Kennaarahskli slands Fruman Frumulffri Andrs Ellert lafsson Oralisti

Kennaaraháskóli Íslands Fruman Frumulíffæri Andrés Ellert Ólafsson

Orðalisti n n n n n Hvatberi - Mitochondria Grófa frymisnetið - Rough endoplasmic reticulum Kjarni - Nucleus Kjarnahimnuholur - Nuclear pores Frumuhimna - Plasma membrane Kjarnakorn - Nucleolus Kjarnahimna - Nuclear envelope Umfrymi - Chromatin Ríbósóm - Ribosomes Slétta frymisnetið - Smooth endoplasmic reticulum Bifhár - Cillia Golgikerfið - Golgi apparatus Frymisgrind - Microtubules Deilikorn - Centrioles Oxunarkorn – Peroxisome Leysikorn - Lysosome Örþræðir - Microfilaments

Fruman Hvatberi Örþræðir Leysikorn Grófa frymisnetið Oxunarkorn Kjarni Deilikorn Kjarnaholur Frumuhimna Frymisgrind Kjarnakorn Slétta frymisnetið Kjarnahimna Kjarnafrymi Golgikerfið Grófa frymisnetið Bifhár Slétta frymisnetið Orðalisti Ríbósóm Skoða smásjársýni

Hvatberi n n n Hvatberinn er orkustöð Innri bygging hvatberans frumunar Þar fer framleiðsla á ATP Innri himna 300 -800 stk eru í hverri Ytri himna frumu Í hverjum hvatbera eru a. m. k 70 ensym (lífhvatar) Hvatberar eru að mestu úr próteini og hafa sitt eigið Fellingar DNA Matrix Hvatberar voru upprunalega bakteríur sem sameinuðust frumunni Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Myndun á ATP í hvatbera

Grófa frymisnetið n n n Himna Er hluti af frymisneti frumunnar Grófa frymisnetið er alsett ríbósómkornum Frymisnetið tekur þátt í smíði og flutningi próteina Ríbósóm Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Kjarni n n Kjarni er stjórnstöð frumunar Kjarni hefur að geyma litninga Litningar hafa að geyma erfðaupplýsingar/DNA Kjarni er stærsta frumulíffærið Kjarnakorn Kjarnah olur Litningar Fruman Kjarnahimna Orðalisti Kjarnafrymi Skoða smásjársýni

Frumuhimna Bygginarlag frumuhimnu n n Frumuhimna er úr tveimur lögum Fosfórkeðjur liggja þar á milli Frumuhimnan við heldur lögun frumunnar Frumuhimnan stjórnar hvaða efni fara út og inn í frumuna Kolvetniskeðjur Glygógenprótein Prótein Fosfórkeðjur Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Fosfórkeðjur n n Fosfórkeðjur liggja á milli laga frumuhimnunnar Eru úr prótínþráðum Koma að styrkleika frumuhimnunnar Fituefnið fosfórlípið er megin uppistaðan í keðjunum

Flutningur yfir frumuhimnu Dæmi um hvernig efni flytjast yfir frumuhimnu

Flutningur yfir frumuhimnu Dæmi um hvernig efni flytjast yfir frumuhimnu

Kjarnakorn er staðsett í kjarna n Kjarnakorn er gert úr RNA og próteinum n Kjarnakornið kemur að smíði próteina í frumunni n n Fræðimönnum greinir samt á um hlutverk þess Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Ríbósóm n n n Ríbósóm er á grófa frymisnetinu Ríbósóm eru úr RNA Í ríbósómum tengjast amínósýrur saman og mynda prótein Sum ríbósóm eru fljótandi um í umfrymi frumunnar Eru sett saman í kjarnakorni Fruman Byggingarlag ríbósóm Yfir eining Mið bunga Orðalisti Undir eining Skoða smásjársýni

Slétta frymisnetið n n n Er hluti af frymisneti frumunnar Frymisnetið tekur þátt í nýmyndun og flutningi próteina Slétta frymisnetið Í slétta frymisnetinu fer fram nýmyndun á fituefninu lípíð Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Bifhár koma að efnaupptöku frumunar og fanga efnisagnir í umhverfi hennar og auka umfang hennar til efnaupptöku. Bifhár frumu Fruman Orðalisti

