KKD OLARAK AYAKKABI VE BOTLAR ERK KKD Olarak

KKD OLARAK AYAKKABI VE BOTLAR

İÇERİK § KKD Olarak Ayakkabı ve Botlar • • Ayak ve Bacak Koruyucuları Ayak Koruyucularının Önemi KKD Olarak Kullanılan Ayak Giyeceği Tasarımları İş ve Güvenlik Ayakkabılarının Tasarımı § KKD Olarak Kullanılan Ayakkabı ve Botlarda Temel Gereksinimler • • • Burun ve Ayak Üst Bölüm Koruyucuları İçin Temel Gereksinimler Taban İçerisinde Batmaya Dayanıklı Plakalar İçin Temel Gereksinimler Elektriksel Özellikler Sıcaklığa ve Soğuğa Karşı Yalıtım Topuk Bölgesi Enerji Absorpsiyonu ve Dış Taban Özellikleri § KKD Olarak Kullanılan Ayakkabı ve Botlarda İşaretlemeler Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 2

Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Nedir § Kişisel Koruyucu Donanım, bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik risklerine karşı korunmak için kişilerce giyilmek, takılmak veya taşınmak amacıyla tasarlanmış herhangi bir cihaz, alet veya malzemedir. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 3

Ayak ve Bacak Koruyucuları § Ayakkabı, bot, çizme, tozluk ve dizlikler gibi donanımlardır. § İnşaat, maden, yer altı, metal vb işlerde elektriğe, sıcaklığa, kaymaya, düşen, sıçrayan ve batan cisimlere karşı koruma sağlar. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 4

Ayak Koruyucularının Önemi § Ayak ve ayak bileği çevresinde iş kazalarına bağlı meydana gelen yaralanmalar, bütün iş kazaları içerisinde ciddi bir orana sahiptir. § Anatomik yapısı gereği yaralanmalara karşı hassas olan ayak, fonksiyonlarını yerine getirememesi halinde kişinin yaşam standartlarını son derece olumsuz etkiler. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 5

Work. Safe. BC Business Information & Analysis, March 31 st, 2010 Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 6

KKD Olarak Kullanılacak Ayak Giyeceği Tasarımları - TS EN ISO 20345 Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN A Ayakkabı B Kısa Bot C Uzun Bot D Dize Kadar Çizme E Diz Üstünde Çizme 1 Giyen kişiye göre ayarlanabilen değişebilir yükseklik 7

İş ve Güvenlik Ayakkabıları § Çoğunlukla iş yerlerinde kullanılan, çalışanların ayaklarını oluşabilecek kazalardan ve darbelerden koruyan ayakkabılardır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 8

İş Güvenliği Ayakkabılarının Bölümleri Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 9

İş Güvenliği Ayakkabılarının Bölümleri Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 10

KKD Olarak Kullanılacak Ayakkabılarda Standartlar § TS EN ISO 20344 - Kişisel Koruyucu Donanım, Ayak Giyecekleri İçin Deney Metotları § TS EN ISO 20345 - Emniyet Ayak Giyecekleri § TS EN ISO 20347 - İş Ayak Giyecekleri § TS EN 12568 - Ayakkabı Burnu Ve Nüfuz Etmeye Dirençli Metal Takviyeler § TS EN 50321 - Elektriksel Yalıtımlı Ayak Giyecekleri § ASTM F 2413 - Performance Requirements for Protective (Safety) Toe Cap Footwear Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 11

KKD Olarak Kullanılan Ayakkabı ve Botlarda Temel Gereksinimler Burun Koruyucuları § Ayakkabının ön tarafına, parmakların darbelerden korunması amacı ile konulan bombedir. § Burun koruyucuları, ayakkabıya hasar verilmeksizin çıkarılmayacak şekilde ayakkabı ile birleştirilmiş olmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 12

Burun Koruyucuları § Ayağa rahatsızlık vermemesi amacıyla burun koruyucunun arka kenarından en az 5 mm içeri girecek şekilde ve zıt doğrultuda en az 10 mm uzanan uç kaplaması (destek bandı) bulunmalıdır. § Burun koruyucusu takılan ayakkabılarda gamba astarı veya astar görevi görecek saya elemanı bulunmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 13

Burun Koruyucusunun İç Uzunluğu Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 14

Ayak Giyeceği Burun Koruyucusunun Asgari İç Uzunluğu Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 15

Burun Koruyucuların Darbe Direnci § Darbe Direnci tayini, 20 kg ± 0, 2 kg kütledeki çelik vurucunun koruyucu ayak giyecekleri için (100 ± 2) J ve emniyetli ayak giyeceği için (200 ± 4) J’luk darbe enerjisi verecek şekilde uygun yükseklikten deney ekseni üzerine düşürülmesiyle elde edilir. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN Darbe Vurucusu 16

