KENT SOSYOLOJS Trkiyede Kentleme Prof Dr Erol Demir

KENT SOSYOLOJİSİ Türkiye’de Kentleşme Prof. Dr. Erol Demir Ankara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü erol. demir@humanity. ankara. edu. tr

Türkiye’de Kentleşme – Ders İçeriği ◦ Türkiye’de kentleşme ilgili üzerinde durulan konular ◦ Türkiye’de kentleşmenin nedenleri �İtici nedenler �Çekici nedenler �İletici nedenler ◦ Ülke düzeyinde kentsel nüfusun gelişimi

Türkiye’de Kentleşme Türkiye’de kentleşmeyle ilgili şu boyutlar üzerinde durulmaktadır: �Türkiye’de kentleşmenin nedenleri �Ülke düzeyinde kentsel nüfusun gelişimi �Kent büyüklüklerine göre kentleşme

Türkiye’de Kentleşme Türkiye’de kentleşmeyle ilgili şu boyutlar üzerinde durulmaktadır: �Coğrafi bölgelere göre kentleşme �Dönemlere göre kentleşme eğilimleri �Kentsel sorunlar �Kentleşme politikaları

Türkiye’de Kentleşmenin Nedenleri İtici Nedenler �Tarım topraklarının parçalanması (Kırsal kesimde meydana gelen nüfus artışı tarım topraklarının parçalanmasına ve hane başına toprak miktarının azalmasına yol açmaktadır) �Toprak mülkiyetinin eşitsiz yapısı (Hem toprağın parçalanması hem de piyasa ekonomisinin gelişmesinin tarımda toprak kutuplaşmasına ve eşitsizliğine neden olmaktadır)

Türkiye’de Kentleşmenin Nedenleri İtici Nedenler �Tarımda mekanizasyon (teknoloji-yoğun araçların kullanılması) ile emeğe olan ihtiyacı azaltması �Piyasa ekonomisinin gelişmesi ve metalaşma (piyasaya bağımlılık artmakta, geçimlik ekonominin göreli oranı azalmakta, haneler daha fazla piyasadan girdi alıp daha fazla ürün satmaya zorlanmaktadır) �Ortalama tarımsal gelirin düşüklüğü

Türkiye’de Kentleşmenin Nedenleri Çekici Nedenler �Sanayi ve hizmet yatırımlarının gelişmesi ve istihdam olanaklarının varlığı (Sanayi ve hizmetler kentlerde en işlevsel olarak fayda sağlamakta, bir sektörde başlayan yatırımlar diğer tamamlayıcı sektörlerin gelişmesine yol açmakta, sonuçta istihdam olanakları yaratmaktadır)

Türkiye’de Kentleşmenin Nedenleri Çekici Nedenler �Sosyal güvenlik sisteminin yaygınlığı �Kamusal hizmetlerin (sağlık, eğitim, altyapı vb. ) yaygınlığı (Kentlerde gerek merkezi yönetimin gerekse yerel yönetimlerin sağladıkları hizmet olanakları kırsal kesimlerle karşılaştırıldığında daha fazladır)

Türkiye’de Kentleşmenin Nedenleri İletici Nedenler �Ulaşım sistemlerindeki gelişmeler (Ulaşım sistemlerinin gelişmesi insanların ulaşımını kolaylaştırır ve hızlandırmaktadır) �İletişim sistemlerindeki gelişmeler (Her tür iletişim araçları insanların kenti tanımalarına yardımcı olur ve ulaşım sistemlerindeki gibi kır-kent yakınlaşmasını sağlamaktadır)

Ülke Düzeyinde Kentsel Nüfusun Gelişimi Sayım yılı Nüfus (000) 1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2017 13, 648 16, 158 17, 821 18, 790 20, 947 24, 065 27, 755 31, 391 35, 605 40, 348 44, 737 50, 664 56, 473 67, 804 73, 723 80, 811 Nüfus artış oranı (%0) 2. 1 2. 0 1. 1 2. 2 2. 8 2. 9 2. 5 2. 1 2. 5 2. 2 1. 8 1. 3 - Kentsel nüfus (000) 2, 236 2, 735 3, 203 3, 442 3, 782 5, 425 7, 308 9, 383 12, 754 16, 707 20, 330 25, 890 31, 806 41, 714 56, 222 74, 761 Kentsel nüfus oranı (%0) 16. 4 16. 9 18. 0 18. 3 18. 1 22. 5 26. 3 29. 9 35. 8 41. 4 45. 4 51. 1 56. 3 61. 7 76. 2 92, 5 Kentsel nüfus artışı (%0) 2. 5 3. 2 1. 4 1. 9 7. 2 6. 0 5. 0 6. 1 5. 4 3. 9 4. 8 4. 1 2. 7 - Kırsal nüfus (000) 11, 412 13, 423 14, 618 15, 348 17, 165 18, 640 20, 447 22, 008 22, 851 23, 641 24, 407 24, 774 24, 668 26, 090 17, 500 6, 049 genel demografik eğilimleri Sources: DİE (1995; 2003; 200 Tablo 1. Türkiye’nin 4); TÜSIAD (2003); TÜİK.