KMYASAL SLAHLAR KMYASAL SLAHLAR Kitle imha silahlar Kimyasal

KİMYASAL SİLAHLAR

KİMYASAL SİLAHLAR Ø Kitle imha silahları Ø Kimyasal silah tanımı Ø Kimyasal silah tarihçesi Ø Kimyasal silah maddeleri Ø Kimyasal silah üreten ve kullanan ülkeler

Kitle İmha Silahları 1. Nükleer Silah: Nükleer reaktör ve nükleer fisyonun birlikte kullanılmasıyla ya da çok daha kuvvetli bir füzyonla elde edilen yüksek yok etme gücüne sahip silahtır. 2. Biyolojik Silah: İnsan metabolizmasını etkileyerek etkisini gösteren biyolojik kaynaklı silahlardır. Üreyerek çoğalan mikroplar olan bakteri ya da virüslerin hedef bölgeye saçılmasının ardından yerel halka bulaşır ve kişiden kişiye yayılarak etkisini gösterir. Genellikle salgınlar şeklinde yayılır. 3. Kimyasal Silah: İnsan üzerinde fiziksel psikolojik tahrip etkisi yapmak üzere kimyevi maddelerin zehirleyici özelliklerinden yararlanılarak üretilmiş olan maddelerdir.

Kimyasal Silah v. Kimyasal Harp Ajanları; Birleşmiş Milletler’in 1969 yılında yayımlamış olduğu bir raporda, ‘İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler üzerinde doğrudan toksik etkileri nedeni ile kullanılan her türlü katı sıvı ve gaz halindeki kimyasal maddeler’ şeklinde tanımlanmıştır. v 1993 yılında imzalanan Kimyasal Silahlar Konvansiyonu ise kimyasal silah olarak; tipleri ve miktarları uygun olan ve bunları elde etmek için kullanılan kimyasallar, bu kimyasalları kullanmak için gerekli cihaz ve mühimmatlar ve bunların kullanımına yönelik özel olarak tasarlanmış her türlü teçhizatı kimyasal silah olarak tanımlamıştır.

Kimyasal Silahın Tarihçesi üİlk defa bilimsel kimyasal savaş maddesi 1854 yılında Kırım Muharebesi sırasında İngilizler tarafından hazırlanmış fakat kullanılmamıştır. üKimyasal savaş maddelerinin bilinçli olarak yapılması ve kullanılması 19. y. y ın başlarında kimya sanayiindeki gelişme ile olmuştur. üİlk göz yaşartıcı gazı Fransızlar Ağustos 1914’te kullanımını başlatmıştır.

• Kimyasal silahın ilk kullanımını 1. Dünya Savaşı’nda 22 Nisan 1915 yılında Almanlar tarafından Fransızlara karşı gerçekleştirilmiştir. • Bu büyük saldırı Ypres-Belçika da 6, 5 kilometrelik mevzide etkili olabilmesi için 168 ton klorin kullanılarak gerçekleştirildi. • Savaş sırasında Almanlar klorin dolu kutuları esen rüzgara doğru atmak suretiyle yayılmasını sağlayarak basit bir yol uygulamıştır. • 10 dakikada 6. 000 Fransız askerinin ölümüyle sonuçlandı. • Almanlar daha sonra klor yerine fosgeni kullanmışlar ardından da hardal gazını denemişlerdir.

• 1917 Temmuz’da Almanlar ilk kez hardal mühimmatı ile birlikte koruyucu maskeleri de etkisiz hale getirerek kusmaya neden olan katı partiküllü difenil klorasil kullanmaya çalışmıştır. • Sinir gazları ise 1930’larda Almanlar tarafından bulunup 2. Dünya Savaşı geliştirilmiştir. 1936’da Alman kimyacı Gerhard Scrader var olan haşere öldürücüleri inceleyerek tabunu, iki yıl sonra da daha toksik olan sarini bulmuştur. • 2. Dünya Savaşı boyunca İtalyanlar, Macarlar, Japonlar, Fransızlar, İngilizler, Ruslar, Amerikalılar, Almanlar hardal, fosgen ve benzer ajanları geliştirmeyi sürdürmüşler ancak kullanmamışlardır.

