Komunikacja w szkole Konferencja wojewdzka Komunikacja w przestrzeni

Komunikacja w szkole Konferencja wojewódzka "Komunikacja w przestrzeni publicznej i prywatnej„ 28. 02. 2019 Maria Kazimierczak MSCDN, Wydział w Warszawie

Pewnego dnia sposób, w jaki mówimy do dzieci, stanie się ich własnym głosem. Bądźmy zatem uważni. Peggy O'Mara redaktor i wydawca pisma oraz portalu internetowego poświęconego macierzyństwu i wychowaniu

Komunikacja Pojęcie „komunikacja” pochodzi z łacińskiego communicatio i oznacza „łączność, rozmowa, wymiana”. …to podstawowy proces społeczny, który stanowi podstawę wszystkich działań człowieka.

Komunikacja • służy wymianie informacji, budowaniu więzi, wywieraniu wpływu czy autoprezentacji, • stanowi bardzo istotny element funkcjo nowania szkoły. • jest ważnym aspektem samorozwoju jednostki. za: W. Welskop, Komunikacja w relacji nauczyciel uczeń a występowanie sytuacji kryzysowych w szkole,

Komunikacja Aby osiągnąć sprawczość wychowawczą niezbędne są zdolności komunikacyjne. Jest to wiedza, jak i do kogo dotrzeć, jak budować relację i jak mówić, by słowa wspierały i rozwijały, a nie ograniczały i niszczyły. Innymi słowy – wiedza o komunikacji, umiejętność aktywnego słuchania, używania odpowiednich słów, a także wrażliwość na aspekty komunikacji niewerbalnej powinny stanowić jednolitą, uwewnętrznioną całość. za Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka, Kraków 1996

Komunikacja a szkolne sytuacje trudne/konfliktowe Przestrzeń społeczna, w której rozgrywają się akcje edukacyjnowychowawcze obfituje w miliardy zdarzeń komunikacyjnych, a ich rezultat końcowy może być różny. W relacji nauczycielskouczniowskiej zachodzą szczególne rodzaje interakcji rozpoczynając od wymiany form grzecznościowych poprzez działania dydaktyczne aż do rozwiązywania problemów. za M. Krawczyk, Zachowania komunikacyjne nauczycieli jako źródło konfliktu z perspektywy uczniów, w: Scripta de Communicatione Posnaniensi Seria: Prace Naukowe Katedry Ekokomunikacji UAM Tom VII

Wybrane źródła trudności w porozumieniu • • • • postrzeganie rzeczywistości (np. konflikt pokoleń), sposób wrażania siebie, różny system wartości, różne konteksty społeczne, kulturowe i historyczne, stereotypy, nastawienie do drugiej osoby, mylne wyobrażenia, błędy w postrzeganiu osób i sytuacji, wyciąganie fałszywych wniosków; nieuzasadniona interpretacja cudzej wypowiedzi, brak elastyczności w dostosowywaniu się do partnera w czasie rozmowy, brak kultury osobistej – obrażanie, wyśmiewane, poniżanie, arogancja, nonszalancja, agresja, nadopiekuńczość, dominacja, narzucanie swojego zdania, wywieranie zbyt dużej presji na zmianę.

Wybrane źródła trudności w porozumieniu Blokady w procesie komunikowania wg T. Gordona 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Nakazywanie, komenderowanie, polecanie. Ostrzeganie, groźba. Moralizowanie, głoszenie kazań, „powinieneś, powinnaś". Doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań. Pouczanie, „robienie wykładu”, dostarczanie logicznych argumentów. Osądzanie, krytykowanie, dezaprobata, potępianie. Chwalenie, aprobowanie, wydawanie ocen pozytywnych. Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie. Interpretowanie, analizowanie, diagnozowanie. Uspokajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie, podnoszenie na duchu. Wypytywanie, indagowanie, krzyżowy ogień pytań. Odwracanie uwagi, sarkazm, dowcipkowanie, zabawianie.

Konflikt • to zmagania, co najmniej dwóch, wzajemnie zależnych od siebie stron, które spostrzegają swoje cele jako sprzeczne, dostrzegają ograniczoną ilość dóbr i uznają, że druga strona przeszkadza w osiągnięciu ich własnych celów (Wilmat i Hocker, 2001). • to konsekwencja faktycznie występujących różnic, którym należy zaradzić. Konflikt jest zjawiskiem nieuchronnym, mającym neutralne bądź pozytywne zabarwienie, dotyczącym konkretnego problemu a nie osoby, jest także istotnym źródłem energii. Konflikt jest następstwem różnic nie zaś ich przyczyną (Block 1996). za: Skarb Mediatora. Wybór tekstów. Centrum Mediacji Partners Polska. Wyd. Fundacja „Partners” Polska, Warszawa 2006 r.

