Koks oraligi kasalliklari 1 n n n Koks

Ko‘ks oralig‘i kasalliklari 1

n n n Ko‘ks oralig‘i – murakkab anatomik soha bo‘lib o‘ng va chap mediastinal plevra oralig‘ida joylashgan Orqa chegarasi bo‘lib umurtqa pog‘onasining ko‘krak qismi va qobirg‘alar bo‘yinchasi hisoblanadi, oldingi chegarasi – to‘sh, pastki chegarasi – diafragma. Ko‘ks oralig‘i yuqorigi chegarasi bo‘lib to‘sh suyagining yuqorigi qirrasi hisoblanadi. 2

KO’KS ORALIG’I CHEGARASI 3

KO’KS ORALIG’I PASTKI CHEGARASI 4

KO’KS ORALIG’I OLDINGI CHEGARASI 5

KO’KS ORALIG’I YON CHEGARASI 6

Ko‘ks oralig‘ini taxminiy qismlarga bo‘linishi 7

Ko‘ks oralig‘ini 4 sohaga bo‘linishi (Dresler C. M. , 1995) 8

Ko‘ks oralig‘ini bo‘linish sxemasi (Parij anatomik nomenklaturasi bo‘yicha) 9

Ko‘ks oralig‘ini tekshirish usullari n n n Rentgenologik tekshirish usullari – rentgenoskopiya, tomografiya, gazli mediastinografiya, sun’iy pnevmotoraks, angiografiya Bronx orqali punksiya Torakoskopiya Transtorakal aspiratsion biopsiya Mediastinoskopiya Parasternal mediastinotomiya 10

Ko‘ks oralig‘i kasalliklari n Ko‘ks oralig‘i jarohatlari n Ko‘ks oralig‘i yallig‘lanish kasalliklari n Ko‘ks oralig‘i o‘smalari va kistalari 11

Ko‘ks oralig‘i jarohatlari klinikasi n n Yopiq jarohatlar – har doim ichki qon qo‘yilishlar kuzatilib, gematoma hosil bo‘lishi bilan kechadi va u atrof to‘qima va hayotiy a’zolarni ezilishiga olib kelishi mumkin (ko‘proq ko‘ks oralig‘i venalari ezilishi kuzatiladi). Qaytuvchi nerv ezilishi natijasida kuzatiladi: quruq yo‘tal, ovozni bo‘g‘ilishi; simpatik nerv tutamini ezilishi natijasida Gorner sindromi kelib chiqadi (ptoz, mioz, endoftalm) Ochiq jarohatlar – xar doyim ko‘ks oralig‘i a’zolari jarohati bilan birga kechadi, qon ketishi, mediastinal emfizema rivojlanishi kuzatiladi 12

Ko‘ks oralig‘i jarohatlarini davolash n n Yopiq jarohatlar – hayotiy a’zolar (yurak, o‘pkalar) faoliyatini normalashtirish. SHokga qarshi chora tadbirlarni o‘tkazish. Ko‘krak qafasi karkas funksiyasini buzilishi natijasida sun’iy nafas olish ko‘llaniladi. Jarrohlik amaliyotiga ko‘rsatmalar: hayotiy a’zolarni ezilishi va faoliyatini keskin buzilishi natijasida, qizilo‘ngach, traxeya, asosiy bronxlar, yirik qon tomirlar yorilishi natijasida hayot uchun havfli bo‘lgan qon ketishi Ochiq jarohatlar – jarrohlik amaliyoti tavsiya etiladi. Amaliyot hajmi jarohat xarakteriga, jarohatni tozalik darajasiga, bemor umumiy ahvoliga bog‘liq 13

O‘tkir mediastinit sabablari n n n ko‘ks oralig‘i ochiq jarohatlarida qizilo‘ngachni yod jism bilan jarohatlanishida bronxoskopiya paytida yatrogeniya qizilo‘ngachda bajarilgan jarrohlik amaliyotidan keyingi davrda choklar etishmovchiligi bo‘yin chuqur flegmonalarini ko‘ks oralig‘i atrof to‘qimasiga o‘tishi 14

