KAYSERL CHAD FTHHARLA SUNAR NOKTALAMA ARETLER Noktalama iaretleri

KAYSERİLİ CİHAD İFTİHHARLA SUNAR…

NOKTALAMA İŞARETLERİ Noktalama işaretleri okumayı ve yazmayı kolaylaştırır, dilde doğabilecek karışıklıkları önlemek için kullanılır.

NOKTA (. ) o Cümlenin sonuna konur. o o Herkes merakla konuşmacıyı bekliyor. Kısaltmaların sonuna konur. Dr. (doktor), Cad. (cadde) Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur. Kardeşim 3. sınıfa geçti. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırtmak için kullanılır. 15. 5. 1974’te dünyaya gelmiş. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırtmak için konur. Toplantı 10. 45’te başlayacakmış.

VİRGÜL (, ) • Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının arasına konur. Bu karanlık, kuytu, sessiz bahçe beni korkutuyordu. • Sıralı cümleleri birbirinden ayırtmak için konur. Dağ dağa kavuşmaz, insana kavuşur. • Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.

VİRGÜL (, ) • Adam, günlerdir yaptığı yorucu yolculuğun etkisiyle olsa gerek yatar yatmaz uyumuştu. • Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırtmak için kullanılır. Bu ülkeye, Mısır’a, daha önce de gelmişti. • Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerden sonra konur. Bu konuda bilgim yok, demişti adam.

• Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul, onay bildiren hayır, yok, evet, peki, pekala, tamam, olur gibi sözcüklerden sonra konur. Evet ben de bu konuda araştırma yapıyorum. Pekala, şimdi herkes yerine otursun. • Anlam karışıklığını engellemek için sıfattan sonra konur. Bu, kitabın yanında duruyordu. • Hitap sözcüklerinden sonra konur. Sayın Gülçin, Kıymetli Kardeşim,

ÖRNEK: Kedimiz Safinaz; evi terk edip ortancaların (I) sonbahar güllerinin (II) incir ve nar ağaçlarının arasında; kuşlar (III) sokak kedileri (IV) solucanlar ve kertenkelelerle (V) birlikte yaşamaya karar verdi. Bu cümledeki numaralanmış yerlerin hangisine virgül (, ) getirilemez? A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V. (1996 -ÖYS)

ÇÖZÜM: Sorudaki cümlede virgül, eş görevli sözcükler arasında kullanılmıştır. Dolayısıyla I, III, IV numaralı yere virgül getirilebilir. Ancak V numaralı yere virgül getirilemez. Çünkü burada eş görevli sözcük kullanılmıştır. CEVAP: E

NOKTALI VİRGÜL (; ) ¡ ¡ ¡ Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırtmak için konur. Eşek ölür, semeri kalır; insan ölür, eseri kalır. Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırtmak için konur. Turnuvaya Asya’dan Çin, Japonya, Moğolistan; Avrupa’dan Türkiye, İngiltere, İtalya ve Fransa katılmıştı. Kendilerinden önceki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lakin, çünkü, yoksa gibi bağlaçlardan sonra konur. Sesini çok iyi duyamıyorum; çünkü burada çok gürültü var.

İKİ NOKTA (: ) Bir cümle veya sözcükten sonra yapılacak açıklamalardan önce kullanılır. Şimdi herkes ona şöyle sesleniyordu: Atmaca Kamil. l Alıntılarda, tırnak işaretinden önce kullanılır. Hacı Bektaş-ı Veli: “Eline, beline, diline sahip ol. ” demiş. l Öykü ve romanlarda konuşma çizgisinden önce kullanılır: Süleyman Çavuş: l ---- Bırak açma o bahsi , dedi. Kooperatif katibi kaşlarını çattı: ---- Yoo, böyle deme Süleyman Çavuş.

