KIRIM KONGO KANAMALI ATE KKKA SALGINI Bir Halk
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) SALGINI; Bir Halk Sağlığı Uzmanının Deneyimi Uz. Dr. Esin KULAÇ Kastamonu Sağlık Müdür Yardımcısı
SUNUMUN İÇERİĞİ • KKKA • Kastamonu’daki KKKA – Kastamonu
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) Etken: KKKA virusu Patoloji: Vasküler sistem hasarı Vücuttaki pek çok organ ve sistemde kanamalar (KC de nekroz, AC lerde ödem…)
Kolera, sarı humma, veba viral hemorajik ateş (kırım kongo kanamalı ateşi) hastalıklarında 1 olgu bile SALGINDIR!! “KKKA; Ebola virus hastalığı, Marburg virus hastalığı ve Lassa ateşi gibi hastanede yayılma riski vardır. ”
İNSANLARA BULAŞ YOLU A- İnfekte kenelerle B- Viremik hayvanların kesilmesi sırasında hayvana ait kan ve dokularla temas C- İnfekte hastalardan (nozokomiyal) 1 -Sekresyonlarla direk temas 2 -İnfekte doku ve kan teması 3 -Laboratuvardan olmaktadır
TANI ve BİLDİRİM SİSTEMİ olgu tanımları (klinik, laboratuar bulguları ve epidemiyolojik öyküye göre) http: //www. kirim-kongo. saglik. gov. tr
Dünyada KKKA
TÜRKİYE’ DE 2002 -2003 2004 2005
KASTAMONU’DA KKKA
Genel Bilgiler Nüfus (ETF -2007) 341. 205 Yüzölçümü (%74’ü dağlık ve orm. lık) Kırsal nüfus oranı (ETF 2007) 13. 108 km 2 % 51 Toplam yerleşim birimi sayısı bakımından TR de 1.
KASTAMONU SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ • 100 kadar personel • 5 müdür yardımcısı (2 si hekim) • 11 şube müdürü (4’ü hekim)
Nüfus ( ETF) HASTANE SAĞLIK OCAĞI 106. 689 3 11 ABANA 3. 273 1 1 AĞLI 3. 041 - 1 ARAÇ 18. 556 1 6 AZDAVAY 7. 194 1 2 BOZKURT 8. 301 1 4 18. 234 1 4 5. 963 1 3 DADAY 10. 315 2 2 DEVREKANİ 14. 024 1 2 DOĞANYURT 9. 246 - 1 HANÖNÜ 5. 221 - 1 İHSANGAZİ 6. 814 1 1 23. 447 1 3 KÜRE 7. 043 - 1 PINARBAŞI 5. 021 - 2 SEYDİLER 4. 092 - 1 ŞENPAZAR 5. 457 - 1 TAŞKÖPRÜ 41. 637 1 7 TOSYA 39. 123 1 10 İLÇE MERKEZ İLÇE CİDE ÇATALZEYTİN İNEBOLU
Sağlık Ocaklarının bölge nüfus kategorileri NÜFUS S. O. sayısı 01000 6 10012000 14 20014000 15 40017000 16 700110000 6 1000115000 5 1500120000 2 2000130000 2
KIR - KENT SAĞLIK PERSONELİ ORANI 2006
İldeki salgınlarda görev alma süreci…
Adamın biri kendini tavuk zannediyormuş…
Poliklinik günleri Pediatri ve Aile Planlaması Polikliniğinde; uzman AÇSAP Eğitimleri Halk sağlığı Lab. Müd’ne gelen yazılarda; halkla ilişkiler uzmanı
KASTAMONU’DAKİ KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ
KASTAMONU’ DA • 2004. . . . 1 olgu (kesin) • 2005………………. . 16 olgu (5 kesin) • 2006. . . . 18 olgu (6 kesin) • 2007…………………. 47 olgu (30 kesin) 2007 yılında kene ısırığı nedeniyle yaklaşık 1500 başvuru olmuştur
• 15 Haziran 2005 -AÇSAP Merkezi… Sağlık Müdürlüğü’nden tarafıma gelen telefonla, ilimizde KKKA hastalığı şüpheli olgularının görüldüğü bildirildi. • Sağlık Müdürlüğü Eğitim Merkezi’nde akşam toplantı • KKKA ile ilgili teorik bilgiler gözden geçirildi.
