KAZIMIERZ ANDRZEJ JAWORSKI krypt KAJ 1897 1973 poeta

KAZIMIERZ ANDRZEJ JAWORSKI

krypt. KAJ (1897— 1973), poeta, tłumacz, pedagog, wydawca, redaktor. Ur. 28 XI w Siedliszczu. Ukończył gimnazjum w Sumach w 1916 r. Podjął studia medyczne na uniwersytecie w Charkowie, których po powrocie wraz z rodzicami do Polski nie kontynuował. Na KUL i UW studiował polonistykę.

Od 1921 do 1949 r. mieszkał w Chełmie, gdzie był nauczycielem języka polskiego w Seminarium Nauczycielskim i Liceum Pedagogicznym. W l. 20. podjął współpracę z „Robotnikiem". Należał do grona założycieli grupy literackiej „Reflektor" w Lublinie. W 1925 r. w Chełmie zaczęło się ukazywać pismo „Pióro", wydawane przez młodzież Seminarium Nauczycielskiego, które Jaworski podpisywał jako redaktor odpowiedzialny. Na początku roku szkolnego 1925/1926 powołał w szkole kółko literackie im. S. Żeromskiego. Wśród jego chełmskich wychowanków znajdowali się późniejsi poeci i literaci, m. in. : J. Szczawiej, W. Kasperski, W. Mrozowski, Z. Popowski, W. Matyszczuk, Cz. Morawski, Cz. Twardoń, W. Okoń.

KAMENA We wrześniu 1933 r. wraz z grafikiem Zenonem Waśniewskim założył w Chełmie „Kamenę". Do września 1939 r. ukazało się 50 zeszytów. „Kamena" była pismem poświęconym poezji i literaturze. Jaworski jako redaktor nawiązał bliskie kontakty z wieloma literatami, udostępniając łamy pisma poetom już uznanym i debiutantom. Wprowadził dział tłumaczeń, który obejmował nie tylko przekłady poetyckie z modnych wówczas języków zachodnich, ale również ze słowiańskich. W „Kamenie" często ukazywały się wiersze poetów ukraińskich, białoruskich, słowackich, czeskich, bułgarskich, litewskich. Do 1939 r. zamieszczono na jej łamach utwory oryginalne i przekłady 160 autorów. Pismo było wydawane ze składek zbieranych wśród nauczycieli chełmskich.

W czasie okupacji niemieckiej Jaworski był aresztowany i w l. 1940— 1942 więziony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Tego okresu dotyczą wspomnienia zawarte w tomie „Serca za drutem”.

Do 1939 r. Jaworski wydał kilka tomików wierszy, poczynając od debiutanckiego Czerwonej i białej kochance (1924), a kończąc na W połowie drogi (1937). W 1945 r. wznowił „Kamenę", ale ukazywała się w trudnych warunkach i w zmienionej sytuacji. Po przeniesieniu się do Lublina w 1949 r. Jaworski pracował przez pewien czas w „Sztandarze Ludu", redagując dodatek kulturalno-literacki, któremu przez sentyment nadał podtytuł: „Dawna Kamena". W latach stalinowskich pełnił funkcję kierownika instytucji kulturalno-estradowej „Artos" (później „Estrada").

Od 1952 r. współredagował wspólnie z Marią Bechczyc. Rudnicką wznowioną „Kamenę" jako pismo kulturalnoliterackie. W końcu lat 60. wycofał się z czynnego życia redaktorskiego, poświęcając cały czas na pisanie wspomnień i porządkowanie bogatego archiwum literackiego. Wydawnictwo Lubelskie dla uczczenia 50 -lecia pracy twórczej Jaworskiego podjęło się wydania 12 -tomowej edycji dzieł wszystkich poety. W tym cyklu wydawniczym ukazały się m. in. wspomnienia Wywoływanie cieni (1968), Koniec seansu (1970) oraz Stopy czasu (1968) i W kręgu „Kameny" (1965), w której autor zawarł swoje doświadczenia redaktorskie i wydawnicze.

Przed wojną Jaworski został odznaczony Srebrnym Wawrzynem PAL; w 1936 r. zdobył nagrodę literacką im. B. Prusa. Po wojnie był czterokrotnie laureatem nagród artystycznych Lublina i województwa lubelskiego, a także został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zm. 6 IX w Lublinie.

Prezentację przygotowała Ewelina Siembiga kl. 3 at w opraciu o dostępne źródła internetowe.