Golgikerfið n n n Golgikerfið pakkar þeim afurðum inn sem fruman ætlar til Himnuhol útflutnings í Seytibólur Golgikerfið pakkar einnig inn afurðum sem fruman ætlar að geyma til seinni tíma Framleiðir frumuhluti eins og frumuhimnur Fruman Orðalisti Seytibólur Skoða smásjársýni

Golgikerfið Golgikerfi í vinnslu Afurðum pakkað inn í seytibólur sem færast síðan út yfir frumuhimnu

Frymisgrind n n n Frymisgrind er beinagrind frumunnar Frymisgrindin er mynduð af mismunandi þráðum próteina Frymisgrindin tekur þátt í hreyfingum og lögun frumunar Kemur að flutningi efna með próteinum Heldur líffærum frumunnar á sínum stað Fruman Orðalisti Byggingarlag frymisgrindar Skoða smásjársýni

Deilikorn n Deilikorn tekur þátt í skiptingu frumunnar Kemur að framleiðslu frymisgrindar Viðheldur byggingarlagi frumunnar Fruman Byggingarlag deilikorna Orðalisti Skoða smásjársýni

Oxunarkorn n Oxunarkorn innihalda ensym sem tengjast efnaskiptum fitusýra Sérhæft líffæri til oxunar þar sem súrefni er notað beint: (RH 2+O 2>R+H 2 O 2) Losar frumu við súrefni Oxunar kristallar Himnulag Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Leysikorn eru mynduð af golgikerfinu. Þau innihalda ensym sem sundra fæðuefnum og eyða frumuhlutum sem ekki eru lengur notaðir. Byggingarlag leysikorna Leysikorn að störfum Himnulag Ensym Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni

Örþræðir n n Örþræðir eru hluti af stoðkerfi frumunnar. Þessir þræðir taka þátt í hreyfingum umfrymisins og móta lögun frumunnar. Myndaðir af tveimur keðjum próteina (g og f) Eru hluti af stoðkerfi frumunnar Fruman F- Actin Orðalisti G-Actin

Verkefni n Kennslusíða n Fruman-Glærur n Fruman-Spurningar n Frumulíffæri n Prófspurningar

Heimildaskrá n 1994 – Ólafur Guðmundsson. Sérkenni efna. Námsgagnastofnun. Reykjavík 1994. n 1995 – Peter H. Raven/George B. Johnson. Understanding bioogy. Wm. C. Brown Communiaction, Ins. USA 1995. n 1996 – D. Hurd, S. Johnson, G. Matthias, C. Mc. Laughlin, E. Snyder, J. Wright. Einkenni lífvera. Námsgagnastofnun. Reykjavík 1996. n 1997 - Thomas M. Terry. http: //www. sp. uconn. edu/~terry/images/anim/ATPmito. html. University of Connecticut. USA 1997. n 1991 – Russel Kightley. http: //www. rkm. com. au/index. html. Russel Kightley Media. Australia. Canberra 1991. n 2002 – Terry Frey. http: //www. sci. sdsu. edu/TFrey/TFrey. html. . San Diego State University. USA 1991. n 2002 – Sverrir Harðarson. http: //www. hi. is/~sverrirh/inngangur. html. . Almenn vefjafræði. Háskóli Íslands 2002. n 2001 – Jhon A. Mc. Nulty. http: //www. lumen. luc. edu/lumen/Med. Ed/Histo/frames/histo_frames. html. Loyola University Chicago Stritch School of Medicine. USA 2001. n 2004 - The Biology Project. Department of Biochemistry and Molecular Biophysics. University of Arizona. http: //www. biology. arizona. edu. USA 2004.

Smásjársýni Hvatberi Oxunarkorn Frumuhimna Slétta frymisnetið Grófa frymisnetið Deilikorn Leysikorn Kjarnahimna Kjarnahimnuholur Golgikerfið Frymisgrind Ríbósóm Til baka

Hvatberi Til baka

Kjarnahimna Kjarnahimnuholur Til baka

Kjarnakorn Til baka

Leysikorn Til baka

Oxunarkorn Til baka

Ríbósóm Til baka

Slétta frymisnetið Til baka

Deilikorn Til baka

Frumuhimna Til baka

Frymisgrind Til baka

Golgikerfið Til baka

Grófa frymisnetið Til baka