• Rusya’da devrim sırasında çarlık aleyhtarları, • 1920’de Hayber Geçidi’nde Afganlar • 1925’te Faslılar • 1930’da Türkistan’daki kabileler • 1935’de Etiyopya’lılar genellikle hardal gazı olmak üzere kimyasal ajanlarla kontrol altına alınmaya çalışılmıştır.

• 2. Dünya Savaşı (1939 -1945) Avrupa Zyklon B (HCN) II. Dünya savaşı sonrasında müttefikler tarafından bulunan boş kimyasal silah kovanları

• Bari-İtalya (2. 1943) Almanya • 617 vaka, 59 ölüm.

• 1967 -1971 Vietnam (Herbisid) • 23. 607 dönüm alan • 230 ton kimyasal

• 1982 -1988 İran-Irak Savaşı • (Mustard gaz-Sarin-Tabun-CS) • 100. 000 vaka, 25. 000 ölüm

• 1994 Matsumato • 1995 Tokyo (terörizm) • 5000 vaka, 12 ölüm

HALEPÇE KATLİAMI • Halepçe'ye zehirli gaz saldırısı, Halepçe Katliamı olarak da bilinir. İran –Irak Savaşı esnasında, Saddam Hüseyin'in, 1986 -1988'de Irak'ın kuzeyinde Kürtlere karşı düzenlettiği El-Enfal Harekâtı adlı isyanı bastırma operasyonunun bir parçasıdır. • Bu operasyonda hardal ve sinir gazı başta olmak üzere birden fazla kimyasal madde karışımı kullanılmıştır. • Saldırıda 5 binden fazla insanın öldüğü, 7 binden fazla insanın da yaralandığı bilinmektedir.

• I. Dünya Savaşı’nda KSA saldırılarının bilançosu; 113. 500 ton kimyasal gaz, 1. 300. 000 yaralı ve 91. 000 ölüdür. • Böylece savaş sonrasında da büyük antipati toplamaya devam eden kimyasal silahların kullanımı 1925 yılında 42 ülkenin imzaladığı Cenevre “Boğucu, Zehirli ve Diğer Gazların ve Bakteriyolojik Savaş Ajanlarının Savaşta Kullanımının Yasaklanması Protokolü” ile yasaklanmıştır. • 1930’lu yıllarda çok gizli olarak yürütülen projelerle Almanlar sinir ajanlarını geliştirmişlerdir. Ayda 12. 000 ton üretim kapasitesine sahip fabrikalar kurarak onbinlerce ton “Sarin” ve “Tabun” stoklamışlar.

• Savaş süresince devam eden araştırmalarda, Gerhard Schrader ve arkadaşları, “Soman” dahil 2000’den fazla yeni organofosfatlı bileşiği sentezlemişlerdir. • 1950’li yıllarda, askeri araştırma programlarıyla daha etkin sinir gazları kazanılmış, son derece yüksek toksisiteleri ve uzun süreli kalıcılıkları nedeniyle büyük tehlike oluşturan V ajanları sentez edilmiştir. • Diğer taraftan 1970’lerin sonlarından itibaren basın organları, kimyasal silahların çeşitli bölgesel savaşlarda ve terörist faaliyetlerde zaman kullanıldığı iddialarında bulunmuşlar, Laos’da, Kamboçya’da Vietnam’da, Afganistan ve son olarak da İran-Irak savaşı ile Japonya’da bu silahların kullanıldığı yapılan incelemeler ve tetkiklerle doğrulanmıştır.