Nieporozumienie, zrozumienie, dialog Istnieje bezpośredni związek między jakością komunikacji a jakością życia John Steward, Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, Efektywny proces komunikacji wymaga otwartości, jasności, jednoznaczności i spójności. Im bardziej będziemy otwarci na rozmówcę tym bardziej będzie on skłonny do wchodzenia w relację z nami.

Zmiany społeczno-obyczajowe XXI w. dotyczące zmian w hierarchii wartości społecznej, nowych ideologii, rewolucji informatycznej czy przemian kulturowych pociągnęły za sobą również zmiany w sposobie komunikacji i budowaniu relacji interpersonalnych.

O wulgaryzacji języka Wulgaryzm z łac. vulgaris „pospolity; ludowy” od vulgus „lud; pospólstwo” • wyraz, wyrażenie lub zwrot uznawany przez użytkowników danego języka za nieprzyzwoity lub ordynarny, za Wikipedia: https: //pl. wikipedia. org/wiki/Wulgaryzm [ dostęp 18. 02. 2019] • jednostki leksykalne, za pomocą których mówiący może w sposób spontaniczny ujawniać swoje emocje względem czegoś lub kogoś, przy czym nie przekazuje on jednocześnie żadnej informacji. za: M. Feliksiak, Wulgaryzmy w życiu codziennym, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2013, s. 1 Dewulgaryzacja jakiegoś wyrazu lub wyrażenia polega na tym, że przestają one być odczuwane przez większość użytkowników języka jako wulgarne.

Wulgaryzmy w życiu codziennym Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2013 Badanie (…) przeprowadzono w dniach 1– 12 sierpnia 2013 roku na liczącej 904 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

Wulgaryzmy w życiu codziennym Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2013 Połowa respondentów mających kontakt ze szkołą lub wyższą uczelnią (50%) deklaruje obecność wulgaryzmów w miejscu edukacji, w tym trzech na dziesięciu (30%) wskazuje, że używa się tam ich często. Czy styka się Pan(i) z przekleństwami, słowami wulgarnymi, niecenzuralnymi Tak, bardzo często lub dość często IX 99 VIII 01 V 07 Tak, czasami VIII 13 IX 99 VIII 01 V 07 Rzadko lub nigdy VIII 13 Trudno powiedzieć IX 99 VIII 01 V 07 VIII 13 35 32 30 48 5 11 6 2 w procentach W szkole, na uczelni 37 29 38 28 23 28 25 22

O wulgaryzacji języka Studenci polonistyki zapytani, jakimi powodami kierują się ludzie (a wśród nich oni sami), sięgając po wulgaryzmy, wymienili wiele ich zdaniem podstawowych motywacji. Są to między innymi : • potrzeba odreagowania stresu, wyzwolenia się z gorsetu społecznych konwenansów; • szukanie jednocześnie mocnych i oszczędnych środków ekspresji nadających się do sugestywnego przekazywania uczuć, poglądów, intencji, ocen, • zaspokajanie potrzeb ludycznych dzięki traktowaniu słownictwa dosadnego, rubasznego i sprośnego jako nośnika humoru, za J. Kowalikowa, O wulgaryzacji i dewulgaryzacji we współczesnej polszczyźnie, w: Acta Universitatis Wratislaviensis No 3060, Język a Kultura, tom 20, Wrocław 2008

O wulgaryzacji języka • przekora wobec tych, którzy krytykują używanie wulgaryzmów; chęć poirytowania ich, po to, by bawić się ich oburzeniem • nonszalancja, demonstrowanie prawa do wolności słowa, • hołdowanie modzie na tzw. luz, • przejmowanie środowiskowego obyczaju posługiwania się wulgaryzmami z obawy przed odrzuceniem, • chęć posmakowania tzw. zakazanego owocu, • użycie bezrefleksyjne i nawykowe, w którym wyrazy ordynarne i nieprzyzwoite nie występują we właściwym sobie znaczeniu, zarówno słownikowym, kontekstowym, jak i metaforycznym, lecz pełnią funkcję swoistych przerywników, a zarazem operatorów spójności wypowiedzi oraz jawią się jako słowa natrętne.