Emniyetli Ayakkabıların Darbe Direnci Ayak Giyecekleri İçin Deney Ekseni Darbe Deneyi İçin Silindir Konumu Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 17

Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 18

§ KKD olarak kullanılacak ayakkabı ve botlar, (200± 4) J’luk darbe enerjisine tabi tutulduklarında, ayakkabının burun koruyucusunda meydana gelen açıklık, aşağıdaki çizelgeye uygun olmalıdır. Darbe ve sıkıştırmada ayakkabı burnu altında en küçük açıklık (mm) § Ayrıca, burun koruyucu deney ekseni üzerinde, malzeme boyunca uzanan herhangi bir çatlama oluşmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 19

Burun Koruyucuların Sıkıştırma Direnci § Sıkıştırma direncinin tayini, 5 ± 2 mm/dk hızla hareket eden tablalar arasında en az 20 k. N’luk (±% 1 toleranslı) kuvvetle deney parçasına bir güç uygulayan sıkıştırma makinesi ile gerçekleştirilir. § Kuvvet uygulandığı sürece tablalar paralel kalmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 20

§ Deney parçası olarak kullanılan ayakkabı burnu sıkıştırma makinesinin tablaları arasına yerleştirilir. Numune, emniyet ayak giyeceği için (15 ± 0, 1) k. N, koruyucu ayak giyeceği için (10 ± 0, 1) k. N’luk yük ile sıkıştırılır. Sıkıştırma deney düzeneği Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 21

Burun Koruyucuların Sıkıştırma Direnci § Ayakkabı burnuna, koruyucu ayak giyecekleri için amaçlanan ayakkabı burunları için 10± 0, 1 k. N’luk, emniyetli ayak giyecekleri için amaçlanan ayakkabı burunları için 15± 0, 1 k. N’luk bir sıkıştırma yükü uygulandığında burun koruyucusundaki açıklık çizelgede verilen değerlerden düşük olmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 22

Taban İçerisine Konulan Batmaya Dayanıklı Plakaların Nüfuziyet Direnci § Batmaya dayanıklı takviye elemanı deney donanımının plâkaları arasına konulur ve çivinin deney parçasına giriş hızı 10± 3 mm/dk olacak şekilde belirli bir hızla çalıştırılır. § Artışın ilk kesildiği noktada kuvvet Newton cinsinden kaydedilir. KKD olarak kullanılacak ayakkabılarda nüfuziyet direnci 1100 N’dan düşük olmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 23

Taban İçerisine Konulan Batmaya Dayanıklı Plakaların Nüfuziyet Direnci Nüfuziyet direnci deneyinde kullanılacak deney çivisi Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN Deney Düzeneği 24

Taban İçerisine Konulan Batmaya Dayanıklı Plakaların Bükülme Direnci § Deney parçası olarak kullanılan takviye plakası, bükülme hattı olarak belirlenen noktadan itibaren bükülme cihazına yerleştirildiği ilk konumundan 33 mm yüksekliğe saniyede 16± 1 çevrimlik bir hızla kıvrılır. § Deney cihazındaki kılavuz kol, takviye plakanın kıvrım hareketini sağlar ve her kıvrımdan sonra ilk konumuna dönüp dönmediğinin kontrol edilmesine de olanak verir. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 25

Taban İçerisine Konulan Batmaya Dayanıklı Plakaların Bükülme Direnci Takviyelerin nüfuziyet direnci için bükülme cihazı Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN Takviyelerde, 1 x 106 bükülme çevrimi tamamlandığında görünür bir çatlama olmamalıdır. 26

Taban İçerisine Konulan Batmaya Dayanıklı Plakaların Bükülme Direnci Takviyeler için bükülme hattı Takviye, dönüm noktası (joint) ve topuk bölgesi teğet olacak şekilde düz bir hatta doğru yerleştirilir. Dönüm noktasındaki teğete bir dikme çizilir. Bu hat takviyenin sıkıştırıldığı yerdeki bükülme hattıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 27

Antistatik Ayakkabılar İçin Elektrik Direnci § Elektrik direncinin tayini için, toplam 4 kg kütledeki temiz çelik bilyeler ayakkabının içine doldurulur. § Doldurulmuş numune bakır levha üzerine yerleştirilir, bakır levha ile çelik bilyeler arasına (100 ± 2) V DC’lik deney gerilimi 1 dakika süreyle uygulanır ve direnç hesaplanır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 28

Antistatik Ayakkabılar İçin Elektrik Direnci § Taban malzemesinin özelliğine göre kuru veya ıslak ortamda şartlandırma sonrasında elde edilen deney verileri, antistatik ayak giyecekleri için 100 kΩ‘dan fazla ve 1000 MΩ’a eşit veya bundan daha az olmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 29

