KAYNAKLAR VE ETLER YER ALTI SULARI VE KAYNAKLAR

KAYNAKLAR VE ÇEŞİTLERİ

YER ALTI SULARI VE KAYNAKLAR Yağışlarla yeryüzüne inen sular ile eriyen kar ve buz sularının bir bölümü yer altına sızarak geçirimsiz tabakalar(kil, marn, şist granit vb. ) üzerinde birikir. Yeryüzünün çeşitli derinliklerinde biriken bu sulara yer altı suları denir. Bu suların beslenmesini ve miktarını İklim(Yağış ve sıcaklık) özellikleri Arazinin geçirimli olması, Bitki örtüsü Yer şekilleri gibi faktörler etkiler.

YAMAÇ (VADİ) KAYNAĞI Vadi ve yamaçların, yer altı suyunun üst seviyesini oluşturan su tablasını kestiği kesimlerinde oluşan kaynaklardır. Akarsu aşındırmalarının kuvvetli olmasına bağlı olarak, çok sayıda vadi ve yamaç kaynakları ortaya çıkmıştır. Yamaç kaynaklarının suları soğuktur beslendikleri ve depolandıkları yerler yüzeye yakındır.

KARSTİK KAYNAKLAR Kolay çözünebilen karstik arazilerin bulunduğu alanlardaki erime sonucu meydana gelen boşluklarda biriken suların yeryüzüne çıkmasıyla oluşan kaynaklardır.

GEÇİRİMLİ TABAKA Yer altına sızan suların hem alt tabakalara geçmesini hem de kayaçların gözeneklerinde birikmesini sağlayan tabakadır.

AKİFER İçinde yer altı suyu bulunduran tabakadır.

GEÇİRİMSİZ TABAKA Gözenekliği az olan tabakadır. Suyla temas eden kil zerrelerinin şişmesiyle gözenekler hızla kapandığı için su alt tabakalara geçemez.

FAY KAYNAĞI Yer altı sularının bir kırık hattı (fay hattı) boyunca yüzeye çıkması sonucunda oluşan kaynaklardır. Fayların bulunduğu yerlerde olan magmanın etkisiyle bu sular sıcak veya ılıktır. Fay kaynakları süreklidir ve debileri pek değişmez. Fay kaynaklarının çok olduğu yerlerde kaplıcalar fazladır. Zaten bu kaynaklardan çıkan sulara kaplıca, içmece, ılıca ve çermik gibi isimler verilir. Sıcak sular, geçtikleri tabakadan çeşitli mineralleri çözündürerek bünyelerine aldıkları için mineralce zengindir. Ülkemizde kırık hatlar boyunca fay kaynaklarına rastlanır.

GAYZER (KAYNAÇ) KAYNAKLAR Volkanik alanlarda yerin derinliklerindeki sıcak gazların uyguladığı basıncın etkisiyle yeryüzüne su ve buhar şeklinde püskürerek çıkan sulardır. Dünya da bu tür kaynaklar özellikle Yeni Zelanda ve İzlanda da yaygındır.

ARTEZYEN KAYNAKLARI İki geçirimsiz tabaka arasında biriken suların, sondaj yardımı ile açılan kuyulardan yüzeye çıkmasıdır. Basıncın etkisiyle bu sular çok yükseklere kadar fışkırır. Suları soğuktur. Diğer kaynaklar kendiliğinden çıkarken, sadece artezyen kaynakları insan eliyle çıkarılır. İçme ve sulama amacıyla kullanılır.