O‘tkir mediastinit klinikasi n n n Yuqori tana harorati Hansirash Ko‘krak qafasi va bo‘yinda sanchuvchi og‘riqlar Qizilo‘ngach, traxeya yoki bronxlar perforatsiyasida pnevmomediastinum kelib chiqadi YUqori leykotsitoz, SOE oshishi Ko‘ks oralig‘i soyasini kengayishi 15

O‘tkir mediastinitni davolash n Konservativ davolash – antibakterial, dezintoksikatsion, infuzion terapiya, parenteral va enteral ovqatlantirish n Jarrohlik usulida davolash – kasallik keltirib chiqargan sababni bartaraf etish, ko‘ks oralig‘ini drenajlash (bo‘yin orqali, transtorakal, paravertebral yoki laparotom kesma orqali) 16

17

Surunkali mediastinit O‘tkir mediastinit asorati sifatida kuzatilishi mumkin, shuningdek tuberkulyoz, aktinomikoz, zahmdan so‘ng rivojlanadi. Sklerozlovchi(idiopatik) mediastinit – kam uchrovchi patologiya bo‘lib, biriktiruvchi to‘qimani ko‘ks oralig‘iga o‘sib kirishi bilan xarakterlanadi. Surunkali mediasti-nit o‘tkirga qaraganda kamroq uchraydi 18

Surunkali mediastenit klinikasi n n n Tana harorati meyyorda yoki subfebril Ko‘krak qafasidagi nointensiv og‘riqlar Ko‘krak qafasi ichi limfatik tugunlarni kattalashishi hayotiy a’zolarni ezilishiga olib kelishi mumkin – qizilo‘ngach, traxeya, yirik bronxlar, yuqori kovak vena 19

Surunkali mediastinitni davolash n n Konservativ terapiya – tuberkulezga qarshi terapiya, aktinolizatlar va antibiotiklar bilan aktinomikozni davolash, nurli terapiya, kortikosteroidlar Jarohlik davo – mediastinal limfatik tugunlarni olib tashlash, kompressiyani keltirib chiqargan bitishmalar va chandiqlarni bartaraf etish 20

n n n Ko‘ks oralig‘ida o‘sma kasallik-larining 100 taga yaqin turlari uchraydi. Ko‘ks oralig‘i chin o‘sma kasalliklari embriogenetik ko‘ks oralig‘iga xos bo‘lgan to‘qimalardangina hosil bo‘ladi yoki abberatsiya natijasida shu to‘qimalarga xos bo‘lib rivojlanadi. Ko‘ks oralig‘ida uchraydigan o‘sma kasalliklar onkologik kasalliklar ichida 1%ni tashkil qiladi. Havfli va havfsiz o‘smalar 4: 1 nisbatda uchraydi Ko‘ks oralig‘i o‘sma kasalliklari ko‘proq yosh va o‘rta yoshli aholida uchrab, erkaklar va ayollar birhilda zararlanadi. 21

Ko’ks oralig’I o’smalari Barcha xavfli o’smalarni 3 -7%ini tashkil qiladi; Barcha o’smalarni 3%ini tashkil qiladi;

Henning A. Gaissert va Douglas Mathisen (2001 y) Оldingi yuqori bo’lim-54% O’rta qism-20% Pastki qism-26% 23

Ko‘ks oralig‘i kistalarini lokalizatsiyasi Yuqori – timomalar, to‘shorqa bo‘qog‘i, limfomalar n Oldingi – timomalar, dermoidlar, mezenximal o‘smalar n O‘rta – perikarda kistalari, bronxogen kistalar, limfomalar n Orqa – neyrogen o‘smalar, enterogen kistalar n 24

Оldingi-yuqorigi bo’lim O’rta bo’lim -timomalar -limfomalar; -germinomalar Kistalar Orqa bo’lim Nerv to’qimasi o’smalari 25