Kimyasal silahların üretimi, kullanımı ve bulundurulmasını kısıtlayan uluslar arası sözleşmeler 1. Lahey: 1899 ve 1907 2. Paris protokolu: 1925 3. Cenevre protokolu: 1972 4. ABD-SSB arasında kimyasal ve biyolojik silah imhası (1989) 5. 1993 Paris sözleşmesi

Kimyasal Ajanların Vücuda Giriş Yolları • Gözler • Cilt • Enjeksiyon • Sindirim

• Solunum sistemi yoluyla alınan doz, maddenin havadaki miktarına ve kişinin kimyasal sahada kalma süresine bağlıdır. • Sıvı kimyasal savaş maddeleri cilt tarafından emilmek suretiyle ciltte tahriş ve yaralara sebep olurlar. • Düşük dozda kirlenen arazilerde fazla süre kalındığı takdirde gerek solunum gerekse cilt tarafından fazla miktarda emilme olacağından zararlara sebep olurlar. • Bazı kimyasal savaş maddeleri kalıcıdır. Bunların kalıcılığı fiziksel özelliklerine, hava şartlarına, arazinin, malzemenin ve teçhizatın tipine bağlıdır.

Kimyasal Silah Maddeleri v Yakıcı Gazlar (Hardal gazı) v Boğucu Gazlar v Sinir Gazları (Sarin) v Kan Zehirleyici Gazlar v Kusturucu Gazlar v Göz Yaşartıcı Gazlar v Uyuşturucu Gazlar v Diğer Gazlar

Yakıcı Gazlar • Bu gazlara kabarcık gazları da denilmekte olup; genelde sıvı olarak kullanılırlar. • Renkleri renksizden koyu kahve rengine kadar değişen yağlı sıvılardır. • Maruziyet Yolu: Solunum yolu, cilt, gözler • Vücuda Etkisi: Vücutta temas ettiği bölgelerde ve deride yanık ve iltihaplara sebep olan gazlardır. • Dokunulduğunda veya buharları ile bu sıvılar; cildi, gözleri ve solunum organlarını yakar ve derin yaralar açarlar.

• Hücre DNA’sını tahrip ederek hücre faaliyetlerini durdurur. Hücre zehirleyici ve yapısını değiştirici etki gösterir. Bu gazlara maruziyette sonuçlar ölümcül olabilmektedir. Fakat bu gazın öldürücü etkisi yanında daha çok yaralama maksatlı kullanılır. • Bu gazların bir kısmı kokusuz olup, diğerlerinin hardal, sarımsak, sardunya, bayır turpu kokusu vardır.

Yakıcı Gazların Çeşitleri: H: İperit (Hardal Gazı) L: Levzit HD: Artırılmış İperit HL: İperit Levzit Karışımı CX: Fosgen Oksim DP: Fenildiklorarsin ED: Etildiklorarsin MD: Metildiklorarsin

Boğucu Gazlar Çok uçucu olan bu gruptaki gazlar genellikle renksiz ve yeni biçilmiş çayır, çürümüş saman ve mısır püskülü kokusu gibi kokuları vardır. Maruziyet Yolu: Solunum Yolu Vücuda Etkisi: Nefes yolları ve akciğeri tahrip etmek suretiyle solunum sistemini etkilerler. Özellikle akciğerlerdeki hava keselerinde bulunan kılcal damarların çatlamasına neden olarak, kan sıvısının ciğerlere dolmasını ve boğulma olayını meydana getiren bir gazdır. Tıpkı su içerisinde boğulmak gibi ölüm meydana getirirler.

