Kiiler Hukuku16 Hafta 1 DERNEKLER Tanm Kazan paylama

Kişiler Hukuku-16. Hafta 1

DERNEKLER: • Tanımı: Kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır. (MK m. 56/Dern. K. m. 2/a) • Dernek Kavramının Unsurları: 1 - Üye Unsuru 2 - Amaç Unsuru 3 - Tüzel Kişilik Unsuru 2

Dernek Türleri: 1 - Ticari İşletme İşleten-İşletmeyen Dernekler 2 - Alelade Dernekler-Kamu Yararına Çalışan Dernekler 3 -Dar Anlamda Dernekler-Dernek Birlikleri (Üst Kuruluşlar) Ø Ø Federasyon---- üyeleri en az 5 dernek (MK 96) Konfederasyon---- üyeleri en az 3 federasyon (MK 97) 4 - Çocuk Dernekleri: (Dern. K. 3 f. 3) 3

I-ÜYE UNSURU • Üyelik • Olağan Üye-Onursal Üye • Üyelik İlişkisinin Hukuki Niteliği: Kişiler hukukuna özgü bir sözleşmedir. 4

Üyelik Şartları: 1 -Normal Üyelik İçin Aranan Şartlar: i. Ehliyet: Fiil ehliyetine sahip olmak gerekli (MK 64 f. 1) ii. Kanunlarda aranan diğer şartlar: Örn. Çocuk dernekleri---- 12 yaşının bitiren küçükler (Dern. K. 3) iii. Dernek tüzüğünde öngörülen diğer şartlar: 2 - Kurucu Üyelik İçin Aranan Şartlar: i. Ehliyet: Fiil ehliyetine sahip olmak gerekli (MK 57 f. 2, Dern. K. 2) ii. Kanunlarda aranan diğer şartlar: Örn. Çocuk dernekleri---- 15 yaşının bitiren küçükler (Dern. K. 3) 5

Üyelik Sıfatının Kazanılması: • Kurucu Üyeler Derneğin tüzel kişilik kazanmasıyla • Sonradan Derneğe Katılan Üyeler Derneğe katılma sözleşmesinin (üyelik sözleşmesinin) kurulmasıyla MK 63 “Hiç kimse, bir derneğe üye olmaya ve hiçbir dernek de üye kabul etmeye zorlanamaz. ” Ø Üyelik talebini kabul edip etmemek konusunda yetkili organ Yönetim Kuruludur. (MK 64 f. 2) Ø Üyeliğe kabul hakkında son kararı vermeye yetkili organ Genel Kuruldur. (MK 80) 6

Üyeliğe Bağlı Hak ve Yükümlülükler: A-Üyelik Hakları: • Kanundan, dernek tüzüğünden veya dernek organlarının kararlarından doğar. • MK 68 f. 1 “Dernek üyeleri eşit haklara sahiptirler. Dernek, üyeleri arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, din ve mezhep, aile, zümre ve sınıf farkı gözetemez; eşitliği bozan veya bazı üyelere bu sebeplerle ayrıcalık tanıyan uygulamalar yapamaz. ” ------- Eşitlik İlkesi • Türleri: 1 - Katılma Hakları 2 - Yararlanma Hakları 3 - Koruma Hakları 7

1 - Katılma Hakları MK 68 f. 2 “Her üyenin, derneğin faaliyetlerine ve yönetimine katılma hakkı vardır. ” i. Oy Hakkı: MK 69 f. 1 “Her üyenin GK’da bir oy hakkı vardır; üye, oyunu şahsen kullanmak zorundadır. ” MK 82 “Hiçbir dernek üyesi, dernek ile kendisi, eşi, üstsoyu ve altsoyu arasındaki bir hukukî işlem veya uyuşmazlık konusunda alınması gereken kararlarda oy kullanamaz. ” ii. Genel Kurulu Toplantıya Davet Ettirme Hakkı: Dernek üyelerinin 1/5’inin yazılı talebi halinde YK, GK’u toplantıya çağırmaya mecburdur. (MK 75 f. 1) iii. Genel Kurul Toplantısında Gündeme Ek Madde Koydurma Hakkı: Toplantıda hazır bulunan üyelerin en az 1/10’unun yazılı başvurusu ile görüşülmesi istenen hususların gündeme konulması zorunludur. (MK 79 f. 2) 8

2 -Yararlanma Hakları Üyenin derneğin tesislerinden ve faaliyetlerinden yararlanmasını sağlayan haklardır. 3 - Koruma Hakları Üyelik haklarının ihlaline karşı üyeyi koruyan haklardır. i. Derneğin Amacını Koruma Hakkı ii. Şikayet Hakkı iii. İstifa Hakkı iv. İtiraz Hakkı 9

MK 83 f. 1 ”Toplantıda hazır bulunan ve kanuna veya tüzüğe aykırı olarak alınan genel kurul kararlarına katılmayan her üye, karar tarihinden başlayarak bir ay içinde; toplantıda hazır bulunmayan her üye kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve her hâlde karar tarihinden başlayarak üç ay içinde mahkemeye başvurmak suretiyle kararın iptalini isteyebilir. ” GK Kararının Mahkemede İptal Ettirilebilme Şartları: 1 -İtiraz edilecek bir GK kararı bulunmalıdır. 2 -GK kararı kanuna veya dernek tüzüğüne aykırı olmalıdır. 3 - İptal davası açacak üye; toplantıya katılmamış veya katılmış ancak lehte oy kullanmamış olmalıdır. 4 - İptal davası hak düşürücü süreye tabidir. 10

