KLTRTEKNK 12 Hafta Toprak nemi sabiteleri TRG SABTE

KÜLTÜRTEKNİK

12. Hafta

Toprak nemi sabiteleri TRG SABİTE 0 atm DN SIZAN SU 1/10 -2/3 atm (1/3 atm) TK KULLANILABİLİR SU 7 -40 atm (15 atm) KSTK SN HİGROSKOPİK SU 10 000 atm FK 3

Toprak nemi sabiteleri TRG SABİTE 0 atm DN SIZAN SU 1/10 -2/3 atm (1/3 atm) TK KULLANILABİLİR SU 7 -40 atm (15 atm) KSTK SN HİGROSKOPİK SU 10 000 atm FK 4

SABİTE TRG 0 atm DN SIZAN SU 1/10 -2/3 atm (1/3 atm) KULLANILABİLİR SU 7 -40 atm (15 atm) KSTK SN MN Kalan Faydalı nem SN HİGROSKOPİK SU 10 000 atm Nem Açığı TK TK FK 5

• Doyma Noktası: Gözeneklerin tamamen su ile dolu olması durumu • Tarla Kapasitesi : 1/3 atm de tutulan su miktarı • Solma Noktası : 15 atm de tutulan su miktarı • Fırın kuru : 105 C de 24 saat

• Tarla Kapasitesi Tayin Yöntemleri a. 1/3 atm basınç uygulamak b. Sulamalardan 1 -3 gün sonra nem tayini yapmak • Solma Noktası Tayin Yöntemleri a. 15 atm basınç uygulamak b. Bitki yetiştirme

Toprağın Kullanılabilir Su Tutma Kapasitesi Kuru ağırlık yüzdesi cinsinden Pwkapasite = Pw TK – Pw SN Solma Noktası Tarla Kapasitesi 8

Derinlik cinsinden cm mm 9

Örnek: Tarla kapasitesi Pw=%36, Solma noktası Pw= % 21 ve hacim ağırlığı 1. 32 g/cm 3 olarak belirlenen bir toprakta kullanılabilir su tutma kapasitesini 1 m toprak derinliği için mm cinsinden belirleyiniz 10

Örnek: Tarla kapasitesi Pw=%36, Solma noktası Pw= % 21 ve hacim ağırlığı 1. 32 g/cm 3 olarak belirlenen bir toprakta kullanılabilir su tutma kapasitesini 1 m toprak derinliği için mm cinsinden belirleyiniz d kapasite = 198 mm / m 11

Örn • Tarla kapasitesi %42 Solma noktası %18 olan bir toprakta o andaki mevcut nem %32 olarak bulunmuştur. Hacim ağırlığı 1. 24 g/cm 3 olan bu toprakta 60 cm kök derinliğine sahip bitki yetiştirileceğine göre; Toprağın su tutma kapasitesini (mm), Nem açığını (mm), kalan faydalı nem miktarını (mm) bulunuz, kapasiteye göre suyun % kaçının tüketildiğini belirleyiniz. Kapasitenin %40’ının tüketilmesi gerçekleştiğinde nem düzeyinin % kaça geleceğini bulunuz. (42 -18). 0. 40 =9. 6 42 -9. 6=32. 4 %

ÇÖZÜM Pw. TK=%26, Pw. SN=%15 t=1. 30 g/cm 3 D=80 cm olan toprakta Ry=%55 ve Bitkinin her gün suyu 9 mm azalttığı bilindiğine göre bir defada verilecek net su miktarını ve sulandıktan sonra bu suyun kaç gün yeteceğini hesaplayınız.

Örnek Toprak derinliği 90 cm tarla kapasitesi %42 solma noktası %23 olan biber ekili topraktan 100 cm 3 hacminde ve 56 g ağırlığındaki toprak örneği alma silindiri ile örnek alınmış, kap ile birlikte ağırlığı 234 g etüvden sonra ise ağırlığı 193 g gelmiştir. Örnek alma sırasındaki nem düzeyini (%) ve hacim ağırlığını belirleyiniz. Ry=%40 olduğuna göre bu defa ve bundan sonraki sulamalarda kaç mm su verilmesi gerektiğini hesaplayınız.

Pw. MN= (234 -193)/(193 -56)= 0. 30 =%30 t = 137/100 = 1. 37 g/cm 3 Bu defa; dn= (42 -30). 1. 37. 90 /10 = 148 mm Bundan sonraki sulamalarda; dn= (42 -23). 1. 37. 90. 0. 40 /10 = 93. 7 mm

Örnek Pw. TK=34, Pw. SN= 20 t=1. 28 g/cm 3 D=90 cm olan toprakta mevcut nem miktarı %30 olarak tespit edilmiştir. ET=6 mm/gün ve Ry=%50 olduğuna göre sulamaya kaç gün kalmıştır, hesaplayınız.

Pw. TK=34, Pw. SN= 20 t=1. 28 g/cm 3 D=90 cm olan toprakta mevcut nem miktarı %30 olarak tespit edilmiştir. ET=6 mm/gün ve Ry=%50 olduğuna göre sulamaya kaç gün kalmıştır, hesaplayınız. PWTK=%34 PWMN=%30 %7 %14 Ry=%50 => PWSB=%27 Kalan nem miktarının derinlik eşdeğeri PWSN=%20 dmm= (30 -27). 1. 28. 90 /10 =34. 5 mm Kalan nem miktarının harcanacağı gün sayısı 34. 5/6=5. 75 gün ≈ 5 gün Kalan nem miktarı 5 gün içinde bitirileceğinden 5 gün sonra sulama yapılmalıdır.