Trzy sposoby podejścia do sytuacji problemowych • moralistyczne – odwołujące się do wartości i norm moralnych, • legalistyczne – jego podstawę stanowi obowiązujący w danym miejscu zbiór reguł i zasad postępowania, wraz z hierarchicznie uporządkowanymi konsekwencjami za ich łamanie, • humanistyczne – którego celem jest dążenie do zrozumienia drugiej strony i często do porozumienia.

Trzy sposoby podejścia do sytuacji problemowych Podejście moralistyczne wymaga stałej pracy nad przyjęciem jako własne przez podopiecznych systemu wartości, do którego w razie potrzeby można się odwołać. Może być skuteczne, zwłaszcza wtedy, gdy dorośli są dla nich wzorami – modelują wartości i wskazują normy.

Trzy sposoby podejścia do sytuacji problemowych Podejście legalistyczne rzadko daje trwałe efekty. Bardziej się sprawdza w działaniu sytuacyjnym niż w pracy długofalowej. Pozwala na szybką reakcję poprzez odwołanie się do obowiązujących regulaminów, rozporządzeń, zarządzeń lub innych aktów prawnych. Niestety, większość sytuacji trudnych jest nie do przewidzenia i trudno je ująć w ramy przepisów. To może powodować komplikacje w dochodzeniu do faktów oraz wyborze konsekwencji czynu.

Trzy sposoby podejścia do sytuacji problemowych Podejście humanistyczne nastawione jest na zrozumienie, kontakt. Zakłada, że chcemy porozumienia z drugą stroną. Wymaga od nauczyciela dojrzałości społecznej, w tym wielu umiejętności komunikacyjnych. Ten sposób podejścia do sytuacji konfliktowej stwarza obu stronom szansę podmiotowości i uczy odpowiedzialności. Wymaga jednak czasu i wzajemnej uważności. W pracy pedagogicznej – w zależności od sytuacji – można zastosować wszystkie trzy podejścia.

Co może służyć szkole w konstruktywnym radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi? • Wypracowanie, z udziałem wszystkich podmiotów społeczności szkolnej, sposobu postępowania w sytuacjach trudnych/konfliktowych, także przygotowanie listy miejsc, w których dyrektor/nauczyciel/uczeń/rodzic znajdzie pomoc w rozwiązaniu konkretnego problemu. • Zamieszczenie w dokumentach szkoły zasad/procedur postępowania w sytuacjach trudnych/konfliktowych. • Przekazywanie uczniom i rodzicom wiedzy co do obowiązujących w szkole norm, zasad postępowania i sprawdzenie czy są zrozumiałe.

Co może służyć szkole w konstruktywnym radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi? • Ustawiczne uczenie się pracy z sytuacjami trudnymi/konfliktem wszystkich podmiotów społeczności szkolnej , że szczególnym uwzględnieniem: üwyposażenia nauczycieli w odpowiednie umiejętności i procedury, üprzygotowania uczniów do konstruktywnych sposobów komunikowania się i rozwiązywania konfliktów, üumożliwienia rodzicom uczestniczenia w szkoleniach doskonalących konstruktywną komunikację/rozwiązywania konfliktów, üwspółpracy z rodzicami w rozwiązywaniu trudnych sytuacji szkolnych.

Jak się zachować w sytuacji przekraczania norm i zasad ? Warto i należy: • odwołać się do procedur postępowania w sytuacji zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa przez odwołanie się do obowiązującego prawa, • zaplanować i podjąć działania służące rozwiązywaniu sytuacji trudnej/konfliktu lub zwrócić się do specjalistów. Nie wszystkie trudności/konflikty mogą być rozwiązywane przez szkołę! • odroczyć czas spotkania służącego rozwiązywaniu w sytuacji pojawienia się silnych, trudnych emocji skonfliktowanych stron, • pytać dzieci i młodzież o rozwiązania, • Tworzyć sytuacje wychowawcze stymulujących rozwój umiejętności społecznych.

W Zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) zaleca się państwom członkowskim rozwijanie oferty kompetencji kluczowych (…) Opisano osiem kompetencji kluczowych, które stanowią połączenie wiedzy, umiejętności i postaw uważanych za niezbędne dla potrzeb samorealizacji i rozwoju osobistego, aktywnego obywatelstwa, integracji społecznej oraz zatrudnienia. Nr 6 to Kompetencje społeczne i obywatelskie

Oferta szkoleniowa Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli Obszar: Kompetencje społeczne z uwzględnieniem komunikacji w przestrzeni publicznej i prywatnej

Konferencje • Słowo się rzekło, weź za nie odpowiedzialność – wszystkie wydziały, marzec – maj 2019 br. • Wolność – odpowiedzialność nauczyciela za siebie i innych – Wydział w Siedlcach, kwiecień br.