Boğucu Gazların Çeşitleri Fosgen: Normal olarak kısa etki süreli bir kimyasal maddedir I. Dünya Savaşında geniş bir şekilde kullanılmış ve kimyasal madde ölümlerinin %80´inin bu gaz nedeniyle olduğu belirlenmiştir. Üzerinde en fazla araştırma yapılan gazlardan biridir. • • • Simgesi: CG Kimyasal İsmi: Karbonil Klorür Kokusu: Yeni biçilen taze ot veya yeşil mısır Rengi: Renksiz gazdır. Etkilenme Hızı: 1 -3 saat arasında etkisini gösterir

• Difosgen: Diğer bir boğucu gazdır. Difosgen önce gözlerde hafif yaş gelmesiyle kendini belli eder. Etkileri genel olarak fosgen gibidir. • Simgesi: DP • Kimyasal İsmi: Triklorometil Kloroformat • Kokusu: Yeni biçilen taze ot veya yeşil mısır • Rengi: Renksiz sıvı • Etkilenme Hızı: 1 -3 saat arasında etkisini gösterir

Sinir Gazları • Vücudumuzdaki sinir sistemlerinin dengesini bozarak felç meydana getirip saf dışı eden çok zehirli bileşiklerdir. • Sıvı ve gaz şeklinde bulunabilir ve her iki şekilde de oldukça zehirlidir. Gaz halinde genellikle kokusuz, renksiz ve tatsızdır. Sıvı halinde ise kahve rengindedirler. Bu yüzden varlığını anlamak zordur. Maruziyet Yolu: Solunum, enjeksiyon, deri Vücuda etkisi: Sinir gazları kişinin sinir sistemine doğrudan doğruya etki eder. Sinir hücrelerinin hatalı sinyal göndermelerine sebep olurlar, hayati fonksiyonları felce uğratırlar.

Sinir Gazları Çeşitleri Tabun: Renksizken kahverengine kadar renklenebilen bir sıvı olup, renksiz bir buhar verir. • Simgesi: GA • Kimyasal İsmi: Etil N, N-dimetil Fosforo Amidosiyanidat • Kokusu: Saf halde kokusuz olup, buharlaştıği anda hafif meyve kokusu salar • Rengi: Buharları Renksiz • Etkilenme Hızı: Çok Hızlıdır. • Fizyolojik Etkileri: Burun akması, göğüsün sıkışması, görüşün zayıflaması, nefes almada güçlük, aşırı terleme, kasların kasılması (kaslar çok fazla kasıldığı için bel ve omurga kemikleri kırılır. ), kusma, gözbebeklerin küçülmesi ve görüşte bulanıklık, sendeleme, şaşkınlık, uyuşukluk, çırpınma, koma, nefesin kesilmesi ve ölümün meydana gelmesidir. Genellikle öldürücü doz alındığında, ölüm 1 -10 dakika içinde meydana gelir.

• Sarin: Renksiz bir sıvı olup buharı da renksizdir. • Son derece etkili ve öldürücü bir gazdır. • Renksiz ve kokusuz olup, teşhisi ve sezilmesi zordur. • Simgesi: GB • Kimyasal İsmi: İzopropilmetil Fosdonofloridat • Rengi: Yoktur • Etkilenme Hızı: Çok Hızlıdır • Fizyolojik Etkileri: Tabun ile aynıdır.

Soman: Özelikleri diğer sinir gazları gibi olup, meyve kokuludur. Simgesi: GD V Maddeleri: Bu sıvılar kalıcı sinir maddeleridir. Renksiz ve kokusuz olup, çabuk buharlaşmazlar ve donmazlar. Bu nedenle etkileri günlerce sürebilir. Bitkiler tarafından da emilebilirler. Çıplak tenden emildiğinde, diğer sinir gazları ile aynı etkileri gösterirler. Bu maddeler kirletilmiş bölgeler, mayınlanmış bölgeler gibi yerlerde etkilidirler. Sarinden çok daha fazla zehirlidir.

