KB Mechanische trillingen 2005 05 10 Wat zijn
KB ‘Mechanische trillingen’ 2005 -05 -10
Wat zijn trillingen ? Mechanische trillingen ontstaan door heen - en weergaande bewegingen van een massa t. o. v. een evenwichtspositie. Ze planten zich voort op een ander voorwerp d. m. v. rechtstreeks contact. Resonantie is het natuurkundige verschijnsel dat optreedt als een systeem wordt aangeslagen bij zijn resonantiefrequentie, ook wel natuurlijke of eigen frequentie genoemd. Resonantie wordt bepaald door de massa en de stijfheid van het systeem. Iedere machine of onderdeel heeft een eigen frequentie die kan versterkt worden door andere onderdelen. 21 -11 -2006 2
Wat zijn trillingen ? Bij de mens hebben alle organen eveneens een eigen frequentie waarin ze gaan resoneren of meetrillen. Trillingen worden gekarakteriseerd door volgende paramaters: § § § 21 -11 -2006 amplitude (m) frequentie (Hz) richting tijdsduur (s) versnelling (m/s²) 3
Verband met de uitgeoefende kracht Intensiteit: Verplaatsing 21 -11 -2006 Snelheid Versnelling 4
Invloed van trillingen op het menselijk lichaam Lichaamstrillingen Trillingen Hand-armtrillingen 21 -11 -2006 5
Lichaamstrillingen Overbrenging op de wervelkolom via: § de voeten (rechtstaand) § het hele lichaamsoppervlak (liggend) § het zitvlak (zittend) Demping: § hoge frequenties door de huid en onderliggende weefsels § lage frequenties door toenemende spierspanningen en bepaalde lichaamshoudingen Risico: Het zijn vooral de frequenties tussen 1 en 20 Hz die de gezondheidseffecten veroorzaken 21 -11 -2006 6
Lichaamstrillingen Gezondheidseffecten: § Comfortproblemen: vermoeidheid, spierspanning, spierstijfheid, coördinatieproblemen, verstoorde zintuiglijke waarneming, spijsverteringsstoornissen § Rugaandoeningen (spiervermoeidheid, lage rugpijn, artrose, lumbago, discushernia, ischias) 21 -11 -2006 7
Lichaamstrillingen Normen: Norm ISO 2631 (1997) specificeert grenswaarden voor de ervaren trillingen langsheen de (dominante) verticale as Dosis - effectrelatie (comfort i. f. v. versnelling): < 0, 315 m/s² comfortabel 0, 315 – 0, 63 m/s² lichtjes oncomfortabel 0, 5 – 1, 0 m/s² redelijk oncomfortabel 0, 8 – 1, 6 m/s² oncomfortabel 1, 25 – 2, 5 m/s² zeer oncomfortabel > 2 m/s² extreem oncomfortabel 21 -11 -2006 8
Lichaamstrillingen Blootstelling: De opgegeven waarden komen niet overeen met een ogenblikkelijke waarde, gemeten op een specifiek moment van de werkdag, maar met de gemiddelde waarde gemeten over 8 werkuren. ACTIEWAARDE: 0, 5 m/s² GRENSWAARDE: 1, 15 m/s² 21 -11 -2006 9
Hand-armtrillingen Overbrenging: Door trillende machines of werktuigen langs het hand-arm-schoudersysteem. Demping: Hoge en lage frequenties worden bijna volledig opgevangen door het hand-armsysteem en hebben hierdoor weinig of geen weerslag op de rest van het menselijk lichaam. Risico: Het zijn de frequenties 16 tot 30 Hz voor de onderarm en 50 tot 200 Hz voor de handen die schadelijke gezondheidseffecten veroorzaken. 21 -11 -2006 10
Hand-armtrillingen Gezondheidseffecten: § Doof gevoel, tintelingen, vermindering van tastzin, vibratiezin en warmtezin § Bloedvataandoeningen (Raynaud of witte-vingerssyndroom) § Bot- en gewrichtsaandoeningen t. h. v. pols § Spier- en peesaandoeningen § Zenuwstoornissen 21 -11 -2006 11
