klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler Bahar
İklim Değişikliğinin Sebepleri ve Alınması Gereken Tedbirler Bahar GÜNER Ulamış Ortaokulu e. Twinning &Erasmus Project
Akla gelen sorular • İklim değişikliği nedir? Nasıl tanımlanır? • İklim değişikliği niye olur? Sebepleri, kaynakları nelerdir? • İklim değişikliği olursa ne olur? Neticeleri nelerdir? • İklim değişikliği önlenemez mi? Nasıl? • Ben ne yapabilirim? 2
Londra’da hava kirliliği • Tarih: 5 Aralık 1952 • Yer: Londra • Olay: Ani ve büyük çaplı bir hava kirlenmesi • Sonuç: 4000 ölü 3
Dünya 4 • Ekvator çapı: 12. 756, 28 km • Ekvator çevresi: 40. 075 km • Yüzey alanı: 510. 067. 420 km 2 • Hacim: 1, 08 x 1012 km 3 • Yüzey sıcaklığı: 14°C (287 K) 08. 05. 2008
Hava • Hava, bir gaz karışımıdır. %78, 084 azot, %20, 946 oksijen, %0, 934 argon ve geri kalan %0, 03768’lık kısımda ise karbondioksit ve diğer gazlardan oluşur. 5
Hava kirliliği • Kirlilik, dengenin bozulmasıdır. • Hava kirliliği, havanın doğal içeriğinin değişmesi, dengenin bozulmasıdır. 6
Hava kirliliğinin sebepleri • İnsan faaliyetleri • Başlıca kirleticiler – Karbondioksit (CO 2), – Karbonmonoksit (CO), – Kükürtoksitler (SOx), – Azotoksitler (NOx), – Partikül madde (PM 10 -PM 2, 5), – Ağır metaller (Pb, Cd, Ag, Hg vb. ), – Uçucu Organik Karbonlar (VOC’ler), – Koloroflorokarbonlar (CFC’ler), – Diğer kirleticiler 7
Hava kirliliğinin kaynakları • Hava kirliliğinin kaynaklarını üç sınıfa ayırabiliriz. • Nokta Kaynak – Büyük emisyon kaynakları, endüstri kuruluşları • Çizgi Kaynak – Karayolları vb • Alan Kaynak – Meskun alanlar 8
Hava kirliliğinin neticeleri Hava kirliliği Hava Kalitesinin bozulması Solunum rahatsızlıkları Hastalıklar Zehirlenmeler Ölümler Asit yağmurları Canlı-cansız varlıklar üzerinde tahribat ve tahrişat Sıcaklık değişimleri Buzul erimeleri Ozon Tabakasının İncelmesi Sera etkisi Deniz seviyesinde yükselme Küresel Isınma Basınç merkezlerinde değişim İklim Değişikliği Rüzgar kuşaklarında değişim Uç meteorolojik olaylar 9
Sıcaklık değişimleri ve sonuçları Dünden bugüne Dünya’nın sıcaklık değişimi ve doğurduğu sonuçlar
Dünyanın Sıcaklık Değişimi 11
Sıcaklık değişiminin sebepleri • • Dünyanın durum ve hareketindeki değişiklikler Kıta kayma hareketleri ve dağ oluşumları Yanardağ faaliyetleri Güneşteki değişimler 12
Dünyanın hareketinin değişmesi 13
Kıta hareketleri • Kıta kayma hareketleri ve dağ oluşumları okyanus akıntı sistemi ve rüzgar sistemlerini değiştirdiğinden iklime etki yaparlar. 14
Antarktika • • Dünyanın en soğuk bölgesi, Avustralya’nın iki katı büyüklüğünde, 15 milyon yıldır %98’i buz, Dünyadaki buzulların %90’i, temiz suyun %70’i burada, Buz kalınlığı 1, 5 -4, 5 km, Gelen ışının %80 -85’ini yansıtır, Dünya ikliminin soğutma sistemidir, Rüzgar sistemi ve okyanus akıntı sistemini etkiler 15
Okyanus akıntı sistemi - taşıyıcı bant • Okyanuslar arası su alış-verişini sağlar, • Dünyadaki ırmakların 20 katı kadar su taşır, • Isı transferini sağlar, • Batı Avrupa bu bant sayesinde 10 derece daha sıcak 16
Yanardağ faaliyetleri • Yanardağ patlamalarıyla atmosfere çok büyük miktarlarda toz yükselir. Bu tozlar, güneş ışınlarının geçişini engelleyen bir tabaka oluşturur ve böylece dünyanın sıcaklığı da düşer. 17
Güneşteki değişimler • Güneş'in manyetik alanındaki değişimler ve Güneş lekeleri, yayılan enerji miktarını etkiler. Bu da doğal olarak Dünya'nın aldığı enerji miktarının değişmesine yol açar. Ve iklimler etkilenir. 18