Ko‘ks oralig‘i o‘sma va kistalar klassifikatsiyasi n n n n Timus o‘smalari (1020%gacha) Neyrogen o‘smalar (15 -25%) Germinogen o‘smalar (15 -25%) Limfoid o‘smalar (20%gacha) Mezenximal o‘smalar (5 -6%) Plevra mezoteliomasi Klassifikatsiya-lanmaydigan o‘smalar n n n n n Boshqa birlamchi o‘smalar va o‘smasimon holatlar Kastelman kasalligi (limfa tuguni gigant giperaplaziyasi) ekstramedulyar gemopoez kistalar (5 -10%) timus boshqa kasalliklari timus ektopiyasi timus giperplaziyasi gistiotsitoz granulematoz Metastatik o‘smalar 26

Ko’ks oralig’i o’smalari klassifikatsiyasi I. P. Dedkov va V. P. Zaxarechiv 1982 y 27

I. P. Dedkov va V. P. Zaxarechiv klassifikatsiyasi 1982 y 1. Ko’ks oralig’i birlamchi o’smalari - ko’ks oralig’i to’qimadan o’suvchi o’sma - ko’ks oralig’iga distopiya bo’lgan to’qimadan o’suvchi o’sma - timus o’smalari 28

I. P. Dedkov va V. P. Zaxarechiv klassifikatsiyasi 1982 y davomi 2. Ko’ks opalig’I o’smalari • • • Qizilo’ngach traxeya perikard yurak boshqalar 29

I. P. Dedkov va V. P. Zaxarechiv klassifikatsiyasi 1982 y davomi 3. Ko’ks opalig’ini chegaralovchi to’qimalardan xosil bo’lgan o’smalar • plevra • diafragma • Ko’krak qafasi 30

I. P. Dedkov va V. P. Zaxarechiv klassifikatsiyasi 1982 y davomi 4. Ikkilamchi xavfli o’smalar • metastazlar • o’pka raki mediastenal turi • boshqalar 31

Ko’ks oralig’i birlamchi o’smalari Xavfsiz Xavfli Hosil bo’ladi - nerv to’qimadan biriktiruvchi to’qimadan - limfoid to’qimadan - qon tomirdan - mezinximadan va boshqa 32

Ko’ks oralig’i birlamchi o’smalari Xavfsiz 3 Xavfli 1 33

Ko’ks oralig’I o’sma kasalliklarida klinik kechishi bilan morfologik kechishi orasida hech qanday paralellik bo’lmaydi 34

Ko’ks oralig’Ii o’smalri klinik ko’rinishi kattaligi o’sma lokalizatsiyasi o’sish tezligi ezilish darajasi a’zolar dislokasiyasi boshqa azolarga o’sib kirishi 35

Mediastinal kompression sindrom 1. Nervlar jaroxatlanish sindromi 2. Traxeya, asosiy bronxlar va o’pk ezilish sindromi 3. Yuqori kovak vena ezilish sindromi 4. Umumiy xolat buzulish sindromi 5. Boshqa simptomlar 36

Ko’ks oralig’ o’sma kasalliklarida tekshirish usullari Standart R – grafiya Komyuter tomografiya Magnit-rezonansli tomografiya Angiografiya 37

Ko’ks oralig’i o’smalari rentgenologik ko’rinishlari 38

Ko’ks oralig’i o’smalari tomografiyasi 39

Ko’ks oralig’i o’smalari MRTsi 40

Ko‘ks oralig‘i o‘sma kasalliklarini davolashda birinchi navbatda morfologik verifikatsiya bo‘lishi lozim 41

Transtorakal punksion biopsiya Mediastinoskopiya, mediastinotomiya Limfogranulematoz Plevral bo‘shliq va mediastinal soha reviz Mediastinal plevra jarohatlanmagan 42

Transtorakal punksion biopsiya Ko’rsatma Qarshi ko’rsatma 43

Mediastinoskopiya, mediastinotomiya 44