NOT: İki noktadan sonra yapılacak açıklama bir cümle niteliğinde değilse küçük harfle başlar. En çok sevdiğim meyvelerden bazıları şunlardır: muz, elma, portakal…

KESME İŞARETİ ( ’) n n Özel adlardan sonra gelen çekim eklerini ayırtmada kullanılır. Yakup Kadri’nin Yaban’ı Kurtuluş Savaşı dönemini anlatır. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. KKTC’yi her alanda destekliyoruz. NOT: Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu; büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır. NOT: Sonunda nokta bulunan kısaltmalar, kesme işaretiyle ayrılmaz. vb. leri mad. si Alm. dan

§ Her türlü rakamdan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. 36’nın ortak bölenleri nelerdir? UYARI: Özel isimler yapım eki aldıklarında kesme işaretiyle ayrılmaz. Yapım ekinden sonra gelen çekim ekleri de ayrılmaz. Ankaralıdan Konyalım NOT: -ler eki –gil yapım ekinin yerini tutarsa kesme işaretiyle ayrılmaz. Sınıftaki Ali’ler ayağa kalksın. NOT: Özel adlar yerine kullanılan ‘o’ zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Ben onun ne kadar kibirli biri olduğunu bilmez miyim?

Bazı sözcüklerde anlam karışıklığını önlemek için kullanılır. Osmanlılarda kadı’nın önemli bir yeri vardır. Seslerin konuşma sırasında yada şiirde vezin gereği düştüğünü göstermek için kullanılır. N’apalım N’eylersin

SORU İŞARETİ (? ) • Soru bildiren cümle veya sözcüklerin sonunda kullanılır, cümle sözde soru cümlesi de olsa yani karşıdan bir cevap beklenmese de cümlenin sonuna soru işareti konur. Türk edebiyatının ilk yazılı belgesi nedir? • Kuşku duyulan bilgilerin yanına ya da bilinmeyen bilgiler yerine parantez içinde konulur. Karacaoğlan’ın Güneydoğu Anadolu’da (? ) yaşadığını söylüyor. NOT: İçinde soru sözcüğü olsa bile , bir cümle soru anlamı taşımıyorsa sonuna soru işareti konulmaz. Neden gittiğini bilmiyoruz.

ÜNLEM (!) o Şaşma , korku, kızma , heyecan, sevinme gibi duyguları dile getiren cümlelerin sonunda kullanılır. Dur, bir yanlışlık yapmayalım! o Küçümseme , yerme, alay etme amacıyla parantez içinde kullanılır Akla durgunluk verecek reklam kampanyalarıyla büyük(!) sanatçılar yaratılıyor.

ÜÇ NOKTA (…) • Herhangi bir nedenle bitmemiş yada okuyucunun anlayışına bırakmak için bitirilmemiş cümlelerin sonuna konur. Şu bahar yağmurları bir gelse… • Birtakım örnekler sayıldıktan sonra “vb” anlamında kullanılır. Binanın tepesinden neler görünmüyordu ki: caddeler, sokaklar, evler, insanlar… • Söz arasında söylenmek istenmeyen sözler yerine kullanılır Şu … adamı gözüm görmese iyi olacak.

ÖRNEK: Evdeyim (I) Dışarıda kar (II) Yalnızım (III) Yazılar, çeviriler var önümde (IV) Yarım kalmış öyküler, romanlar, denemeler (V) Yukarıdaki numaralanmış yerlerden hangilerine üç nokta (…) konulmalıdır? A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V. (1995 -ÖYS)

II. ve V. numaralı yerlere üç nokta getirilmelidir. Çünkü cümleler tamamlanmamıştır. Bildiğiniz gibi tamamlanmamış cümlelerin sonunda üç nokta kullanılır. CEVAP: C

TIRNAK İŞARETİ (“…. ”) Aktarma söz yada cümleler tırnak içinde gösterilebilir. Sanatçının şu sözünü unutmamak gerekir: “Gerçek uygarlık insanın yüreğinde değilse hiçbir yerde yoktur. ” Önemi belirtilmek istenen sözcükler , terimler tırnak içinde gösterilir. Günümüzün en önemli sorunlarından biri de “çevre kirliliği”dir. Yazıda geçen eser adları tırnak içine alınabilir. “Çalıkuşu” Anadolu gerçeğinin tüm çıplaklığıyla anlatıldığı bir romandır.

