Kenmerk 15 Het conflict in de christelijke wereld

Kenmerk 15 Het conflict in de christelijke wereld over de vraag de wereldlijke of de geestelijke mach het primaat behoorde te hebben Les 1 - Verzet en Ketterij

Opstand tegen het wereldlijk gezag 1300 1350 – de kerk, adel en vorst hielp de bovenlaag van de steden het verzet te breken 1250 – oorzaak meestal armoede – veel succes hadden ze niet 1200 • Handwerklieden in de stad kwamen soms in opstand tegen het wereldlijke gezag. 1100 1150 H 3: § 11: p 57 1400 1450 1500 1550

1200 1250 • Ketterij is een uiting van meningen/doen van handelingen die door de leiders van dé Kerk waren verboden. 1150 Opstand tegen het kerkelijke gezag 1100 Ketterij 1300 • Reactie Kerk: 1450 1500 1550 • Dit betekende vervolging. • Ketterijen konden gevaarlijk worden als de aanhang van een groep groeide, b. v. door een verbond met boeren of arme stedelingen (p. 58) 1400 – Soms nam de Kerk de kritiek serieus, vaker werden de critici als ketters bestempeld 1350 • Vaak waren de meningen gericht tegen machtsmisbruik door kerkelijke gezagsdragers (p. 57) • Maar ook kon het te maken hebben met een andere zienswijze op het Christendom / het Christen-zijn

1100 1150 De Katharen (Zuid-Frankrijk) Uitten kritiek op de katholieke kerk 1200 • Werden vervolgd en op de brandstapel gezet. 1250 • Paus Innocentius III organiseerde in 1209 een kruistocht tegen de Katharen. 1300 • Het ging niet alleen om het ontkennen van de autoriteit van de Katholieke Kerk door de Katharen, maar ook de wereldlijke ambities van de paus en de conflicten tussen de Occitaanse (zuid. Franse) adel en de koning van Noord-Frankrijk • Begin 14 e eeuw is de laatste kathaar verbrand. 1350 • 1400 1450 1500 1550

– Zo zorgden wereldlijke rechters voor de uitvoering van het vonnis van de kerkelijke rechtbank. 1400 1450 1500 – Moesten ketters opsporen en berechten. – Vaak werden mensen tot de brandstapel veroordeeld. – Door overreding (preken) en geweld werden de ketterijen in de 14 e en 15 e eeuw onderdrukt. 1350 • Later richtte de Kerk de rechtbanken van de inquisitie op. 1300 – Waren zelf ontstaan als kritische bewegingen – De Franciscanen werden zelfs bijna door de kerk als ketters vervolgd. • Kerk en wereldlijke macht werkten samen. 1250 Naast de wereldlijke macht (via kruistochten of rechters) bestreed de kerk zelf ook ketterijen via de Dominicaner- en Franciscaner orden. 1200 • 1100 1150 Bestrijding ketterij 1550

“Branden” voor je geloof

Carcassone Montsegúr Queribus

Q&A • Waarom zullen kerkelijke machthebbers zo fel gereageerd hebben op de kritiek op de kerk? • Kritiek op de kerk/het geloof is vaak ook kritiek op de leiding/het bestuur. De leiding voelde zijn positie in gevaar komen. M. a. w. door de kritiek werd het gezag aangetast.