KNESTETK DUYU 201718 MERKEZI SINIR SISTEMI Beyin Sinir

KİNESTETİK DUYU 2017/18

MERKEZI SINIR SISTEMI • Beyin : Sinir sisteminin en karmaşık bölümüdür. Ortalama bir erişkin insanda 1300 -1400 gramdır. Ortalama 100 milyar beyin hücresi ( nöron)ve trilyonlarca ‘’glia’’ denilen destek hücresi vardır. • Serebellum (Beyincik) : Küçük beyin kelimesinden gelmektedir. Beyin sapının hemen arkasındadır. Serebellumun fonksiyonu prorioreseptörlerden gelen geri bildirimlere göre : hareket –denge ve postürün sağlanmasını sağlar. • Medülla spinalis( omirilik ): Yaklaşık olarak kadınlarda 43 cm erkelerde 45 cm uzunluğunda ve 35 -40 gram ağırlığındadır.

• Afferent : Getirici • Efferent : Götürücü • Reseptör : Uyaran • Effectör : Uygun Yanıt :

İskelet kasında 3 tür sinir bulunur. 1 - Motor Sinirler : Merkezi sinir sisteminden gelen efferent sinirler reflex ya da istemli emri kasa iletirler. 2 -Duyusal Sinirler: Bunlar afferent sinirlerdir. Postur , mekanın algılanması, pozisyon tespiti, cisimlerin şekli, direnci ve ağırlığının algılanmasına yardımcı olurlar. 3 -Sempatik Sinirler: Bu sinirler kasları değil damarları sinirlendirirler (Akyüz ve diğerleri, 2012).

EKLEM RESEPTÖRLERI ( UYARANLARI ) Eklem reseptörleri tendonlarda, ligamentlerde, periostta (kemikte), kasta ve eklem kapsülünde bulunur. Eklem açısı, eklemin ivmelenmesi ve basınç sonucu meydana gelen değişikliklerle ilgili bilgileri Merkezi Sinir Sistemine (MSS) gönderirler (Sönmez, 2002).

RESEPTÖRLER VE TÜRLERİ • Mekanoreseptör: mekaniksel enerjideki değişikliklere duyarlı olan reseptörlerdir. Dokunma ve basınç reseptörleri, serbest sinir uçları, eklemlerdeki pozisyonları algılayan reseptörler, ses reseptörleri, denge reseptörleri, gerilme reseptörleri bunlardandır. • Kemoreseptör: kimyasal maddelere duyarlı olan reseptörlerdir. Tat cisimcikleri ve koku reseptörleri gibi.

RESEPTÖRLER VE TÜRLERİ • Termoreseptör: ısı enerjisindeki değişikliklere duyarlı olan reseptörlerdir. Sıcak ve soğuk için ayrı reseptörler bulunur. • Fotoreseptör: ışık değişikliklerine duyarlı olan reseptörlerdir. • Nosireseptörler: zarar verici ağrı, acı, aşırı soğuk ve sıcak gibi duyuları algılarlar.

DUYUSAL BİLGİ KAYNAKLARI • Exeroceptive (Dıştan Gelen Bilgi): • Dıştan gelen bilgi kaynaklarının başında görme, işitme ve koku alma duyusu gelmektedir. • Görme duyusu nesnelerin hareketleri ile bilgi vermektedir: yaklaşan top, fırlatılan bir taş vb. • Görme ayrıca hareketlerimizin uzamsal ve zamana ait yönlerini fark etmemizi de sağlar: bir çitin üzerinden atlamak, raketle topa vurmak vb.

DUYUSAL BİLGİ KAYNAKLARI • Proprioceptive (Beden Duyumu/Kinestetik Bilgi): • Motor kontrol için içten gelen bilgiyi sağlar. Eklemlerin pozisyonu, kasların ürettiği güç ve bedenin yönelimi ile ilgili bilgi sağlar. Bu duyu kinestesis ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. • Kinestesis hakkında bilgi sağlayan duyusal reseptörler: vestibüler aparatus, kas iğcikleri, golgi tendon organı, cutaneous (deriye ait alıcılar)

VESTİBÜLER APPARATUS • Başın hareketlerini algılama ve yer çekimine ilişkin yönelimlere duyarlıdır. Bedenin duruşu, dengenin sağlanması ve korunumu açısından oldukça önemlidir.

KAS İĞCİĞİ • Fibriller veya tendonlara yapışık haldedirler. • Fibrillerin uzunluk ve gergin değerlerine karşı duyarlı bir organdır. • Kasılma oranı ve eklemlerin değişen pozisyonları hakkında bilgi verir ve özel reflekslerin ortaya çıkmasına yardımcı olur.

• Kas iğciklerinin fonksiyonunu “gerilme reflexi” üzerinde açıklarsak; Patella reflexinde olduğu gibi patella tendonuna vurduğumuzda kas liflerinin ve kas iğciğinin boyu uzar. Böylece iğciğin orta kısmı (reseptör bölgesi) gerilir. Reseptör uyarılarak, kalkan sinyaller M. spinalisin arka köklerine gelir.

GOLGİ TENDON ORGANI • Kas ve tendonun bağlandığı yere yakın yer alırlar. • Kasın çeşitli bölümlerindeki güç düzeyine işaret eder. • Kasların gerginliği hakkında önemli bilgi sağlar.

• Golgi tendon organının 2 önemi vardır; • -- Kas lifini yırtılmaktan korur. • -- İskelet kasında bulunan kas liflerinin derecelerini eşitler. Yani zayıf ve kuvvetli kasılan lifler arasında eşitlik sağlar. Kuvvetli kasılanları inhibe ederek diğerlerinin seviyesine getirir ve kasa binen yükü eşit olarak dağıtarak homojeniteyi sağlar.

KAS İĞCİĞİ VE GOLGİ TENDON ORGANI • Kas iğciği ve golgi tendon organı birlikte çalışır. Kas iğciği yumuşak bir hareket sağlamak için gerekli olan doğru kas gerilimi derecesini ayarlar. • Golgi tendon organı ise, aşırı yük olduğunda ve kasla ilgili yapılara potansiyel olarak zararlı olabileceği durumlarda kas gevşemesi oluşturarak hareketlerin yumuşak, koordineli ve zararsız olmasını sağlar.

İNHİBİSYON Otogenic İnhibisyon: kitap • Kas esnetildiği zaman merkezi sinir sistemine engelleyici yada harekete geçirici olarak bilgi verir. • Afferent (duyusal) sinirler vasıtasıyla kası, kasılmaya veya gevşemeye sevk eder. Resiprokal İnhibisyon (kendini engelleme): • Agonist kas motor sinirleri, duyu sinirlerini harekete geçirecek bir ileti aldıklarında, antagonist kas motor sinirleri de bu uyarı vasıtasıyla afferent sinirlerinin harekete geçmesi engeller.

CUTANEOUS (DERİYE AİT ALICILAR) • Deride bulunan bu reseptörler dokunma duyusu ile ilgili bilgi sağlamaktadırlar. • Bu reseptörler basınç, sıcaklık ve dokunmada uzmanlaşmış algılayıcıları içerir. •

• Hipo sensetive • Hiper sensetivi

TEŞEKKÜRLER