NOT: Tırnak içindeki söze ek gelirse tırnaktan sonra gelir, kesme işareti kullanılmaz. R. N. Güntekin’in “Acımak”ını okumanızı tavsiye ediyorum. NOT: Tırnak içindeki cümlenin içinde bir tırnak daha kullanmak gerekirse ikinci tırnak tekli olur. “Ahmet Mithat Efendi halkı eğitmek istediğinden: ‘Sanat toplum içindir. ’der. ”

PARANTEZ(AYRAÇ) ( ) n n n Cümle içindeki açıklamalar parantez içinde gösterilebilir. Adana ve yöresi (Çukurova) ülkemizin pamuk ambarıdır. Bir sözcüğün eş anlamlısı parantez içinde verilebilir Tezat (abartma) edebiyatta en çok kullanılan sanatlardan biridir. Bir kişiden söz edilirken doğum ve ölüm tarihleri parantez içine alınır Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889 -1974) teknik yönden kusursuz romanlar yazdı.

Yabancı sözcüklerin okunuşu parantez içinde gösterilir. Bacon (Beykın) denemeleriyle ün kazanmıştır. n Tiyatro metinlerinde hareketleri anlatan bölümler parantez içinde gösterilir. Adam—(Yerinden kalkar , suratını asarak): Sen ne diyorsun beyefendi? NOT: Parantez içine alınan bölüm içinde tekrar n parantez açılması gerekirse ilk önce köşeli parantez açılır ve sonra köşeli parantez kapatılır. Aradaki parantez normal olur. Tasavvuf edebiyatının bu çok önemli sanatçısı[Yunus Emre(13. -14. yy)] yaşadığı dönemde evrenselliği yakalamıştır.

KISA ÇİZGİ (-) l l l Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihleri arasına konur. Bu savaş 1859 -1870 yılları arasında olmuştur. Birbiriyle ilgili ülke, şehir yada kavramlar arasına konur. Adana-Ceyhan arası kaç kilometre? Cümle içindeki arasözlerin ve aracümlelerin başında ve sonunda virgül, parantez kullanılabileceği gibi kısa çizgi de kullanılabilir!!! Şiir ve romanla ilgili düşüncelerimi –sen de bilirsin ki- ona uzun anlatmıştım.

► Cümle sonunda satıra sığmayan sözcüklerin bölünmesinde kullanılır. …………………söylediklerimi unutma. ► Dilbilgisinde eklerden önce ve mastar halindeki fiilerden sonra kullanılır. “Kulaklık” sözcüğündeki –lık yapım eki bir alet ismi yapmıştır. ► Osmanlıca tamlamalarda kullanılır. Aslında Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati dönemi , edebiyatımızda yeni bir soluktur.

UZUN ÇİZGİ (---) o Konuşma metinlerinde konuşmaların başında kullanılır. ----Bu kitabı okudun mu? ----Hayır okumadım. ----Okumanı tavsiye ederim , çok güzel.

ÖRNEK: Çağlayanın başında yorgunluk atan bir bilge ( ) şöyle mırıldandı ( ) “Gücüne aman kanma ( ) Bir taşı delen, suyun gücü değil, damlaların sürekliliğidir ( )” Bu parçada parantezlerle belirtilen yerlere sırasıyla, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir? A) (. ), (: ), (, ), (. ) B) (: ), (!), (. ) C) (, ), (: ), (!), (. ) D) (: ), (, ), (!), (…) E) (, ), (: ), (? ), (. )

CEVAP: C

ÖMER CİHAD AYDIN SEVGİLİ HOCAMA SAYGILARIMLA www. latifbati. com