Kan Zehirleyici Gazlar Bu gazlar renksizdirler. Bazılarında şeftali çekirdeğinin bayıltıcı kokusu veya acı badem kokusu vardır. Bazıları burnu tahriş edebilir. Maruziyet Yolu: Solunum yolu Vücuda Etkisi: Oksijenin kandaki Hemoglobin maddesi ile birleşmesini önleyerek, ölüme neden olurlar. Çok uçucu bir gaz olduğu halde, maruz kalan insanı 15 dakikada öldürebilir

Kan Zehirleyici Gazların Çeşitleri Hidrojen siyanür (HCN) • Simgesi: AC • Kimyasal ismi: Siyanitrik asit Siyanojen klorür (CNCl) • Simgesi: CK • Kimyasal İsmi: Siyan klorür Arsin (As. H 3) • Simgesi: SA • Kimyasal ismi: Arsenikli hidrojen

Kusturucu Gazlar • Savaş gazı olarak düşünülmeseler de, eğitimsiz kıtalara maskeyi çıkarttırmak amacıyla diğer gazlarla aynı anda veya hemen öncesinde kullanılabilirler. • Kusturucu gazlar genel olarak ayaklanmaları ve kargaşalıkları bastırmada kullanıldığı gibi zehirli gazların tesirlerini bastırmak amacıyla zehirli gazlarla da beraber kullanılır.

• Bu gazlar normal olarak katı halde bulunurlar, ısıtıldıklarında buharlaşır ve sonra yoğunlaşıp zehirli aerosoller oluştururlar • Maruziyet Yolu: Solunum yolu, göz • Vücuda Etkileri: Bu gazlar, teneffüs edildiğinde veya gözlere temas ettiği zaman geçici olarak tahriş eder. • Kapalı yerlerde atıldıklarında şiddetli hastalık veya ölüme sebebiyet verebilir.

Kusturucu Gazların Çeşitleri: Difenilklorarasin : Simgesi: Da Kimyasal İsmi: Difenilklorarasin Kokusu: Yoktur Rengi: Yoktur Etkilenme Hızı: 2 -3 dakikada etkisini gösterir. Fizyolojik Etkileri: Gözün tahrişi, burunda sıvı boşalması, hapşırma, öksürme, şiddetli baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma meydana gelir. Bütün bu etkiler 30 dakika kadar sürer ve geçer. Ortam çok yoğunsa, etkilerin devamı birkaç saat sürebilir.

Adamzit : Simgesi: Dm Kimyasal İsmi: Difenilklaminokloroarsin veya Fenilsazinklorid Kokusu: Yoktur Rengi: Yoktur Etkilenme Hızı: Difenilklorarasinden biraz daha yavaştır Fizyolojik Etkileri: Difenilklorarasin ile aynıdır etkiler 3 saat kadar sürebilir. Difenilsiyanoarsin Simgesi: DC Kimyasal İsmi: Difenilklaminokloroarsin veya Fenilsazinklorid Kokusu: Yoktur Rengi: Yoktur Etkilenme Hızı: Difenilklorarasinden biraz daha yavaştır Fizyolojik Etkileri: Difenilklorarasin ile aynıdır etkiler birkaç saat kadar sürebilir

Karışıklık Bastırıcı Gazlar Göz yaşartıcı gazlar olarak da isimlendirilebilirler. Eğitimlerde ve kargaşalığın kontrolü dışında ender kullanılırlar. Maruziyet Yolu: Gözler ve cilt Vücuda etkileri: Bu maddeler göz yaşı akmasına ve cildin tahrişine neden olurlar.

Karışıklık Bastırıcı Gazların Çeşitleri Kloroasetofenon : Hoş kokulu bir göz yaşı olup, elma çiçeği gibi kokar, anında tesir eder, gözlerden yaş getirir, üst solunum yollarını ve cildi de güneş yanığı gibi etkiler. Mide bulantısı da yapabilir. Kısa etkilidir Simgesi: CN CNC: Kimyasal ismi yoktur, kloroasetofenon'un kloroform içindeki çözeltisidir. Simgesi: CNC Kokusu: Kloroform Etkilenme hızı: Kloroasetofenon aynı