Hand-armtrillingen Normen: De norm ISO 5349 (2001) specificeert geen enkele grenswaarde maar geeft een voorspellingsmodel voor risico's op vaataandoeningen (verschijnsel van de witte vingers, syndroom van "Raynaud"). Dosis - effect relatie (comfort i. f. v. versnelling): < 1, 0 m/s² geen ongemak 1, 0 – 2, 5 m/s² ongemak 2, 5 – 5, 0 m/s² gezondheidsproblemen > 5, 0 m/s² onaanvaardbaar risico voor gezondheidsschade 21 -11 -2006 12
Hand-armtrillingen Blootstelling: De opgegeven waarden komen niet overeen met een ogenblikkelijke waarde, gemeten op een specifiek moment van de werkdag, maar met de gemiddelde waarde gemeten over 8 werkuren. Enkel een expert, die over specifieke meetapparatuur beschikt, kan relevante metingen op de werkpost uitvoeren. ACTIEWAARDE: 2, 5 m/s² GRENSWAARDE: 5 m/s² 21 -11 -2006 13
Samenvatting van KB ‘Mechanische trillingen’ Alle bepalingen maken deel uit van hoofdstuk IV uit Titel IV van de Codex over het Welzijn op het werk dat bestaat uit volgende afdelingen: § toepassingsgebied en definities (art. 4) § grenswaarden en actiewaarden voor de blootstelling herleid tot een standaardreferentieperiode van acht uur (art. 5 en art. 6) § bepaling en beoordeling van de risico’s (art. 7 t. e. m. 12) § maatregelen ter voorkoming of vermindering van de blootstelling (art. 13 t. e. m. 16) 21 -11 -2006 14
Samenvatting van KB ‘Mechanische trillingen’ § voorlichting en opleiding van de werknemers (art. 17) § raadpleging en participatie van de werknemers en/of hun vertegenwoordigers van CPBW (art. 18) § gezondheidstoezicht (art. 19 t. e. m. 25) § overgangsperiode (art. 26) § afwijkingen (art. 27 t. e. m. 33) § slotbepalingen § bijlage Verwijzing naar het volledige KB: 21 -11 -2006 15
Hoe meten ? Versnellingsmeter (opnemer): • “axiale” receptor: meting volgens 1 as Toepassing: o. a. werkplatformen • “tri-axiale” receptor: drie versnellingsmeters gemonteerd in drie loodrecht op elkaar staande assen Toepassing: voertuigen Analyser (verwerker): analyse van de meetresultaten met geïntegreerde protocols conform de normen ISO 2631 en ISO 5349 21 -11 -2006 16
Stappenplan § Ga na welke bronnen kunnen zorgen voor trillingen en maak hiervan een inventarisatie § Kijk of u trillingsgegevens terug kunt vinden bij de leverancier of andere instanties § Voer desgevallend zelf metingen uit of laat ze uitvoeren door een expert §. . . 21 -11 -2006 17
Stappenplan § Bekijk de omstandigheden waarin het middel gebruikt wordt en specifiek of het gaat om : ü hand-armtrillingen ü lichaamstrillingen § Bepaal de effectieve blootstellingsduur van de betrokken werknemers § Bereken de dagelijkse blootstelling § … 21 -11 -2006 18
Stappenplan § Stel technische en/of organisatorische maatregelen voor § Plan het gezondheidstoezicht § Organiseer voorlichting en opleiding van de werknemers Verdere toelichting: 21 -11 -2006 19
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Is een van volgende voertuigen aanwezig ? üGrondverzetmachines (scheplaadmachine, nivelleermachine, trilwals, bulldozer, . . . ) üVorkheftrucks (terreinheftruck, dieplader, . . . ) üKranen (kraanwagen, torenkraan, . . . ) üRolbruggen (brugkraan, laadmachine op banden of rupsbanden, . . . ) üTractoren (maaimachine, landbouw- en bosbouwtractor, wegtractor, . . . ) üVrachtwagens üAllerlei voertuigen (trein, bus, auto, locomotief, metrostel, . . . ) JA 21 -11 -2006 NEEN 20