• Sivas’taki KKKA toplantısından yeni gelen SM ve BH ŞB Md “kene mücadelesi yapılacaklar arasında yok” • Tarım md ile görüşme…Tokat Tarım Md ne soralım…. . “İlaçlama yapılmamış gerek yok” • İş akış şeması oluşturuldu
Yapılması gerekenler FİLYASYON başka olgu aranması UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER sağlık per. eğitimi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi
Yapılması gerekenler BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK halkın bilgilendirilmesi eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE Tarım Md ikna edildi Valilik Makamı ile bağlantı
Yapılması gerekenler FİLYASY ON başka olgu aranması UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONU NA KARŞI ÖNLEMLER sağlık per. eğiti mi halkın bilgilendirilm esi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE Tarım Md ikna edildi Valilik Makamı ile bağlantı
BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK İÇİN • Olgunun ilk çıktığı yerde Tarım Müdürlüğü ile ortak bir halk eğitimi yaptık • Kontrollü panik (öz le idarecilere yönelik) • Broşür hazırladık
BİREYSEL KORUNMA İÇİN YAPILANLARDA YS • Sağlık kurumlarına başvurular arttı (ateş, baş ağrısı) • Yapışan kenelere dokunmadılar xxx
Yapılması gerekenler FİLYASY ON başka olgu aranması UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONU NA KARŞI ÖNLEMLER sağlık per. eğiti mi halkın bilgilendirilm esi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi BİREYSEL KORUNMAY I SAĞLAMAK eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE Tarım Md ikna edildi Valilik Makamı ile bağlantı
UYGUN BİLDİRİM HASTA İZLEM VE TEDAVİSİ HEKİMLERE – İlgili genelge – Olgu tanımları ve sık görülen bulguları içeren bilgiler- resmi yazılar ile tebliğ edildi
HASTA İZLEM VE TEDAVİSİNDE YS • 1. BASAMAKTA Her kene ısırığı gönderildi (keneyle birlikte/inkübasyon süresi kavramı? )… 2. Basamakta gereksiz yığılmalar • 2. BASAMAKTA Hastane acillerinde karşılamalarda sorunlar…SARS giysileri ile *kene var abi gelmeyin!!! Hastanelerde izole oda bulunmaması • İL DIŞINA SEVKLERDE Hasta sayısı arttığında sevk sorunları
Çözüm – Gereksiz sevk yapan birinci basamak hekimleriyle tek tel ile görüşüldü – DH acillerinde izole oda oluşturuldu – Üçüncü Basamağa yapılacak sevklerde Ankara Sağlık Müdürlüğü bağlantı…
BİLDİRİMDE EN SIK YAŞANAN SORUN • İl dışından kaynaklandı
Kesin tanı Ankara Numune Hastanesi Ankara Sağlık Müdürlüğü’ne Kastamonu Sağlık Müdürlüğü’ne 1. 5 ay sonra bildirilenler oldu!!!
