Klas 4 KGT Thema 4 Erfelijkheid BS 1

Klas 4 KGT Thema 4 Erfelijkheid

BS 1 Genotype en Fenotype Zoals je eruit ziet en bent Genotype De erfelijke eigenschappen zoals ze in de Genen vastliggen

Genotype De erfelijke eigenschappen zoals ze in de Genen op de Chromosomen vastliggen

Fenotype Zoals je eruit ziet en bent

Hoe komt het Fenotype tot stand? Genotype + milieu-invloeden fenotype Bv. De tweeling heeft hetzelfde genotype Maar de ene heeft goed haar tanden gepoetst en de ander niet. Het fenotype is verschillend ( links gave tanden , rechts rotte tanden)

BS 2 Geslachtschromosomen

Geslachtschromosomen in lichaamscellen

Geslachtschromosomen in lichaamscellen van een man XY

Geslachtschromosomen in lichaamscellen van een Vrouw XX

reductiedeling

Geslachtschromosomen in geslachtscellen ontstaan als chromosomenparen elkaar loslaten bij de meiose(reductiedeling) Man

Reductiedeling I II

Geslachtschromosomen bij de bevruchting vrouw man X Y X X XY XY 50 % mannen XX XX 50 % vrouwen

BS 3 Tweelingen 1 -eiïg Uit 1 eicel 2 -eiïg Uit 2 eicellen

1 -eiïg

2 -eiïg

BS 4 Chromosomen en Genen

Uitgerolde chromosoom Een stuk daarvan is een gen(eigenschap)

BS 5 Genenparen 3 genen-paren Een chromosomenpaar

Homozygoot en Heterozygoot

Homozygoot P (ouders) Genen In de Lichaamscellen RR Homozygoot rood (dominant) (de baas) rr Homozygoot wit (recessief)

Genen In de Lichaamscellen RR Homozygoot rood (dominant) (=de baas) Rr Heterozygoot rood (recessief) Is niet zichtbaar

Dominante en Recessieve Genen Hangende oorlel Dominant (de baas)(sterkste) vergroeide oorlel Recessief (onderdanig)(zwakste) (moet homozygoot zijn )

Fenotype Genotype kan Of RR zijn Rr zijn !!!!!! Genotype kan alleen rr zijn !! Waarom kan er geen R in de witte bloem zitten ?

Gensymbolen Een Hoofdletter betekent een dominant gen RR Homozygoot dominant Rr Heterozygoot dominant rr Homozygoot Recessief

BS 6 Kruisingen

In de Lichaamscellen komt een eigenschap 2 keer voor omdat chromosomen daar in paren voorkomen

P (ouders) Genen In de Lichaamscellen RR Homozygoot rood (dominant) (de baas) rr Homozygoot wit (recessief)

RR rr Reductiedeling De chromosomenparen laten elkaar los

In de Lichaamscellen RR rr reductiedeling

In de Lichaamscellen RR rr reductiedeling R of R stuifmeel r of r eicellen

Bij een kruising van de 2 bloemen hoort het volgende kruisingsschema. hieruit ontstaat F 1 ( eerste generatie nakomelingen)

R of stuifmeel R r of eicellen r

R R r of r

R R r of r

R R r of r

R r r R

R r r Rr R

r r R R Rr Rr

R R r Rr Rr

R R r Rr Rr F 1 genotypen

R R r Rr Rr rr F 1 fenotypen

R R r Rr Rr 25 % F 1 rr 25 % fenotypen

Rr Rr 25 % F 1 rr 25 % fenotypen

Rr Rr 25 % 100 % F 1 Genotypen

Nu gaan we een nakomeling Rr met een andere nakomeling Rr kruisen

Genen In de Lichaamscellen Rr Rr

In de Lichaamscellen Rr Rr reductiedeling

In de Lichaamscellen Rr Rr reductiedeling R of r stuifmeel R of r eicellen

Bij een kruising van de 2 bloemen hoort het volgende kruisingsschema. hieruit ontstaat F 2 ( tweede generatie nakomelingen)

