)2 Młode konie (% powierzchni przewidzianej dla dorosłego konia: � � ▪ 12 -24 miesiące: 75% ▪ 0 -12 miesięcy: 50% Minimum: ▪ 10 m 2 dla dorosłego konia, klaczy jałowej ▪ 15 m 2 dla klaczy ze źrebięciem Gdy pasze objętościowe i treściwe skarmiane są ze żłobów, należy zapewnić żłób o długości na 1 konia: 0, 8 m na młodzież 0, 9 -1 m na klacz 1, 5 m na klacz ze źrebięciem Jeśli powierzchnia stajni przewidziana dla koni jest zbyt mała, można ją powiększyć o przylegający do stajni wybieg, do którego konie będą miały swobodny dostęp poprzez otwarte drzwi

Przeznaczenie � Młodzież - źrebięta rzeźne: Max 6 -8 konie w grupie przy 5 -6 m 2 na zwierzę w wieku 5 -16 miesięcy 4 -6 koni w grupie przy 8 m 2 na zwierzę w wieku 18 -24 miesiące � Klacze jałowe i źrebne

Stajnie otwarte � Stajnia jest cały czas otwarta, co umożliwia koniom wyjście na zewnątrz, na przyległy wybieg � Ten system nie jest w Polsce rozpowszechniony � Najlepszy system utrzymania � Koń musi mieć możliwość termoregulacji behawioralnej i fizjologicznej � Koń musi mieć schronienie przed słońcem i wilgocią: Zimno i sucho – dobrze tolerowane Zimno i wilgotno – źle (stres)

Wady i zalety różnych systemów utrzymania koni

Swoboda poruszania się Dyrektywy Unii Europejskiej: � Swobody poruszania się zwierzęcia, określonej na podstawie doświadczenia i wiedzy naukowej, nie wolno ograniczać w sposób powodujący niepotrzebne cierpienie lub urazy � Zwierzęciu trzymanemu nieustannie lub często na uwięzi lub w zamknięciu należy zapewnić przestrzeń zgodną z jego potrzebami fizjologicznymi i etologicznymi określonymi na podstawie doświadczenia i wiedzy naukowej

Swoboda poruszania się Zalecenia: �W każdym gospodarstwie utrzymującym konie powinny znajdować się co najmniej dwa konie �Systemu uwięziowego nie należy stosować w trybie ciągłym �Konie trzymane na uwięzi powinny spędzać znaczną część dnia poza stajnią

Wybiegi - zalecenia Konie powinny mieć dostęp do swobodnego ruchu na wybiegu przez co najmniej 1 -2 godziny dziennie � Konie powinny przebywać w grupach liczących 3 -4 osobniki � Wielkość wybiegu – co najmniej 50 x 100 m � Konie na wybiegu powinny mieć dostęp do: � Wody Pasz objętościowych (zalecane jest stosowanie drabinek) Schronienia Cienia � Masywne ogrodzenie o podwójnej barierze: Górna bariera na wysokości 1, 0 -1, 8 m (zwykle 1, 2 m) Dolna bariera na wysokości ok. . 0, 7 m

Siodlarnia �Niezbędna w większości stajni �Powinna być: Usytuowana centralnie Łatwa w czyszczeniu Łatwa w wietrzeniu �Konieczne jest zainstalowanie ogrzewania �Powinna mieć solidne zamknięcie �Inne zastosowania np. lodówka do przechowywania leków

Zalecenia � Stajnia musi być skonstruowana w sposób uwzględniający bezpieczeństwo koni � Należy pamiętać o następujących zagrożeniach: Wystające gwoździe itp. Ostre krawędzie, rogi itp. Niezabezpieczone powierzchnie szklane Niezabezpieczone przewody elektryczne i inne instalacje Wszelkie elementy konstrukcyjne stwarzające ryzyko uwięźnięcia konia Uszkodzone ogrodzenia elektryczne ze zbyt niskim napięciem Uszkodzone wyjścia Podmokłe tereny wokół wejść na wybiegi i pastwiska Drut kolczasty