Karl Marx 1818 1883 Aslnda felsefecidir politik iktisada

Karl Marx (1818 -1883) Aslında felsefecidir, politik iktisada ilgisi sonradan gelişmiştir Politik iktisat üzerine çalışmaları ‘eleştiri’ teması üzerine kuruludur Politik iktisadın kavram ve kategorilerinin çözümlemesi temelinde, bu kavram ve kategorileri ortaya çıkaran toplumsal ilişkileri eleştirmiştir

Yöntemi Tarihsel perspektif: Marx’ın çözümlemelerine tarihsel perspektif damgasını vurur Mevcut üretim ilişkileri belirli bir tarihsel çağda ortaya çıkmıştır ve kendi iç çelişkileri sonucu yerini bir başka düzene bırakacaktır Toplumsal değişmenin dinamiği sınıfsal çelişkilerdir; sınıf ilişkileri, esas olarak, üretim ilişkileri içindeki karşıt konumlanıştan kaynaklanır; proletarya ve burjuvazi, üretim araçlarının özel mülkiyeti temelinde tanımlıdır

Yöntemi: maddi olan – toplumsal olan Temel yöntemi, kavramsal olarak ‘maddi olan’ ile ‘toplumsal olan’ arasındaki ayrıma dayanır Bu ayrımın en temel unsuru, metadır Marx, metanın çözümlemesini merkezi bir unsur olarak alır; Kapital’e buradan başlar

Metanın çift yönlü niteliği Meta, kullanım değeri ve değerin birliğidir Meta, maddi bir varlık olarak kullanım değeridir; toplumsal bir olgu olarak değerdir Değer niteliği soyuttur; metanın maddesine içkin değildir Bu nedenle, mübadele değerinde ifade bulur

Emeğin çift yönlü niteliği Soyut emek ve somut emek Somut emek, kullanım değeri yaratan özel emektir Soyut emek, değeri yaratan toplumsal emektir Bu kategorik ayrım, daha sonra, üretim sürecinin ‘emek süreci’ ve ‘değerlenme süreci’ olarak ayrıştırılmasında görülecektir

Meta fetişizmi Metalar dünyaya maddi varlıklar olarak gelirler Değer, metanın maddesinde mevcut değildir; hiçbir cismin fiziki yapısı içinde değer bulunmaz Değer, nasıl mevcuttur? Değer bir ilişki olarak mevcuttur ve belirli ‘toplumsal özneleri’ varsayar Bu toplumsal özneler, toplumsal ilişkilerden türeyen kavram ve kategorileri ‘bilirler’

Değer biçimi Değer kendisi olarak görünmez; bir metanın değeri bir başka metanın cisminde ifade bulur X kadar A metası = Y kadar B metası Burada iki meta değeri arasındaki eşitlik anlatılmaz; bir metanın değerinin bir başka meta ile ifade edildiği anlatılmaktadır Eş değer ve göreli değer biçimi, karşıt kutuplardır

Emek süreci ve değerlenme süreci Emek süreci, belirli bir toplum biçiminden bağımsız olarak ele alınır Emek süreci, üretimin öznel unsuru olan emek ile üretimin nesnel unsurları olan üretim araçlarının bir araya gelmesiyle gerçekleşir; bu tarihin her döneminde böyledir Değerlenme süreci, emeğin değer yaratması olgusuyla bağlantılıdır Her emek süreci, değer yaratma süreci değildir; ama her değer yaratma süreci aynı zamanda emek sürecidir; ama bunlar özdeş değildir

Artık değer teorisi Artık değer üretim sürecinde yaratılır Emekçi ile kapitalist arasındaki ilişki eşitlik ilişkisidir; kapitalist emekçiye ücretini, hak ettiğini verir Temel mesele: emekçinin yarattığı değer, emek gücünün değerinin üzerindedir; artık değerin kaynağında bu vardır

Gerekli emek ve artık emek zamanı Emekçinin kendi ücretine eşit miktarda değer ürettiği süre, gerekli emek zamanı olarak nitelenir Artık emek zamanı, emekçinin, gerekli emeğin ötesinde çalışarak artık değer ürettiği süreyi niteler Artık değeri artırmanın iki yolu: gerekli emeği azaltmak ya da emek verimliliğini artırmak