R of r stuifmeel R of r eicellen

R r R of r

r R R of r

R r R of r

R R r r

R R r RR r

R r RR Rr

R r R RR Rr r Rr

R r R RR Rr rr F 2 genotypen

R r RR rr rr 25 % Rr rr 25 % F 2 Fenotypen

RR rr rr 25 % Rr rr 25 % F 2 Fenotypen

RR 25 % Rr 75 % 25 % rr rr 25 % F 2 Fenotypen

Bioplek kruisingsverhaal met erwten http: //www. bioplek. org/4 ath_stw 3_blad 2_erf. html http: //www. bioplek. org/4 ath_stw 3_blad 3_erf. html http: //www. bioplek. org/4 ath_stw 3_blad 4_erf. html http: //www. bioplek. org/animaties/erfelijkheidsleer/Mendel. html

BS 7 Stambomen

Oefenvraagstukken

BS 8 Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting Hierbij vindt eerst reductiedeling bij de chromosomen plaats Bij het mannetje en bij het vrouwtje En daarna smelten de chromosomen van het mannetje en vrouwtje samen Tot een chromosomenpaar van de nakomeling ( zie BS 6 kruising )

Ongeslachtelijke voortplanting 1 Enten stekken

Ongeslachtelijke voortplanting 2 uitlopers bol

Ongeslachtelijke voortplanting 3 wortelstokken knollen

BS 9 Mutaties Plotselinge veranderingen Van het genotype Hier zie je ook dat het fenotype veranderd is

Mutaties door straling Verbranding Straling meten

Huid. Kanker http: //www. kwfkanke rbestrijding. nl/content /pages/Algemeen. L. ht ml Melanoom (huidkanker) huidkanker die uitgaat van de pigmentcellen (melanocyten)

Kankergezwel

prostaatkanker

longkanker

BS 10 Erfelijkheidsonderzoek Diverse erfelijke afwijkingen alfabetisch http: //www. erfelijkheid. nl/ Diverse erfelijke afwijkingen http: //www. kennislink. nl/web/show? id=91359&showfr ame=content&vensterid=70344&prev=91356 Erfelijkheid en kanker http: //ikcnet. nl/bibliotheek/index. php? id=894&rubriek=6&regio=IKO

Genetisch advies Erfelijke ziekten en het advies naar aanstaande ouders http: //www. erfelijkeziekten. be/advies. html

Prenataal onderzoek

Echografie met radiogolven

Hielprik

vruchtwaterpunctie

BS 11 Biotechnologie Transgene Stier Herman (lactoferine via melk nakomeling koeien. ( resultaat : te weinig lactoferine in de melk ) ( alle nakomelingen zijn vernietigt ) http: //dierennieuws. nl/nw/art/200311/nw 17515. htm

rol van bacterien bij voedselproductie 1 melk + (reincultuur yoghurtbacterien) Yoghurt wittekool + melkzuurbacterien zuurkool

rol van bacterien bij voedselproductie 2 Suikerhoudend sap + wijngist wijn suikerhoudend gerstsap + biergist bier

Insulineproductie door genetisch gemodificeerde bacteriën

Genetische modificatie Actie in Parijs tegen de productie van voedsel met ingrediënten die genetisch gemanipuleerd zijn. Foto: Isabelle Rouvillois

Kloneren Gekloonde schaap Dolly Grapje!! Gevaar ? !

Misdaadbestrijding DNA-profielvan de verdachte wordt vergeleken met DNAProfiel van bijv. sperma na een zedenmoord http: //www. sche ldemond. nl/vak ken/exact/sk/les sen/dna_rechtss praak/pagina 5. ht m

BS 12 leren en werken Veehouder: heeft veel te maken met erfelijke eigenschappen voor Melkproductie of vleesproductie