Kursy doskonalące • Bezpieczeństwo w Internecie. Odpowiedzialne korzystanie z mediów społecznościowych – Wydział w Warszawie, maj br. • Fonoholizm i siecioholizm wśród dzieci i młodzieży – rozpoznawanie, profilaktyka, terapia. Wyzwania dla szkolnej profilaktyki e-uzależnień – Wydział w Płocku, marzec –maj br.

Warsztaty • • • Trening zastępowania agresji w Warszawie, marzec kwiecień br. Nietolerancja i dyskryminacja w życiu szkolnym wszystkie wydziały, kwiecień br. Kompas kreatywności – zajęcia rozwijające kreatywność i kompetencje międzykulturowe, maj br. Magia słów a etyka wypowiedzi warsztaty metodyczne dla nauczycieli doskonalenie umiejętności etycznej komunikacji, uświadomienie naruszeń normy etycznej w przestrzeni publicznej Magia słów- jak uczyć sztuki skutecznej komunikacji warsztaty (luty 2019) Wydział w Ciechanowie

Seminaria Bezpiecznie w cyberprzestrzeni seminarium kilkanaście edycji już się odbyło, kontynuacja w kolejnych miesiącach Tradycja i współczesność – cykl spotkań seminaryjnych nauczycieli humanistów kształtowanie postaw etyczno moralnych w kontekście wydarzeń kulturotwórczych wpływających na proces edukacji w szkołach i placówkach oświatowych.

Projekty • W świecie cyberprzestrzeni - o zagrożeniach uświadamiamy, omamić nie pozwalamy – projekt realizowany we współpracy z Policją • Akceptacja na rzecz różnorodności kulturowej – projekt europejski • Praca w grupie międzykulturowej – współpraca z UKSW • Maz. Ak Polonistów – Mazowiecka Akademia Polonistów - projekt międzywydziałowy Zespołu Humanistycznego MSCDN w Warszawie

Projekty MARKPIW Mazowiecka Akademia Rozwoju Kompetencji Pracowników Instytucji Wspomagania celem Projektu MARKPIW jest poprawa funkcjonowania systemu wspomagania na terenie województwa mazowieckiego w aspekcie rozwijania kompetencji kluczowych.

Propozycje różnych form doskonalenia z obszaru kompetencji społecznych: Wychowanie do wartości – kształtowanie postaw prospołecznych uczniów szkolenia RP w ramach wspomagania – Wydział w Ciechanowie Dlaczego grzeczność nie jest rzeczą łatwą, ale ważną? wyzwanie oparte na kompetencjach (artykuł do Meritum) – Wydział w Ciechanowie

Propozycje różnych form doskonalenia z obszaru kompetencji społecznych: • • • Umiejętności skutecznego wychowawcy. Trudna klasa. Jak przetrwać, wyjść z twarzą i nie zwariować? Bezpieczne dzieci w sieci! Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych przez młodzież. Zjawisko fonoholizmu w świetle najnowszych badań. Komunikacja w pracy nauczyciela. Efektywna komunikacja interpersonalna nauczyciel – rodzic. Postawy uczniowskie. Jak je kształtować? Wzmacnianie u uczniów poczucia własnej wartości. Profilaktyka agresji w szkole z uwzględnieniem wpływu postawy nauczyciela. Nadpobudliwe czy niewychowane? - praca z dzieckiem z ADHD.

Propozycje różnych form doskonalenia z obszaru kompetencji społecznych: • • • Rola kar i nagród w edukacji. Krytyka – jak sobie z nią radzić ? Informacja zwrotna i aktywne słuchanie w pracy nauczyciela. Psychologiczne pułapki w kontakcie z wychowankiem. W co gramy i dlaczego gramy? Rozwiązywanie konfliktów z uwzględnieniem metody mediacji i negocjacji. Jak sobie radzić z prowokacyjnymi zachowaniami uczniów? Trening asertywności. Trening interpersonalny. Grupy wsparcia. Superwizje.

Nasza młodzież ma dziś silne pragnienie luksusu, ma złe maniery, pogardza władzą i autorytetem, brak im poszanowania dla starszych. Wolą zajmować się bzdurami zamiast nauki. Młodzież nie wstaje z szacunkiem gdy starszy wchodzi do pokoju. Sprzeciwiają się rodzicom i zabierają głos w towarzystwie starszych. Tyranizują swoich nauczycieli. Sokrates