Kenmerk 17 Het begin van staatsvorming en centralisatie

Kenmerk 17 Het begin van staatsvorming en centralisatie Les 1: Staatvorming Engeland

1400 1450 1500 • komt het gevoel/idee van de bevolking? • wordt het van bovenaf opgelegd? Of • houdt het ergens het midden tussen deze twee? 1350 – gaat geleidelijk – de oorsprong is niet altijd even duidelijk 1300 • Ontwikkeling van een nationaal gevoel en/of idee 1250 – Je tot een groep mensen behoren voelen in een door grenzen beperkt gebied (= staat) 1200 • Staatvorming lijkt altijd hand in hand te gaan met nationalisme 1150 Algemeen: Hoe staatvorming begon 1100 H 3: § 13: p 59 1550

1250 1300 – Engeland en Frankrijk (Franken-rijk/land) – Nationalisme was toen alleen maar trouw aan de koning (leenheer) en lokale heersers zweren/zijn 1200 Groei van staten in de middeleeuwen 1150 • 1100 Eerste “tekenen” van nationalisme in Europa 1350 1400 1450 1500 1550

1200 1100 1250 1150 1300 1200 1350 1250 1400 1300 – Na de Slag bij Hastings slaagt hij hier ook in. 1150 1050 • In 1066 steekt Willem de Veroveraar vanuit Normandië het kanaal over om Engeland te onderwerpen. 1100 1000 Verovering van Engeland 1450 1400 1550 Willem met zijn beide (half)broers Odo en Robert

1100 1000 Na de verovering start hij een staatsvormingsproces Centralisatie staat hierbij voorop • 1500 De basis voor belastingheffing Kennis is macht; Willem wist zo wat er speelde 1450 1400 – – 1400 1300 • 1350 1250 • • 1300 1200 • Normandische ridders worden zijn leenmannen (en dus de hoge adel) Een deel van zijn Normandische ridders blijven soldaten en krijgen een kleine leen (lage adel) Alle lenen zijn echter klein, zodat afhankelijkheid blijft Bestuur en rechtspraak kwam in de handen van een sheriff – een koninklijk ambtenaar 13. 418 ambtenaren gingen het land/alle gemeenschappen in kaart brengen: deze gegevens kwamen in het beroemde Domesday Book terecht (1086) 1250 1150 – 1200 1100 • 1150 1050 Staatsvormingsproces in Engeland 1550

1100 1000 – – Hieruit ontstond het Lagerhuis (House of Commons) 1450 1400 1500 Hier stond o. a. in dat de vorst geen belasting kon opleggen zonder toestemming van de standen Ook de lage adel gingen structureel vergaderen 1400 1300 • – Een institutionalisering van het adviesrecht van de leenmannen aan de heer – Hierin nam de hoge adel zitting – De koning zat deze voor 1350 1250 De adel, geestelijkheid en burgers werden steeds sterker Na een nederlaag tegen de Franse koning Filips Augustus (wordt vervolgd) moest Koning Jan zonder • Land in 1216 het Magna Charta tekenen. 1300 1200 – • Ontstaan Parlement • Tevens ontstond er in de 14 e eeuw het zogenaamde House of Lords 1250 1150 Begin van de grondwet Willems opvolgers verloren echter langzaamaan hun greep op het land 1200 1100 • • 1150 1050 Verdergaande centralisatie 1550

EDWARD by the grace of God, King of England, Lord of Ireland, and Duke of Guyan, to all Archbishops, Bishops, etc. We have seen the Great Charter of the Lord HENRY, sometimes King of England, our father, of the Liberties of England, in these words: Henry by the grace of God, King of England, Lord of Ireland, Duke of Normandy and Guyan, and Earl of Anjou, to all Archbishops, Bishops, Abbots, Priors, Earls, Barons, Sheriffs, Provosts, Officers, and to all Bailiffs and other our faithful Subjects , which shall see this present Charter, Greeting. Know ye that we, unto the honour of Almighty God, and for the salvation of the souls of our progenitors and successors, Kings of England, to the advancement of holy Church, and amendment of our Realm, of our meer and free will, have given and granted to all Archbishops, Bishops, Abbots, Priors, Earls, Barons, and to all freemen of this our realm, these liberties following, to be kept in our kingdom of England for ever. het Magna Charta