5. (15 p). Etkili kök derinliği 60 cm olan toprakta Pw. TK=%37 Pw. SN=%23 ve t=1. 2 g/cm 3 olarak belirlenmiştir. ET=8 mm/gün ve Ry=%30 olduğuna göre; (soruyu yan tarafa çözünüz) a)dn hesaplanan b)SA hesaplanan c)SA planlanan d)dn planlanan bulunuz. e) Yeni oluşan Ry yi belirleyiniz.

18. 01. 2017 Bütünleme sınavı 4. (10 p). Domates yetiştirilen bir serada Pw. TK=%38, Pw. SN=%23, Hacim ağırlığı 1. 24 g/cm 3 olarak tespit edilmiştir. Bitkinin etkili kök derinliği 50 cm’dir. Kullanılabilir suyun %40’ı tüketildiğinde sulama yapılacağına göre; a)Her sulamada uygulanacak olan net su derinliğini (dn), b)ET=6. 4 olduğuna göre sulama aralığını (SA) bulunuz. c) Sulama aralığını kurallara göre seçiniz. d) Seçtiğiniz sulama aralığına göre verilecek su miktarını belirleyiniz (mm) e) Yeni oluşan Ry yi bulunuz.

Sulama uygulamaları temeli 1 mm su ……………… 1 da’ (Dekar) da …………. 1 t su eder 1 mm su ……………. . 1 m 2 de …………. 1 L su eder

t (sulama süresi) 4 dekar domates bahçesine 18 mm sulama suyunu uygulayan pompanın debisi 8 L/s olduğuna göre sulamanın ne kadar süreceğini bulunuz

Q ( verilecek debi) • 6300 m 2 lik karpuz bahçesine 24 mm sulama suyunu 3, 5 saatte uygulamak için pompanın debisi kaç L/s olmalıdır.

Dn (verilecek sulama suyu miktarı) • 12 dekarlık bir araziye 10 L/s lik pompa 4. 8 saat çalışırsa kaç mm lik sulama yapmış olur.

A (Sulanacak Alan) • Net sulama suyu miktarı 36 mm olan bitkide 12 L/s ile çalışan pompa 4 saatte kaç dekar yeri sulayabilir.

A. dn= 3, 6. Q. t A: alan (dekar) dn: sulama suyu miktarı(mm) Q: pompa debisi (L/s) t : sulama süresi (saat) 3, 6 (sabit sayı)

Toprak örneklerinin alınması 0 cm 30 cm 60 cm 90 cm Bozulmamış örnek alma kabı 120 cm 150 cm 26

• Bozulmamış toprak örneklerinden • Tarla kapasitesi ve hacim ağırlığı • Bozulmuş toprak örneklerinden • Toprak bünyesi, solma noktası, toprak tuzluluğu (elektriksel iletkenlik ya da tuz yüzdesi) • Profillerin incelenmesinden • Etkili toprak derinliği 27

İNFİLTRASYON Toprağın su alma hızı • Su alma (infiltrasyon) : Suyun, yüzeyden toprak içerisine girmesi (mm, cm) • Su alma hızı (infiltrasyon hızı) : Birim zamanda toprak içerisine giren su miktarı (mm/h, cm/h) 28

Su alma hızına etkili faktörler • Toprak bünyesi • Toprağın yapısı • Toprakta mevcut nem miktarı • Toprağın işlenme durumu • Toprak yüzeyindeki su yüksekliği • Topraktaki tuzların cinsi ve miktarı 29

Su alma hızının ölçülmesi • Çift silindir infiltrometre ölçmeleri (Karık dışındaki tüm sulama yöntemleri için) • Karıklara giren ve çıkan suyun ölçülmesi (Karık sulama yöntemi için) 30

Çift silindir infiltrometre ölçmeleri 10 -15 cm 40 cm 15 -29 cm 20 -25 cm 40 cm 31

32

Karıklara giren ve çıkan suyun ölçülmesi TAMPON KARIK TARLABAŞI KANALI II. İSTASYON DENEME KARIĞI I. İSTASYON TAMPON KARIK DRENAJ KANALI 30 -60 m TARLABAŞI KANALI SİFON DENEME KARIĞI ORİFİS HACMİ BİLİNEN KAP 33

34

I = a. -b T I: Su alma hızı (mm/h) T : eklemeli zaman dakika, a ve b : katsayılar 35

D = a. b T D : Eklemeli su alma mm, 36

• İnfiltrasyon gibi bir eğri denklemine oldukça iyi uyum sağlar. Burada ; D: eklemeli su alma (cm) a ve b : denklemin y eksenini kestiği nokta ve doğrunun eğimi T : eklemeli zaman (dakika) 37

örnek Su alma denklemi olan bir toprağa 75 dakikada kaç mm su girebileceğini ve 100 mm suyun kaç dakikada infiltre olacağını belirleyiniz (D’nin birimi cm dir). = 18. 70 cm = 187 mm => T= 28. 2 dakika 38

75 Dakikada 100 mm su ise 187 mm su girer 28. 2 dakikada girer 39