Kenmerk 5 De groei van het Romeinse imperium

Kenmerk 5: De groei van het Romeinse imperium, waardoor de Grieks. Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde Les 13: Octavianus a. k. a. Augustus

1000 700 400 200 1 – Het driemanschap Octavianus, Marcus Antonius en generaal Lepidus namen de macht over (43 VC) – In 42 VC versloegen Octavianus en Marcus Antonius de vijand én namen wraak in de slag bij Philippi (42 VC). Daarna zetten zij Lepidus aan de kant en verdeelden de macht – Marcus – die het bevel voerde over het oostelijk deel – ging zich daar steeds meer als oostelijk vorst gedragen. Dit zeer tegen de zin van Octavianus in! – Uiteindelijk verpletterde Octavianus Marcus en zijn nieuwe vrouw Cleopatra in de zeeslag Actium (31 VC) – Nu was Octavianus alleenheerser. 1500 • Met de moord op caesar hoopten zijn tegenstanders de republiek weer in ere te herstellen, maar dit lukte niet 2000 - Octavianus en Marcus Antonius 3000 Wraak 200 400

Marcus Antonius Octavianus

1000 700 400 200 1 200 – Het leger wist hij aan zich te binden / achter zich. – Doordat hij de burgeroorlogen beëindigde genoot hij veel aanzien / informele macht. – Als staatsman plaatste hij zichzelf altijd boven de partijen – Daarnaast verklaarde hij zoon van een god (Divi filius), hetgeen mogelijk was doordat hij eerst Caesar een goddelijke status had laten geven. – Hij absorbeerde republikeinse bestuurfuncties in één persoon, zijn persoon. – Buiten Rome slaagde hij erin de pax Romana – hier pax Augusta – af te dwingen – Velen, waaronder ook menig senator, verkozen de rust die hij bracht boven de chaos die daarvóór had geheerst 1500 • Hoe vormde Octavianus zijn machtsbasis 2000 - De bestuurder 3000 Octavianus 400

1000 700 400 200 1 – In eerste instantie was hij formeel niet meer dan een princeps in de senaat, onderdeel van een clubje wijze/oude senatoren die grote invloed op de stemmingen in de senaat hadden – Echter, in 21 VC kreeg hij in de senaat de titel “Verhevene” er werd hij ook formeel de belangrijkste princeps – Zijn invloed op de wetgeving en magistraatskeuze was enorm. Hierbij gaf het advies, hetgeen feitelijk altijd leidde tot directe doorvoering van zijn advies/idee/voorstel – De volksvergaderingen werden feitelijk overbodig. Onder zijn opvolger Tiberius werd het werk van hen ook overgeheveld naar de senaat – Toen 14 VC Augustus stierf was de het fundament voor het keizerschap stevig gelegd 1500 • Hoe vormde Octavianus Augustus werd 2000 - De alleenheerser 3000 Octavianus 200 400

1000 700 400 – Een moreel herstelprogramma, de virtutes. Terug naar de oude waarden. Hieronder veel ook een groot godsdienstige herleving. – Beeldende kunst, architectuur en literatuur kende ook een enorme bloei onder zijn bewind. – De bloei van de cultuur in ruime zin had natuurlijk ook een propagandistische waarde én toonde de macht van de keizer. 1500 • Na wederkeer van de rust, wachtte er nog meer werk 2000 - Pax Augusta 3000 Octavianus 200 1 200 400

3000 1000 700 400 200 1 200 – Steeds vaker kwamen er keizers op de troon, die niet vanwege hun bekwaamheid de functie zouden vervullen – Daarnaast werd intolerantie jegens andersdenkende een normale gang van zaken – De senaat verviel steeds meer in de rol van behoedzame adviesclub – In de derde eeuw NC – een periode waarin de interne en externe druk op het rijk steeds groter werd (hier komen we nog over) – komen de keizers lange tijd alleen nog maar aan de (wankele) macht met de steun van het leger. – Eind derde eeuw slaagde Diocletianus erin de rust terug te brengen en bestuurlijke hervormingen door te voeren. Oost en West worden bestuurlijk gesplitst!!! 1500 • De opvolger van Augustus – door hem zelf nog aangewezen – Tiberius was een bekwaam bestuurder. Alleen, bij hem zien we al de kwalijke kanten van het keizerschap 2000 Keizers en hun bestuur 400

Splitsing rijk onder Diocletianus