Sıcaklığa Karşı Yalıtım § Sıcaklığa Karşı Yalıtım Tayini için taban astarının sıcaklığı (23 ± 2)°C’ta sabitlenene kadar şartlandırılır. § Deney için hazırlanan kum banyosu, en az 2 saat süreyle ön ısıtmaya tabi tutulur. Kum banyosunun tabanını oluşturan sıcak levhanın sıcaklığı 150°C veya 250°C (± 5°C doğrulukta) olmalıdır. Bu sıcaklık deney süresince muhafaza edilir. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 30

Sıcaklığa Karşı Yalıtım Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 31

Sıcaklığa Karşı Yalıtım § Ayakkabı, sıcak levha ile en iyi şekilde temas etmesi sağlanarak kum banyosu içerisine yerleştirilir. Taban astarındaki sıcaklığın zamana göre artışı, sıcaklık ölçme cihazı ile ölçülür. § Elde edilen sıcaklık farkı, emniyetli ayakkabılarda ve iş ayakkabılarında 22°C’tan fazla olmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 32

Soğuğa Karşı Yalıtım § Soğuğa Karşı Yalıtım Tayini için taban astarının sıcaklığı (23 ± 2)°C’ta sabitlenene kadar şartlandırılır. § Deney için oluşturulan soğuk kutunun sıcaklığı ( -17± 2)°C’a ayarlanır ve deney süresince bu sıcaklık muhafaza edilir. Ayakkabı soğuk kutu içerisindeki laboratuar krikosu üzerine yerleştirilir ve bir ısı yalıtım kapağı ile sızdırmazlığı sağlanır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 33

Soğuğa Karşı Yalıtım Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 34

Soğuğa Karşı Yalıtım § Taban astarındaki sıcaklığın zamana göre ölçülmesi amacıyla, sıcaklık ölçme ucuna bağlı olan ve grafik olarak sıcaklık düşüşünü kaydeden sıcaklık ölçme cihazı kullanılır. § Sıcaklıktaki düşüş, deney parçası soğuk hücreye yerleştirildikten 30 dakika sonra hesaplanır. Elde edilen sıcaklık düşüşü, emniyetli ayakkabılarda ve iş ayakkabılarında 10°C’tan fazla olmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 35

Topuğun Yere Basma Bölgesinin Enerji Absorpsiyonu § Deney parçası, çelik bir tabla üzerine ökçe ile birlikte yerleştirilir ve deney zımbası ayak giyeceğinin iç tarafından tabanına doğru 5000 N’luk kuvvet elde edilene kadar (10 ± 3) mm/dak deney hızında bastırılır. § Her deney için yük/sıkıştırma eğrisi çizilir ve joule cinsinden enerji absorpsiyonu (E) tayin edilir. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 36

Topuğun Yere Basma Bölgesinin Enerji Absorpsiyonu Burada; § F: Newton cinsinden uygulanan sıkıştırma kuvveti, § S: mm cinsinden mesafedir. § İş ve emniyet ayakkabılarında topuğun yere basma bölgesinin enerji absorpsiyonu 20 J’den fazla olmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 37

Ayak Üst Bölümü Koruyucusu § Ayak üst bölümünü koruyucusu, darbe altında ortaya çıkan kuvvetleri tabana, ayak giyeceği burun koruyucusuna ve mümkün olabildiğince ayak yüzey genişliğine yayacak şekilde uygun malzemeden yapılmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN Darbe Noktası 38

Ayak Üst Bölümü Koruyucusu § Emniyet ayakkabılarının 100± 2 J değerinde darbe enerjisi altında üst bölümlerindeki açıklık çizelgeye uygun olmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 39

Dış Taban Dişli Alan Özellikleri § Ayak giyeceği burun koruyucusunun kenar bölgesi hariç taranmış alanda yana açık dişler olmalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 40

Çok Tabakalı Dış Taban Tamamen Kauçuk yada Tamamen Polimerik Taban § Doğrudan enjekte edilerek veya vulkanize edilerek oluşturulmuş dış tabanların d 1 kalınlığı 4 mm’den, § Çok tabakalı dış tabanların d 1 kalınlığı 4 mm’den § Tamamı kauçuk ve tamamı polimer esaslı tabanların d 1 kalınlığı 3 mm’den d 3 kalınlığı 6 mm’den az olmamalıdır. Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 41

KKD Olarak Kullanılan Ayakkabı ve Botlarda İşaretlemeler § Emniyet ve iş ayak giyeceklerinin her bir parçasına kabartma veya damgalama gibi metotlarla yapılarak aşağıdaki bilgiler açık ve kalıcı olarak işaretlenmelidir: a) Ayak giyeceği numarası, b) İmalatçının tanıtım işareti, c) İmalatçının tip kısa gösterilişi, d) İmalat yılı ve dönemi, e) Standardın numarası ve yılı(örneğin, TS EN ISO 20347: 2007), f) Temin edilen korumaya uygun semboller veya kodlar (SB, S 1, S 5). Bahtiyar ÖZTÜRK Caner GÜLEN 42

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler