KHOA CHN NUI TH Y B MN KHOA
KHOA CHĂN NUÔI THÚ Y BỘ MÔN KHOA HỌC SINH HỌC THÚ Y SINH LÝ TIẾT NIỆU BIÊN SỌAN: Th. S HỒ THỊ NGA Tháng 6/2016
SINH LÝ TiẾT NiỆU Cấu trúc thận Chức năng thận Vùng vỏ vùng tủy Đơn vị thận Tuần hoàn thận Sự hình thành nước tiểu Điều hòa hoạt động thận Lọc Tái HT Phân tiết thêm Bài tiết Thành phần nước tiểu TK TD Thải nước tiểu
CẤU TRÚC THẬN Thận phải Thận trái m đạo Ống dẫn tiểu Bàng quang Ống tiểu CẤU TRÚC THẬN CHÓ CÁI Cấu tạo thận và đường tiểu gia súc
ĐM thận trái ĐM màng treo ruột TM thận trái Ống dẩn tiểu trái CẤU TRÚC ĐẠI THỂ THẬN
CẤU TRÚC CẮT NGANG THẬN
CẤU TRÚC MỘT ĐƠN VỊ THẬN (Nefron)
Nang Bowman ĐM vào Quản cầu thận Ống lượn gần Ống lượn xa ĐM ra Vùng tủy MM TM Vùng vỏ MÔ HÌNH ĐƠN VỊ THẬN Quai Henlle 1 đơn vị thận : +Tiểu cầu thận (tiểu thể manpigi; xoang Bowman) + Ống thận nhỏ (ống lượn gần, quai helle, ống lượn xa) Ống góp Vị trí cuối cùng của đơn vị thận là ống góp
Huyết áp hệ tuần hoàn thận Phân bố lượng máu: Thận: 20%, 1. 000 – 1. 200 ml/min Não: 15%, 750 – 900 ml/min Tim: 5%, 250 – 300 ml/mi Huyết áp lúc vào (100 mm. Hg) và ra (8 mm. Hg) Mạch máu quản cầu: áp lực cao thuận lợi cho việc lọc (180 L/ngày) Mạch máu xung quanh ống: áp lực thấp thuận lợi cho tái hấp thu (99%)
Chức năng thận 1. Bài tiết các chất cặn bã của biến dưỡng và các chất hóa học lạ trong máu (lọc). 2. Điều hòa cân bằng nước và chất điện giải (tái hấp thu). 3. Điều hòa cân bằng axit – base (loại H+ và HCO 3 trong nước tiểu 4. Phân tiết, chuyển đổi và giải phóng renin, erythropoietin, calcitriol (hormon) 5. Ổn định ASTT và thể tích dịch ngọai bào 6. Tân tạo đường (sinh hóa) Thận phối hợp các cơ quan khác trong hoạt động (đọc tài liệu)
Quá trình hình thành nước tiểu Có 3 qui trình LỌC – TÁI HẤP THU – PH N TiẾT + Lọc : dịch chất chuyển từ mao mạch quản cầu vào ống thận +Tái hấp thu: ở ống thận, trả chất dinh dưỡng cho máu. + Phân tiết: các chất từ mao mạch bao quanh ống thận vào ống thận
Nước tiểu hình thành và bài tiết ĐM vào ĐM ra Quản cầu 1. Lọc 2. Tái hấp thu 3. Phân tiết 4. Bài tiết Xoang Bowman MM quanh ống TM thận Bài tiết nước tiểu Bài tiết = Lọc – Tái hấp thu + Phân tiết Nước tiểu qua đơn vị thận => bể thận=> ống dẫn=> bàng quang=> ống thoát tiểu ra ngoài
Thành phần nước tiểu phản ánh quá trình trao đổi chất, trạng thái sinh lý, chức năng thận, yếu tố ngoại cảnh…. Thành phần Hàm lượng % Nước 93 -95 kali 0, 15 protein - Ca 0, 006 Đường - Mg 0, 04 Urea 2 Cl 0, 6 Acid uric 0, 05 P 0, 27 Natri 0, 35 SO 4 0, 18 Creatinin © 2014 - NKC - Sinh ly than 0, 1 12
Chất dinh dưỡng, vitamin, khoáng, … đều được tái hấp thu. Nhưng nếu nồng độ vượt ngưỡng thận thì sẽ hiện diện trong nước tiểu. Xét nghiệm nước tiểu làm căn cứ, đánh giá tình trạng sinh lý và bệnh lý Xét nghiệm lý tính 1. Màu sắc nước tiểu (sắc tố HC, mật, TA…) 2. Tỷ trọng 3. p. H (TA) 4. Dung lượng Xét nghiệm hóa tính 1. Chất chứa ni tơ; Amoniac 2. Nồng độ chất điện giải Cl- , K+ , Ca 2+ , Mg 2+. . . (sỏi thận) 3. Albumin, glucose, HC, BC (bệnh lý) Sỏi thận do lắng đọng khoáng
Sỏi bàng quang trên chó
Nang Bowman ĐM vào Quản cầu thận Ống lượn gần Ống lượn xa ĐM ra Vùng tủy MM TM Vùng vỏ Quai Henlle Ống góp Điều chỉnh lượng nước tiểu Tái hấp thu trở lại máu lần cuối tại ống lượn xa và ống góp (nhờ KTT kháng lợi niệu ADH (Antidiuretic Hormone Vasopressin)
Điều hòa hoạt động thận Điều hòa thể dịch Điều hòa thần kinh ASTT máu thay đổi TKTV Điều chỉnh tuần hoàn Chi phối hoạt động thận HĐ tuyến vú ÁP SUẤT THẨM THẤU MÁU Kích thích tuyến tiết Hormon Tác động tái hấp thu ở ống thận nhỏ Tác động quá trình sinh nước tiểu HĐ tuyến Mồ hôi
Thải nước tiểu Nước tiểu từ đơn vị thận PX thải NT Tủy sống + não Cơ vòng niệu đạo mở Bể thận Bàng quang Thải nước tiểu Trung khu thải nước tiểu (tủy sống) mất liên lạc vỏ não (chấn thương, ngất, hôn mê, …) Thải nước tiểu vô thức hoặc bí tiểu (cơ vòng không mở)
Tài liệu tham khảo • Pierre Lekeux. , 2013. Physiologie de l’excrétion. Université de Liège. • Trần Thị Dân và Dương Nguyên Khang, 2006. Sinh lý vật nuôi. Nhà xuất bản Nông nghiệp. • Hoàng Toàn Thắng, 2006, Giáo trình Sinh lý học vật nuôi. Nhà xuất bản Nông Nghiệp. © 2014 - NKC - Sinh ly than 18
- Slides: 18