CNS: Kimyasal ismi yoktur. Kloroasetofenon, kloropikrin ve kloroform karışımıdır. Simgesi: CNS Kokusu: Sinek kağıdı gibi kokar. Etkilenme hızı: Çok hızlı Fizyolojik etkileri: Kloroasetofenon ve boğucu gazların etkilerine benzer. Özellikle akciğerlerde, haftalarca sürebilir. CNB: Kimyasal ismi yoktur. Kloroasetofenon benzin ve Karbontetraklorür'deki çözeltisidir. Etkileri kısa olup, anidir. Kloroasetofenona benzer Simgesi: CNB Kokusu: Benzin gibi kokar

BBC: Kurşun hariç, madenlere karşı aşındırıcı etkilidir. Demir ile tepkimesinde patlayabilir. CNB'den daha az tesirlidir Simgesi: BBC Kimyasal ismi: Brombenzil siyanür Kokusu: Biberimsi bir koku Etkilenme Hızı: Ani etkili CS: Biber Gazı Simgesi: CS Kimyasal İsmi: o-Klorobenzalmalononitril Kokusu: Biber gibi kokar Etkilenme : Çok hızlı Fizyolojik etkileri: Burun akması , hapşırma, öksürme ve gözlerden yaş getirir fakat etkileri 5 -10 dakika sürer. Bu nedenle eğitim amaçlı kullanılır.

Uyuşturucu Gazlar Uyuşturucu gazlar, geçici olarak fizyolojik ve zihinsel etkiler veya her iki etkiyi birden meydana getirerek personeli aldığı görevi yapamayacak hale getiren kimyasal savaş maddeleridir. Maruziyet Yolu: Solunum yolu Vücuda etkileri: Bu maddelerden bir kısmı felç, körlük ve sağırlık gibi geçici fiziksel etki gösterirler. Bir kısmı ise yine geçici olarak akıl hastalıklarına neden olur. Bu uyuşturucular, sürekli kayıp oluşturmazlar, sadece geçici etki gösterirler.

Uyuşturucu Gazların Çeşitleri Kuinuklidinil benzilat: Simgesi: BZ Rengi ve Kokusu: Atılışta hafif bir duman gösterirse de, renksiz ve kokusuzdur Fizyolojik Etkileri: Alışılmış normal faaliyetler sürdürülemez Kuru ciltte kızarıklar Kalp çarpıntısı Baş ağrısı ve dönmesi Şaşırma ve korkma hissi duyma Uyuşma Vücut ısısının yükselmesi

Diğer Gazlar BİTKİLERE, TESİS VE MALZEMEYE ETKİLİ OLAN KİMYASAL SAVAŞ MADDELERİ 1. Kimyasal Antiplant maddeler (Bitkilere Karşı) • Bitkilere karşı kullanılan kimyasal savaş maddelerine HERBİSİTLER denir. • Herbisitler, kimyasal bir takım bileşikler olup, bitkilere etki ederler • Bitkilerin gelişmelerini geciktirir, durdurur, hızlandırır, kurutur veya sarartarak yapraklarını dökebilirler. • Herbisitlerin insanlara, hayvanlara karşı zehirliliği azdır. Deriyi hafif tahriş eder. Fakat tarım ürünlerini ve ormanları mahvederler. • Herbisitler Amerikalılar tarafından Vietnam da kullanılmıştır.

2. Kimyasal Antimateryal Maddeler (Tesis ve Malzemeye Etkili) Tesis, teçhizat ve malzemeyi tahrip etmek amacıyla kullanılan, kimyasal savaş maddesidir. 3. Sis ve Yangın Maddeleri: Sisler: Tarihin eski çağlarında bile insanlar dumanın gizleyici özelliğinden istifade etmişlerdir. Çeşitli yöntemlerle meydana getirdikleri dumanla düşmanlarını yanıltmışlardır. Yangın Maddeleri: Ateş tarihin başlangıcından beri savaşlarda kullanıla gelmektedir. Muharebede kullanılışı asırlar boyunca kara barut ile yapılmıştır.

Zehirleyicilerin kıyaslanması

Merve PALIT 100608029