KLASK DNEM OSMANLI DEVLET TEKLATI Divanhmayun Osmanl Devlet

KLASİK DÖNEM OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI Divanıhümayun Osmanlı Devlet ORDU Taşra Teşkilatı Hükümdar Saray Merkez Teşkilatı Anlayışı Ø Osmanlıların Kuruluş Döneminde, yönetimle Ø Beyliği’nin ilk dönemlerinde Osmanlı Devleti’nde padişah cülus töreni ileülke tahta ØØOsmanlıların kuruluşunda ordu, beylik Ø Devletin taşradaki en yetkili temsilcisi, Ø Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde Ø XVI. yüzyıldan sonra da eyalet terimi ilgilihünkâr kararlar alınırken eski Türk önemli töresi ØØ Saraylara gönderilen çocuklar gerekli eğitimi çıkardı. Økuvvetlerinden vekadar askerlik konusunda bir sancağı ile beyin oğulları Ø I. Yönetim Murat’a devlet adamları ve ve boy meydana geliyordu. Osmanlı Devleti’nde saray, Türk-İslam ataması padişah tarafından yapılan kullanılmaya başlandı. Ø Osmanlılar, devlet teşkilatlanmasında kendinden yönetimde eski Türk töresine uygun olarak Ø İlk Türk devletlerindeki adil yönetim, Türk cihan Ø İlk Türk-İslam devletlerinde olduğu gibi Osmanlı usulleri uygulanırdı. aldıktan sonra seçime tabi tutulur, bir kısmı ØOrhan Cülus töreni Osmanlı padişahlarının tahta görevleri olan seyfiye, devşirme kökenli ØØ ilk Türk devletlerinde olduğu gibi adaletin tarafından yönetilen sancaklara askerlerce sevilen ve takdir edilen devletlerinde olduğu gibi hem padişahın özel Bey Döneminde kurulan ilk düzenli Ø Taşra yönetiminde önceki Türk devletlerinin tecrübelerinden ØOrhan Osmanlı Devleti, topraklarının “beylerbeyi” idi. hâkimiyeti ülküsü ve üstünlüğü anlayışı Devleti de bünyesinde her türlü inanç sistemine boy sistemi usulleri tatbik edilmiştir. Økişilerden Bey’den itibaren devletle ilgili önemli çıkmalarını takip eden ilkkanun günlerde Eyüp Sultan Topkapı Sarayı’na diğerleri kapıkulu süvari ve sağlanmasını devletin kanunlara göre yönetilmesine oluşurdu. bölünmüştü. hayatının geçtiği evi hem de devlet işlerinin şehzade hükümdar olurken I. Murat’tan ordu, yaya ve müsellem olmak üzere iki beylerbeyinden sonra en yetkili yararlanmakla birlikte Türkiye Selçuklularını Türbesi’nde kılıç kuşanmaları dolayısıyla yapılan genişlemeye başlamasıyla farklı meseleler, hükümdarın başkanlık ettiği ve ve bir Osmanlı Devleti’nde de devam ettirilmiştir. silahtar bölüklerine yerleştirilirdi. anlayış gösteren bir yapıya sahiptir. Ø Başlangıçta eyaletlerin askerî işlerinden ØØile Başlangıçta “bey”, “gazi” unvanlarını bağlayan Osmanlılar, örfi kuralları kanunlaştırmıştır. Devşirme, Türk-İslam devletlerindeki gulam Ø Ancak Türk İslam Devletlerinden farklı yürütüldüğü merkezdi. itibaren “Ülke hanedanın ortak malıdır. ” kısımdı. yönetici sancak beyiydi. İlhanlıları örnek almıştır. merasimdi. kısım devlet adamının oluşturduğu Ø Bu Topkapı Sarayı’nda eğitimlerini tamamlayanlar ekonomik yapı ve kültürlere sahip anlayış “devleti ebet müddet”, “nizamı Ø Devlet içindeki gayrimüslimler din, mezhep, sorumlu olan beylerbeyi, zamanla taşıyan Osmanlı hükümdarları daha sonra Ø Ø Osmanlı devlet hukuku Fatih