KONFERENCJA GOSPODARCZA Nowe wyzwania dla MP w obliczu

KONFERENCJA GOSPODARCZA Nowe wyzwania dla MŚP w obliczu kryzysu gospodarczego STOSOWANIE ELASTYCZNYCH FORM ZATRUDNIENIA PRZEZ FIRMY MŚP - ZALETY I WADY Irena Nowak Wałbrzych, 15 grudnia 2011 roku Konferencja jest organizowana w ramach projektu „Wsparcie rozwoju wałbrzyskich firm z sektora MŚP”

PROGRAM PREZENTACJI: 1. Kilka słów wstępu 2. Co to są elastyczne formy zatrudnienia 3. Elastyczne formy zatrudnienia - zalety i wady rozwiązań 4. Wnioski

• Wstęp KILKA SŁÓW WSTĘPU …. • W przepisach prawa pracy nie funkcjonuje pojęcie „elastyczne formy pracy”. • Termin ten istnieje jednak w literaturze i jest powszechnie znany, szczególnie wśród pracodawców i pracowników. • O elastyczności form pracy wiele mówi się również na forum europejskim w ramach prowadzonej szerokiej dyskusji nad modelem flexiciurity, koncepcją połączenia elastyczności prawa pracy (flexibility) oraz bezpieczeństwa rynku pracy (security) • Elastyczne formy pracy zyskują coraz to większą popularność, w UE z tego rozwiązania korzysta kilkanaście procent zatrudnionych, w Polsce jest to zaledwie 3, 2 %, bardzo popularne rozwiązanie w USA - z 2, 5 mln w 1996 r. wzrosła liczba zatrudnionych w formie telepracy do 30 mln w 2006 roku, amerykańscy badacze rynku pracy zakładają, że do 2015 roku aż 52% ogółu zatrudnionych będzie pracować w formie telepracy!!! źródło: www. pracodawcyrp. pl

CO TO SĄ „ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA”? Elastyczne formy zatrudnienia są to nietypowe formy pracy charakteryzujące się m. in. : • elastycznością czasu i miejsca pracy, • relacjami pracownika z pracodawcą, • a także możliwym zakresem pracy pracownika. Ogólnie rzecz ujmując pozwalają one: Dla przedsiębiorcy: • na realizację celu, jakim jest wdrażanie określonej strategii przedsiębiorstwa, • utrzymanie jego konkurencyjności, • szybkie reagowanie na sytuacje kryzysowe, Dla pracownika: • sprzyjają w godzeniu życia zawodowego z prywatnym. Dla obu stron: • umożliwiają obu stronom dość swobodne kształtowanie stosunku pracy

ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA – WADY I ZALETY 1. UMOWY CYWILNO - PRAWNE zalety wady • popularna wśród artystów, filmowców czy pisarzy oraz młodych ludzi, dla których stabilizacja nie stanowi nadrzędnej wartości życiowej • niezależność i możliwość kierowania własnym systemem pracy • koszty uzyskania przychodu 20% lub 50%. • tańszy sposób na zatrudnienie pracowników. • często nazywane jako „umowy śmieciowe” • brak stabilizacji zatrudnienia • nie obowiązują przepisy dotyczące wynagrodzeń minimalnych, nadgodzin, okresów wypowiedzenia oraz urlopów, • nie zapewniają ubezpieczenia emerytalnego i rentowego (przy kilku zleceniach)

PROCENTOWY UDZIAŁ UMÓW CYWILNOPRAWNYCH W OGÓLNEJ LICZBIE UMÓW ZATRUDNIONYCH W RÓŻNYCH KATEGORIACH WIEKOWYCH Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie rządowego raportu „Młodzi 2011”

ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA – WADY I ZALETY 2. UMOWA O PRACĘ NA CZAS OKREŚLONY zalety wady • brak konsultacji związkowej • brak konieczności uzasadniania wypowiedzenia • krótszy termin wypowiedzenia takiej umowy • łatwość rozstania się z pracownikiem • brak stabilizacji zatrudnienia • niskie poczucie identyfikacji z firmą • problemy dla pracownika związane np. z uzyskaniem kredytu

BADANIE AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ LUDNOŚCI BAEL III KW 2011 R. czas określony 3, 5 mln czas nieokreślny 9, 1 mln W stosunku do roku ubiegłego spadła liczba zatrudnionych na czas określony o 69 tys.