Çözüm (? ) – Numune Hastanesi şefi – RSHMB Lab. Sorumlusu – Dahili ve cep telefonlarını edinmek – Ancak en çok hasta yakınının cep tel nu almak işe yaradı
Yapılması gerekenler FİLYASY ON başka olgu aranması UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONU NA KARŞI ÖNLEMLER sağlık per. eğiti mi halkın bilgilendirilm esi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi BİREYSEL KORUNMAY I SAĞLAMAK eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE Tarım Md ikna edildi Valilik Makamı ile bağlantı
İlk olgunun görüldüğü bölgedeki sağlık ocağına gidildi… • Hasta yakınlarından kan alınması • Hemş. …”parmak ucundan mı? ” aynı tüp • SM…”doktor hanım broşürlerinizi unuttunuz”
FİLYASYONDA SIK YAŞANAN SORUNLAR • S. o larının çoğu filyasyonu bilmiyordu
Çözüm – Kısa dönemde; • Örnek bir filyasyon raporu gönderdik • Olguları birlikte inceledik ve rapor yazdık. – Uzun dönemde; • Seçilmiş sağlık personeline salgın inceleme kursu yaptık
Her ilçeden 2 sağlık personeli Sağlık grup başkanları Bulaşıcı Hastalıklar Şb. Personeli Senaryo-belgesel
Yapılırken heyecan duyulmayan işler başarılamaz… EMERSON
Üniversite ile ortak kurs motivasyonu artırdı
Yapılması gerekenler FİLYASY ON başka olgu aranması UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONU NA KARŞI ÖNLEMLER sağlık per. eğiti mi halkın bilgilendirilm esi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi BİREYSEL KORUNMAY I SAĞLAMAK eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE Tarım Md ikna edildi Valilik Makamı ile bağlantı
SIK YAŞANAN SORUNLAR • Enfeksiyon kontrol komiteleri tam olarak işlemiyordu • Konuya “muatap” bulunamayabiliyordu (yazılar ilgisiz kişilerde) • Gezilen bazı kurumlarda yüzey dezenfeksiyonunda kullanılan maddeleri ne kullanan ne de alan biliyordu
Çözüm – Kısa dönemde; • EKK nin işletilmesi istendi • Yasal yükümlülükler, UHK, yeni. TCK üzerinde duruldu • Kuş Gribi pandemi planlarında dezenfeksiyona geniş yer verildi
Yapılması gerekenler FİLYASY ON başka olgu aranması UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONU NA KARŞI ÖNLEMLER sağlık per. eğiti mi halkın bilgilendirilm esi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi BİREYSEL KORUNMAY I SAĞLAMAK eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE Tarım Md ikna edildi Valilik Makamı ile bağlantı
SIK YAŞANAN SORUNLAR • Tarım İl Müdürlüğü ile yapılan ilk ve son ortak halk eğitimi • Tarımın yazısı (haşerelerle mücadele bizim görevimiz değil)
EĞİTİM ÇALIŞMALARI
Eğitimlerin yapılacağı gruplar? Sağlık Personeli Kaymakamlar Belediye başkanları Muhtarlar İl Hıfzıssıhha Kurulu’nda bulunan kurumlar
Eğitim içeriği? Gruplar için ayrı Net mesajlar (tularemi deneyimi) YÖNTEM Her bir grubun sorumlulukları, ilgili mevzuattan son söz
SIK YAŞANAN SORUNLAR • Hekimler (katılım düşük, merak? ) Zaman sorunu
Eğitimlerde en aktif grup ÇST En az yorucu grup askerler
SIK YAŞANAN SORUNLAR • Toplu eğitimlerde Eğitim giderlerinin karşılanamaması Hizmet alımı yapıldığında karşılıyor
İL EYLEM PLANI
GENELDE SIK YAŞANAN SORUNLAR • EN BÜYÜK SORUN HER ZAMAN ORGANİZASYON
GENELDE SIK YAŞANAN SORUNLAR Yetişmiş personel azlığı (eğitimlerin tekrarı…)
SON SÖZ YERİNE • Resmi yollardan çok ikili iyi ilişkilerle sorunlar aşılabiliyor • Hıfzıssıhha kurullarının önemi
• • İl Hıfzıssıhha Kurulları Kurumlar arası eşgüdüm İldeki idarecilerin sağlık sorunlarına yaklaşımını belirlemede • ÖZEL SAĞLIK • VALİLİK KURUMLARI • SAĞLIK GRUP BAŞKANLIKLARI • MUHTARLAR • İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ • KAYMAKAMLIK • İLÇE TARIM MÜDÜRLÜKLERİ • BELEDİYE BAŞKANLIĞI • JANDARMA • İMAMLAR • İL HIFZISSIHHA KURULU • İL TARIM MÜDÜRLÜĞÜ VALİLİK MAKAMI Başk. • MÜFTÜLÜK • ÖZEL VETERİNERLER • ÇEVRE MÜDÜRLÜĞÜ
(…Sabrınız için teşekkürler…)
Bazen yıldızları süpürürsün farkında olmadan/Güneş kucağındadır, bilemezsin/Bir çocuk gözlerine bakar, arkan dönüktür/Ciğerinde kuruludur orkestra, duymazsın/Koca bir sevdadır yaşamakta olduğun, anlamazsın/Uçar gider, koşsan da tutamazsın…” W. SHAKESPEARE
- Slides: 62