Kanunnamesi ile sisteminin, bazı farklılıklarıyla Osmanlı olarak daha merkezî bir devlet yapısını Ø Divan toplantıları, cülus töreni, yabancı anlayışının yerini “Ülke padişahın Ø Padişah; yasama, yürütme ve yargıya ait her türlü Ø Bir süre Selçuklular ve İlhanlılara bağlı bir uçkaldı. Øvicdan Aynı dönemde küçük çaplı bir donanma Ø Bunların maaşları da “Divanıhümayun ”da görüşülürdü. merkezde ve taşrada önemli mevkilerde toplulukları idare etmek durumunda âlem” ve “kanunu kadim” esasları ile özgürlüğü yanında kendi kültürlerini gerçek anlamda düzene konulmuş; devletin mülki amir durumuna geldi. “hüdavendigâr”, “sultan”, “han” ve Devleti’nde uygulanmasıydı. hedefleyen Osmanlı Devleti, fethedilen elçilerin kabulü ve bayramlaşma törenleri yetkiyi şahsında toplardı. beyliği statüsünde bulunan Osmanlıların devlet oğullarınındır. ” anlayışı aldı. da oluşturuldu. Ø Fatih Dönemiyle birlikte sadrazam görevlendirilirdi. Eyaletlerde görev alan beylerbeyi, “has”lardan alınan vergi Ø Merkezî otoriteyi güçlendirmek, aynı süreklilik kazanmıştır. cemaat sistemleri içinde yaşatma hakkına da işleyişinde memurların statü ve yerleri belirlenmiştir. Ø Beylerbeyi hizmetleri karşılığında “padişah” unvanlarını da kullanmışlardır. Ø Bubölgelerdeki sistemi Türkiye Selçuklularından alan idari yapıyı buna hizmet Ø Ancak kanun, nizam, örf, âdet ve geleneklere burada yapılırdı. kurma aşamasında Türkiye Selçuklu Devleti’nde Divanıhümayun’a başkanlık etmeye başladı. ØTürklerin Fatih Kanunnamesi, devletin bekasının sancakbeyi vemüddet” vezir rütbesindeki devşirmeler Rumeli’ye geçmesinden sonra gelirleriyle karşılanırdı. zamanda da topluluklar arasındaki ØØ Böylece devlet-toplum, devlet-fert arasındaki Ø “Devleti ebet anlayışı ile devletin sahip olmuşlardır. kendisine tahsis edilen “has”lardan Ø İlk Türk devletlerinde olduğu gibi Osmanlılar, yalnızca Hristiyan kökenli uymak zorundaydı. edecek şekilde kurdu. Ø görev Devletin yürütme organı olanilgilendiren, hükûmet, yapmış devlet adamlarını idari alanlarda Ø Divanıhümayun’da toplumu haremde eğitim alan cariyelerle evlendirilirdi. sağlanması ve taht kavgalarının önüneidari, kuvvetlerin ihtiyaca cevap verememesi ilişkileri düzenleyen kanunlar meydana getirilmiş ve dengeyi sağlamak isteyen Osmanlı Ø Sancak beyi, emrindeki sonsuza kadar yaşatılması hedeflenmiş, Ø Ancak sahip olunan hak ve ayrıcalıkların, Øbu Bir işe başlamadan önce padişahın, devlet çocukları eğitmeleri ve onları hem askerî devletin belirlediği ölçüde vergi alırdı. Osmanlılarda da hükümdarlığın İlahi Ø I. Murat Döneminde Rumeli’deki topraklar, istihdam etmesi bunda etkili olmuştur. sarayın “Bâbüssaâde” denilen kısmında mali ve askerî konular ve yöneticilerin kendi Ø üzerine Böylece yöneticilerin eyaletlerde yerli büyük bütün tebaanın genel olarak kanun önünde eşitliği geçilmesi için tahta çıkan hükümdarın Devleti bualanda amaca hizmet edecek bir idari I. bu Murat zamanında Türk-İslam “nizamı âlem” de bu ve hedefin bir uzantısı devletin genel yapısına ve işleyişine askerlerle birlikte beylerbeyinin adamları, komutanlar şeyhülislama danışması hem de idari istihdam etmeleriyle sancak statüsüne getirilerek Rumeli Ø Eyaletin merkezinde “paşa sancağı” da Ø Osmanlı klasik dönem kültür ve medeniyetinin takdire göre belirlendiğine inanıldı ve toplanırdı. başlarına karar veremedikleri meseleler ailelerin kızlarıyla evlenmeleri önlenerek merkezî kabul edilmiştir. gerekli tedbirler almasına izin verdi. yapı oluşturdu. olmuştur. gerekirdi. yansıtılmasına izin verilmemiştir. devletlerindeki gulam askerlerine benzer emrinde savaşa katılırdı. diğer Türk-İslam devletlerinden ayrıldı. oluşumunda Orta Asya Türk gelenekleri, Beylerbeyliği ’ne bağlandı ve başına Lala denilen yerde oturur ve burayı yönetirdi. hükümdar olma hakkı “ l-i Osman” olarak Ø Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyıla kadar görüşülür, karara bağlanır ve padişahın otorite korunur ve taşradaki adil yönetimin Ø Başlangıçta bir uç beyliği olan Osmanlılar, doğudan Ø Bütün bunlar onun otoritesini bir nevi Ø Bundan dolayı Osmanlı taşra teşkilatında Ø Anlam itibarı ile dünya düzeni olan bu anlayışta Ø XVII. yüzyıla kadar devam eden buotorite usul I. Ø Osmanlı Devleti’nde güçlü birve merkezî sahip kapı kulu ocakları kuruldu. Ø Kazalarda sivil adli işlerde İslamiyet’in getirdiği kültürel değerler ve hâkim Øözelliklere Devşirme sistemine göre alınan çocuklar Şahin Paşa getirildi. onayına sunulurdu. sürekliliği sağlanırdı. idareci kadrolar, genel olarak ilmiye ve Ø Bulunduğu eyalette sadece mülki amir adlandırılan Osmanlı ailesine verildi. göç eden Türk boyları ile beslenip kısa sürede sınırlandırmaktaydı. farklı idari uygulamalar görüldü. asıl amaç Osmanlı ülkesindeki kamu düzenini edilmiştir. Ahmet’ten itibaren, “ekber ve erşed” Øtesis Yine Türk-İslam Devletlerindeki ikta sistemi sorumlu olan kadılar merkezden olduğu coğrafyadaki kültür unsurları etkilidir. Anadolu’daki Türk ailelerinin yanına Ø Yıldırım Bayezid zamanında da Anadolu Ø Burada alınan kararlar şeyhülislamın Ø Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında devlet seyfiye sınıflarından seçilirdi. durumundaydı. Ø Başlangıçta ülkenin hanedanın ortak malı güçlenmiş, İstanbul’un fethinden sonra çeşitli Ø XVII ve XVIII. yüzyıllarda padişahın yetki ve Ø Osmanlı taşra teşkilatı büyükten küçüğe sağlamaktır. Ø Özel mülkiyet sınırlandırılmış, kentler, Ø Önceki Türk ve Türk-İslam devletlerinden farklı olarak Osmanlı Devleti’nde daha (hanedanın en büyük erkek evladının Ø Bu üç unsur zamanla imparatorluk özelliklerine tımar sistemi adı altında varlığını devam atanırdı. gönderilerek Türk-İslam kültürüne göre fetvasından sonra kanun olarak yürürlüğe ön planda olan Türk kökenli vezirise ve kuruldu. Ø idaresinde İlmiye sınıfı ilim adamlarından, seyfiye görevlerinde bir değişiklik unsurlara hâkim büyük birolmadı. cihan devleti hâline Ø Beylerbeyliği Yargı yetkisi merkezden yollanan sayılması düşüncesi ve hükümdarlığa doğru; beylerbeyi tarafından idare Ø Bunu her şeyin üstünde gören Osmanlı zanaatlar ve ticaret yakından denetlenmiştir. merkezî