Isınıyoruz • Bugün aslında, bundan 50 milyon yıl önce başlamış olan soğuk dönemin içindeki kısa süreli sıcak vahalardan birindeyiz. Büyük bir olasılıkla da vahanın sonu görünmeye başladı. • Buna göre dünya şu anda artık soğuma eğiliminde olmalı. Ancak son 150 yıllık gözlemler, bir şeylerin sanki ters gittiğini gösteriyor. • Soğumuyor, ısınıyoruz. 19
Buzul erimeleri • Dünyamızın ısınıyor olduğuna ilişkin en güzel delillerinden biri, orta ve alçak enlemlerde dağlardaki buzulların geri çekilmeleridir. Bu geri çekiliş, özellikle son yirmi yılda hız kazanmıştır. Buzullardan buharlaşan sular da denizlerin düzeylerinin yükselmesine yol açar. Bu değer 20. yüzyılda 10 -25 cm’dir. 20
Buzul erimeleri 21
Sera etkisi Nedir? Nasıl oluyor?
Gelen enerjinin dağılımı 23
Doğal Sera Etkisi 24
Sera Gazları • • • Su buharı (H 2 O) Ozon (O 3) Karbondioksit (CO 2) Metan (CH 4) Azot oksit (N 2 O) Kloroflorokarbonlar (CFC) 25
Küresel Isınmaya katkıları 26
Karbondioksitin sera etkisi • 1860’dan bu yana meydana gelen 0, 7 derecelik artışın %60’ı karbondioksitten kaynaklanıyor. • Atmosferdeki karbondioksit miktarı son 200. 000 yılın en üst düzeyinde • Sorumlusu: İnsanoğlu 27
Karbondioksitteki artış 28
Geçmiş dönemler CO 2 değişimi 29
Olayların karbondioksit artışı ile bağı • Yüz elli yıllık sıcaklık kayıtları, Dünya’nın bu dönemde 0, 50, 7°C kadar ısındığını ortaya koyuyor. Bilim adamları, endüstri devrimiyle birlikte atmosferde karbondioksit ve metan gibi sera gazlarındaki artmasının bu ısınmayla ilişkili olduğunu düşünüyorlar. Çünkü buz örnekleri üzerinde yapılan çalışmalar, yüz binlerce yıl boyunca atmosferdeki sera gazı oranlarının Dünya’nın sıcaklığıyla birlikte artıp azaldığını gösteriyor. 30
31
İklim Değişikliği Nedir? Ne oluyor?
Tanımlar • Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer koşullarının kısa süreli durumudur. Hava, yeryüzünün herhangi bir yerindeki sıcaklık, yağış, nem, güneşlenme, sis, bulut, rüzgar ve hava basıncı gibi çok sayıdaki değişkenin birlikteliği ile açıklanır. • İklim, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca gözlenen hava koşullarının ortalama durumudur. Ancak iklim, yalnızca ortalamaya yakın koşulları değil, uç değerleri (ekstremleri) ve tüm istatistiksel değişimleri de içerir. • İklim değişikliği, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insanî faaliyetler neticesinde) iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler biçiminde tanımlanır. 33
İklim Değişikliğinin göstergeleri • • Sıcaklık değişimleri, Yağış değişimleri, Nem oranlarındaki değişimler, Bulutluluk oranlarındaki değişimler, Rüzgar kuşaklarındaki değişimler, Basınç alanlarında değişiklik, Güneşlenme oranlarındaki değişim, Diğer meteorolojik olaylardaki değişimler 34
Muhtemel etkiler • • • Hidrolojik döngünün değişmesi Enerji temin güvenliği Su kaynaklarının hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarının erimesi Kar ve buz örtüsünün alansal olarak daralması Deniz seviyesinin yükselmesi Kuraklık ve seller İklim kuşaklarının yer değiştirmesi Yüksek sıcaklıklara bağlı salgın hastalıkların ve zararlıların artması sonucunda dünya ölçeğinde sosyo-ekonomik sektörleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatını doğrudan etkileyecek önemli değişiklikler 35
İnsan sağlığı • Sıcak şoktan kaynaklanan insan ölümleri • Ozon tabakasının incelmesinden kaynaklanan cilt ve deri hastalıkları, yanmalar • Sıtma gibi salgın hastalıkların yayılması • Virüs çeşitliliğinin ve dağılımın artması 36
Canlılara etkisi • Bitki ve hayvanların yaşam alanlarında değişiklikler • Bazı bitki ve hayvan popülasyonlarında azalma • Ağaçların erken çiçeklenmesi, böceklerin erken ortaya çıkması, kuşların erken yumurtlaması • Bitki ve kara hayvanı türlerinin dörtte birinin yada 1 milyondan fazlasının yok olabilecek 37
Tarımdaki değişimler • Farklı yağış sistemleri tarım alanlarının değişmesini sağlayacak, • Maliyet artacak, • Kuraklık artan yerlerde tarım azalacak, 38
Enerji sektörüne etki • Fosil yakıt yerine alternatif enerji kaynağı arayışları • Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarına verilen önemin artması 39
40
Ne yapmalı? Tedbirler, sözleşme ve anlaşmalar
Kirlilik önleme mekanizmaları • Yakıt değişimi – Enerji kaynağı olarak daha çevreci yakıtlar kullanmak • Teknoloji değişimi – Yakma sistemlerinde teknolojik yenilikler kapsamında değişiklikler • Arıtma – Emisyonların azaltılması için atık gazların arıtılması • Kanuni düzenlemeler – Kanun, yönetmelik ve uluslararası sözleşmeler 42
43
44
Türkiye’deki kanuni düzenlemeler • Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü’nde Yapılan Değişikliğin Onaylanması Hakkında Karar, 17/09/2003 -25232 • 4990 sayılı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, 21/10/2003 -25266 • Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği Yönetmeliği, 13/01/200525699 • Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik, 08/07/2005 -25869 • Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, 22/07/2006 -26236 İklim Değişikliğinin Sebepleri ve Alınması Gereken Tedbirler - Kâmil B. VARINCA 08. 05. 2008 45
Bilinçlenme kampanyaları 46
Türkiye ne yapmalı? • • • Akıllı ve gerçekçi olmalı, Gelişmeleri yakından takip etmeli, Fırsatları değerlendirmeli, Esneklik mekanizmalarını iyi kullanmalı, Milli menfaatleri ön planda tutmalı, Ülke gerçeklerini iyi tahlil etmeli 47
Biz ne yapalım? • • Hayat alışkanlıklarımızı gözden geçirelim, Doğal ve sade yaşamı tercih edelim, Ne yaptığımızın farkında olalım, İsraftan kaçınalım, Geri dönüşüme, geri kazanıma katkıda bulunun, Bildiklerimizi başkaları ile paylaşalım, Ağaç dikelim, dikmeyi özendirelim 48
Biz ne yapalım? • Ampulünüzü değiştirin – Standart akkor ampulünüzü tasarruf ampulü ile değiştirin, yılda 75 kg karbondioksit tasarrufu sağlayın. • Daha az araba kullanın – Daha sık yürüyün, bisiklet kullanın ve toplu taşıma araçlarından daha çok faydalanın. Araba kullanmadığınız her 2 km için 0, 75 kg karbondioksit tasarruf edeceksiniz. • Lastiklerinizi kontrol edin – Düzgün şişirilmiş lastiklerle litre başına aldığınız yol %3 oranında artacaktır. Her 4 litre benzin tasarrufu, 10 kg karbondioksiti atmosferimizden uzak tutar. 49
Biz ne yapalım? • Daha az sıcak su kullanın – Suyu ısıtmak için çok fazla enerji gerekmektedir. Daha az su tüketen bir duş başlığı ile 175 kg, giysilerinizi soğuk ya da ılık suda yıkayarak da 250 kg karbondioksit tasarrufu yapabilirsiniz. • Ambalajları fazla olan ürünlerden kaçının – Çöpünüzü %10 oranında azaltarak 600 kg karbondioksit tasarrufu yapabilirsiniz. • Bir ağaç dikin – Bir ağaç ömrü boyunca 1 ton karbondioksit emer. 50
Teşekkürler • Referanslar : • Kâmil B. Varınca -Yıldız Teknik Üniversitesi 51
- Slides: 51