KM 455 KLNK BYOKMYA ANALZ N RNEK ALINMASI
KİM 455 KLİNİK BİYOKİMYA ANALİZ İÇİN ÖRNEK ALINMASI ve SAKLANMASI Prof. Dr. Emel EMREGÜL Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü
Ø Laboratuvar sonuçlarının güvenilirliği sadece analizlerin çalışılması esnasında (analitik faz) her şeyin doğru yapılmasıyla sağlanamaz. Ø Yanlış raporlanan sonuçların %60 sebebi analiz öncesi (preanalitik faz) safhalarda yapılan hatalardan kaynaklanmaktadır. Ø Sonuçların doğru ve güvenilir olabilmesi için örnek alımı öncesi hastanın uygun şekilde hazırlanması, örneğin uygun şartlarda alınması ve saklanması oldukça önemlidir.
Tahlilde sorun yaratacak analiz öncesi durumlar Ø Numunenin etiketlenmemesi, yanlış etiketlenmesi, Ø Kan alma tarihi ve saati gibi bilgilerin alınmamış olması, Ø Numune türünün yanlış belirtilmesi ya da belirtilmemesi Ø Yetersiz numune Ø Yanlış numune alma (Tüp seçiminin yanlış olması vb. ) Ø Yanlış saklama koşulları Ø Hemoliz Ø Lipemi
Numune Red Kriterleri Ø Hemoliz Ø Lipemi Ø Pıhtılı kan Ø Yetersiz miktarda numune Ø Etiketlenmemiş numune Ø Yanlış etiketlenmiş numune Ø Örneğin yanlış kaba alınması Ø Kırık, çatlak kap veya tüpte gelmiş numune Ø Steril olmayan kapta gönderilen numune
Analiz hataları Ø Personelin dürüst olmaması Ø Personelin gereken yeterliliğe sahip olmaması Ø Hatalı ölçüm yapan volümetrik kaplar kullanılması Ø Uygun olmayan laboratuvar ortamı Ø Cihazların doğru olarak kullanılamaması Ø Standart grafiklerininin uzun süre kullanılması Ø Yanlış metod seçimi Ø Standartların yanlış hazırlanması
Numunelerin saklanması Ø Analiz hemen yapılmayacaksa serum +4, -20, -40 veya – 70 o. C’ta ağzı kapalı olarak saklanmalıdır. Ø Serum veya plazma elde edildikten sonra en geç 4 saat içinde çalışılmayacaksa +4 o. C’de ağzı kapalı olarak 1 gün saklanabilir. Ancak bilirubin ve askorbik asit gibi ışığa ve havaya duyarlı maddeler hemen çalışılmalıdır. Ø Numunenin bulunduğu ayarlanması gereklidir. ortamın sıcaklığının
Numunelerin saklanması Ø 24 saatten fazla bekletilen serum ve idrarda +4 o. C’de saklansa bile bakteri üremesi olabilir. Bu yüzden serumun dondurulması daha doğrudur ve bu sayede serumdaki birçok analit bozulmadan aylarca saklanabilir. Ø Dondurulmuş serum çalışılacağı zaman eritilip oda sıcaklığına getirilmelidir. Ø Kanı dondurmak hemolize neden olur. Serum veya plazması ayrılmadan kanı dondurmamalıdır.
- Slides: 7