bir yönetim oluşturulmuştu. göre şekillenmiştir. Osmanlı tahtına geçmesi) şeklinde eyalet askerlerinin girerdi. beyler, Veziriazam Çandarlı Halil Paşa’dan ØOsmanlı Kazanın belediye işleri de bu yetiştirilirlerdi. Ø XV ve XVI. yüzyılda sınırların Øettirerek Ancak siyasi ve askerî şartlar gereğince askerlerden oluşurdu. gelmiştir. Ø Kaza mahkemelerinde karara bağlanan davalar kadıya, mali yetki ise defterdara aitti. hanedan ailesinden kimin geçeceği edilen eyaletler, sancaklar, kazalar ve sultanları, nizamı âlemin sürekliliğini sağlamak Ø Ayrıca zaman insan, mal ve servet Ø Ancak bu sentez kültürde, Türk karakteri her Øitiraz Hükûmet, ordu ve eyaletler doğrudan doğruya padişahın şahsına bağlı bir bütün Ø Bu şekliyle Divan, Osmanlı Devleti’nin en değiştirildi. sonra bu özelliklerini kaybetti. önemli bir kısmını oluşturdu. padişahların otoritesi; yeniçeri, ümera ve Daha sonra birbu kısmı eğitilmek üzere küçük kadılar tarafından yürütülürdü. genişlemesine paralel olarak Ø Devleti meydana getiren bütün unsurlar da Türk durumunda ikinci kez burada görüşülürdü. ØØ Bürokratik işler sınıflara mensup kişiler Ø halkın Beylerbeyinin eyalete bağlı bulunan ve konusunda bir kuralın olmaması geleneği kazalara bağlı köylerden oluşmaktaydı. için adaletli yönetilmesini ve sayımları yapılmış ve sonuçları “tahrir defteri”ne zaman hâkim olmuş; devlet yönetimi, ordu, dil, önemli yasama ve yürütme organı niteliğini ulemanın nüfuzu ile sınırlandırıldı. Ø Bunların yerini devşirmeden yetişen devlet olarak düşünülmüş, birimlerØ devletin merkezi olan İstanbul’dan ØGüçlü 1876’da hazırlanan Kanunuesasi ile saraylara (Edirne, Galata, İshak Paşa ve Ø Divanıhümayun’da alınan bütün kararların bir askerî yapıya sahip Osmanlı beylerbeyliklerin sayıları arttı. ahlak ve kültür değerlerini benimsemiş ve zaman tarafından yürütülürdü. merkez tarafından atanan sancak devam ettirildi. musiki, mimari, edebiyat, folklor vb. alanlarda memuriyetlerin ehline verilmesini ön. Beylerbeyi şart olarak defteri) kaydedilmiştir. Øordusunu Yeniçeri ve ulemanın desteği olmadan ıslahat ve taşımakta, Türk-İslam devletlerindeki Divan-ı adamlarının almasıyla Osmanlı yönetiminde uygulanması ve kayıtlarının tutulmasında (yazım yönetilmişti. İbrahim Paşa sarayları gibi), diğerleri de içinde kendilerini “Osmanlı” olarak ifade etmişlerdir. hanedanın en yaşlı erkek üyesi, veliaht Ø Ancak derece itibariyle Rumeli kara ve deniz olmak üzere iki Ø kendini Bu yüzyıldan itibaren bunlara bürokratların beylerinin üzerindeki yetkisi isearasında hissettirmiştir. yeniliklere edengörevi padişahlar, bu görmüşlerdir. Mezalimin yürüttüğü de devşirme veteşebbüs Türk kökenli devlet adamları ruûs hükümdar, ve amedi kalemleri Acemi Oğlanlar Ocağı’na gönderilirlerdi. Øbeylikçi, Merkeztahvil, teşkilatı; saray vekısımda Divanıhümayun olarak sıralanmıştı. hepsinin üstündedir. olarak kabul edildi. inceleyebiliriz. oluşturduğu kalemiye sınıfı eklendi. girişimlerinde başarılı olamadı. sadece teftişten ibaretti. görevliydi. üstlenmekteydi. rekabet görülmeye başladı.