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Procedure voertuigen volgens SOBANE: zie 2. 2 onder niveau 2, blz. 26 - 27 21 -11 -2006 21
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Zijn er werkplatformen onderhevig aan mechanische trillingen ? üTrilplatformen üAndere (cokesfabriek, breekmolen, betonpers, zware pers, . . . ) JA 21 -11 -2006 NEEN 22
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Procedure werkplatformen volgens SOBANE: zie 2. 3 onder niveau 2, blz. 28 21 -11 -2006 23
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Is een van volgende handmachines aanwezig ? üHaakse slijpmachine üAfkortzaagmachine met en zonder ophanging, decoupeerzaagmachine üPneumatische schroevendraaier, schroefmachine üSlagschroefsleutel, vastboutmachine üHydropneumatisch slagschroefsleutel üMoersleutel, ratelsleutel üKettingzaag, bosmaaier üBandschuurmachine, polijstmachine ü. . . JA NEEN 21 -11 -2006 24
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Procedure activiteit en gebruikte machines volgens SOBANE: zie 2. 2 onder niveau 2, blz. 26 -27 21 -11 -2006 25
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van toepassing binnen mijn bedrijf ? Einde van de inventarisatie 21 -11 -2006 26
Trillingen ? Mogelijke oplossingen … Lichaamstrillingen: § Monteren van silent blocks bij machines: § 21 -11 -2006 Aangepaste zetels bij heftrucks of andere voertuigen: 27
Trillingen ? Mogelijke oplossingen … Lichaamstrillingen: § Alternatieve werkmethoden § Keuze van de juiste arbeidsmiddelen, ergonomisch goed ontworpen § Passende onderhoudsprogramma’s voor de arbeidsmiddelen, arbeidsplaatsen en werkposten § Ontwerp en indeling van de arbeidsplaatsen en werkposten § Beperking van de duur en intensiteit van de blootstelling § Passende werkschema’s met voldoende rustpauzes 21 -11 -2006 28
Trillingen ? Mogelijke oplossingen … Hand-armtrillingen: § Trillingsdempend handvat bij een haaks slijpmachine: § 21 -11 -2006 Aangepaste handschoenen: 29
Trillingen ? Mogelijke oplossingen … Hand-armtrillingen: § Alternatieve werkmethoden § Keuze van de juiste arbeidsmiddelen, ergonomisch goed ontworpen § Passende onderhoudsprogramma’s voor de arbeidsmiddelen § Beperking van de duur en intensiteit van de blootstelling § Passende werkschema’s met voldoende rustpauzes 21 -11 -2006 30
Nuttige bronnen Praktische info: http: //meta. fgov. be http: //www. meta. fgov. be/pdf/pk/nlkf 04. pdf http: //www. humanvibration. com/EU/VIBGUIDE. htm http: //www. hse. gov. uk/vibration/index. htm http: //www. kathanger. nl/Links%20 anti%20 vibratie-trillingen. html www. sobane. be/nl/trihand/pdf/trih_fic 09. pdf 21 -11 -2006 31
Nuttige bronnen Instantie: Fonds voor beroepsziekten: dienst Preventie (informatie i. v. m. trillingsmetingen) http: //www. fmp-fbz. fgov. be Verenigingen: Prevent http: //www. prevent. be/net 01. nsf/language? readform Pre. Bes (Forum) http: //www. prebes. be 21 -11 -2006 32
Nuttige bronnen Database: http: //umetech. niwl. se/eng/default. lasso http: //www. las-bb. de/karla/index. htm Berekening totale blootstelling: http: //umetech. niwl. se/eng/havcalculator. lasso Meetapparaten: http: //www. bksv. nl/ 21 -11 -2006 33
- Slides: 33