Elastyczne formy zatrudnienia – wady i zalety 3. Praca w niepełnym wymiarze czasu pracy zalety wady • możliwość dzielenia pracy • oszczędność kosztów ( w ramach 1 etatu można zatrudnić np. 2 doświadczonych pracowników) • uniknięcie zwolnień grupowych • opieka nad dzieckiem, dodatkowe zajęcia • niskie zarobki • przyzwyczajenia do pełnego etatu • komplikacje organizacyjne

ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA – WADY I ZALETY 4. TELEPRACA zalety wady • pracownik nie musi przychodzić do zakładu pracy, • pracownik może lepiej pogodzić obowiązki służbowe z rodzinnymi • minimalizacja kosztów pracy (nie ma stanowiska pracy w firmie) • szczególnie zalecana dla osób niepełnosprawnych, mieszkających na obszarach wysokiego bezrobocia • alienacja pracownika, • pracownicy nie uczestniczą aktywnie w pracy „zakładowej”, • przeprowadzone badania wskazały, że pracownicy wykonujący pracę w tej formie często zapadają na zdrowiu psychicznym, • „niewykorzystane urlopy”, „bhp w domu” zbyt wąska definicja telepracy w kodeksie pracy

ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA – WADY I ZALETY 5. PRACA TYMCZASOWA zalety wady • praca dla specjalistów wysokiej klasy, i osób młodych, które nie wyobrażają sobie pracy u jednego pracodawcy • pracownik, który się sprawdzi u danego pracodawcy użytkownika może uzyskać u niego stałe zatrudnienie, • zapewnienie sezonowości produkcji • minimalizacja kosztów zw. z przeprowadzeniem rekrutacji • poczucie „tymczasowości” w zakładzie pracy • pojawiające się przypadki stosowania dyskryminacji wobec takich pracowników, szczególnie na tle płacowym

PRACA TYMCZASOWA W POLSCE I W EUROPIE 0, 4 % ogółu zatrudnionych 1, 5 % ogółu zatrudnionych

ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA – WADY I ZALETY 6. SAMOZATRUDNIENIE zalety wady • • praca dla specjalistów wysokiej klasy, wyższe wynagrodzenia, brak przełożonego nad sobą często mobilizują „pracowników” do aktywnego działania i samokształcenia • dla pracodawcy oszczędności na kosztach pracy • dla samozatrudnionego brak większości zabezpieczeń pracowniczych, jakie są przewidziane w prawie pracy i ubezpieczeń społecznych • dla pracodawcy brak identyfikacji takiego „pracownika” z zakładem pracy.

NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI: • polskie prawo pracy daje dość duże możliwości uelastyczniania zatrudnienia. • w praktyce można jednak zaobserwować, że strony nie stosują odpowiednich regulacji umożliwiających elastyczne ułożenie stosunku pracy, • związane jest to z niewiedzą o istnieniu takich zapisów w prawie pracy lub też ze zbytnią ich niejasnością i skomplikowaniem, • każda z elastycznych form pracy ma swoje zalety, jak i wady, należy o nich dyskutować i analizować mając jednak na uwadze, że kompromis w tej sprawie osiągnięty przez partnerów społecznych w drodze dialogu społecznego, pozwoli na łatwiejszą społeczną akceptację poszczególnych rozwiązań, • uzgodnienia wypracowane w takiej formule będą z pewnością lepiej zabezpieczały interesy i prawa pracowników, jak i pracodawców, • zatrudnienie w elastycznej formie nie powinno być narzucane przez pracodawcę, powinno być propagowane, szeroko komunikowane, dobrze jeżeli pracownicy sami będą występować o taką formę zatrudnienia,

WNIOSKI - C. D. Należy wykorzystywać równocześnie inne formy elastycznej organizacji pracy do których zaliczamy: • zadaniowy czas pracy, • równoważny czas pracy, • system skróconego tygodnia pracy, • praca weekendowa, • ruchomy czas pracy, • indywidualne konta czasowe • job sharing – dzielenie pracy,

Dziękuję Państwu za uwagę ! Irena Nowak Związek Pracodawców Dolnego Śląska