B-Üyelik Yükümlülükleri 1 - Aidat Ödeme Yükümlülüğü Dernek tüzüğünde üyelerin ödeyecekleri giriş aidatı ve yıllık aidat miktarının belirlenme şeklinin belirtilmesi zorunludur. (Dern. K. 4/h) 2 - Dernek Düzenine Uyma ve Sadakat Yükümlülüğü MK 71 “Üyeler, dernek düzenine uymak ve derneğe sadakat göstermekle yükümlüdürler. Her üye, derneğin amacına uygun davranmak, özellikle amacın gerçekleşmesini güçleştirici veya engelleyici davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür. ” Yükümlülüklerin İhlâlinin Sonuçları: Ø Aidat ödeme yükümlülüğünün ihlali: Ø Sadakat yükümlülüğünün ihlali: 11

Üyelik Sıfatının Sona Ermesi (MK 65 -67) A. Bir olgunun gerçekleşmesi ile kendiliğinden B. Üyenin dernekten çıkması (=istifa) C. Üyenin dernekten çıkarılması (=ihraç) 12

A. Üyelik Sıfatının Kendiliğinden Sona Ermesi: 1. 2. 3. 4. Üyelik niteliklerinin sonradan kaybı Tüzükteki düzenlemeler Derneğin sona ermesi Üyenin ölümü veya gaiplik kararı verilmesi B. Üyenin Dernekten Çıkması (=İstifa): C. Üyenin Dernekten Çıkarılması (=İhraç): MK 67 “Tüzükte çıkarma sebepleri gösterilmişse, çıkarma kararına bu sebeplerin haklı sayılamayacağı iddiasıyla itiraz edilemez. Tüzükte çıkarma düzenlenmemişse üye, ancak haklı sebeple çıkarılabilir. Bu çıkarma kararına, haklı sebep bulunmadığı ileri sürülerek itiraz edilebilir. ” 13

1 - Çıkarma Sebepleri: i. Çıkarma hususu tüzükte düzenlenmiştir: /Tüzükte çıkarma sebepleri belirtilmiştir veya Tüzükte hiçbir sebep göstermeden üyenin dernekten çıkarılması imkanı tanınmıştır ii. Çıkarma hususu tüzükte düzenlenmemiştir: ancak haklı sebeple çıkarılabilir. 14

2 - Dernekten Çıkarılan Üyenin İtiraz Hakkı: Çıkarma kararını GK dışında bir organ vermişse GK’a şikayet (MK 83 f. 2) GK kararına karşı iptal davası (MK 83 f. 1) i. ii. Çıkarma sebepleri tüzükte düzenlenmemişse: /çıkarma sebebinin haklı sebep niteliğinde olmadığı itirazı veya çıkarma sebebinin gerçekleşmediği itirazı Çıkarma sebepleri tüzükte düzenlenmişse: çıkarma sebebinin gerçekleşmediği itirazı Tüzükte sebep göstermeden üye çıkarılabileceği öngörülmüşse: çıkarma sebebinin haklı sebep niteliğinde olmadığı itirazı Bütün çıkarma hallerinde: Kararın alınmasında gerekli usule uyulmadığı itirazı yapılabilir. 15

Üyelik Sıfatının Sona Ermesinin Sonuçları: • Üyelik ileriye etkili olarak sona erer. • Sona erme anına kadar doğmuş olan borçlardan sorumluluk devam eder Ø ödenmemiş aidat borçları (MK 70 f. 1) 16

II-AMAÇ UNSURU: • Kazanç paylaşmak dışında bir amaç olmalıdır. (MK 56/Dern. K. 2/a) İdeal bir amaç (= Ekonomik nitelik taşımayan tüm amaçlar) • • İdeal amacı gerçekleştirmek için ekonomik ve ticari faaliyette bulunabilirler. Belirli ve tek bir amaç olmalıdır. Amaç, kural olarak, değiştirilemez. Amaç hukuka veya ahlâka aykırı olmamalıdır(MK 56 f. 2) Ø Ø Kuruluş anında aykırı ise tüzel kişilik kazanamaz (MK 47 f. 2) Sonradan aykırı hale gelirse mahkeme kararıyla feshedilir (MK 89) 17

III-TÜZEL KİŞİLİK UNSURU: • Üyelerine ve 3. kişilere karşı bağımsızlığı sağlar. Konular: Derneğin kuruluşu, organları, faaliyeti, sona ermesi. A- Derneğin Kuruluşu: • • Fiil ehliyetine sahip en az 7 gerçek veya tüzel kişi (MK 57, Dern. K. 2/a) Dernek kurma işleminin hukuki niteliği: 1 - Dernek tüzüğünün hazırlanması: 2 - Tüzüğün idareye verilmesi: 18

Derneğin tüzel kişilik kazanmasına etkili olmayan düzen hükümleri 1 -Tüzüğün incelenmesi, dernekler kütüğüne kayıt: İdarenin incelemesinde kanuna aykırılık veya eksiklik bulunamaz ya da verilen süre içinde giderilirse idare bu durumu derneğe yazılı olarak bildirir (MK 60 f. 3) 2 -İlk GK toplantısı: MK 60 f. 3’te belirtilen yazılı bildirim + 6 ay içinde ilk GK toplantısının yapılması ve zorunlu organların oluşturulması zorunlu. (MK 62) Aksi halde: dernek kendiliğinden dağılmış sayılır (MK 87 f. 1 b. 2) 19