Kariyer Danmanlnn Yeterlik Standard Mesleki Rehberlik ve Danma
Kariyer Danışmanlığının Yeterlik Standardı Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 1
8. Sahip Olunması Gereken Nitelikler / Yeterlikler - MYK - NCDA Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 2
KARİYER DANIŞMANLARININ YETERLİKLERİ VE PERFORMANS GÖSTERGELERİ (Revised Version, 1997 NCDA Professional Standards Committee ) Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN
Asgari Yeterlikler: n Profesyonel kariyer danışmanlarının aşağıda belirlenmiş 11 alanda yeterli olmaları gereklidir. Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 4
Profesyonel Kariyer Danışmanlarının Yeterli Olmaları Gereken 11 Alan 1. Kariyer Gelişimi Kuram ve modelleri 2. Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışma Becerileri 3. Bireysel / Grup Değerlendirme Becerileri 4. Kariyer Bilgileri ve Kaynakları 5. Farklı Ortam ve Durumlar İçin Kariyer Gelişim Programlarını Planlama, Yönetme ve Uygulama Becerileri 6. Koçluk Yapma, Konsültasyon ve Performans Geliştirme: Bireysel ve örgütsel kariyer danışmanlığı ve kariyer gelişim süreçlerini Geliştirebilecek Bilgi ve Becerilere Sahip Olmak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 5
Profesyonel Kariyer Danışmanlarının Yeterli Olmaları Gereken 11 Alan 7. Farklı Popülasyonlar: Kariyer Danışmanlığı ve Gelişimi Süreçlerini Farklı Gruplara uygulayabilme becerisi 8. Süpervizyon 9. Etik/Yasal Konular 10. Araştırma / Değerlendirme: Kariyer Konusunda araştırma yapabilme ve diğer araştırmaları anlayabilme ve değerlendirebilme konusunda bilgi ve becerilere sahip olma. 11. Teknoloji Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 6
1. Kariyer Gelişim Kuram ve Modelleri 1. (Kariyer danışmanlarının aşağıdaki konularda bilgili olmaları zorunludur) Danışmalık kuramları ve bu kuramların teknikleri 2. Kariyer gelişimi modelleri ve kuramları 3. Cinsiyet, cinsel yönelim, ırk, etnik yapı; fiziksel ve ruhsal kapasite ilişkili bireysel farklılıklar 4. Kariyer kaynakları ve bilgilerinin sunulması konusunda farklı model, yaklaşım ve teknikler 5. Yaşam boyu insan gelişimi 6. Yaşam ve iş yaşamının planlanmasını kolaylaştıran rol ilişkileri 7. Kariyer planlama ve işe yerleşme konularında bilgiler, teknikler ve modeller Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 7
2. Bireysel ve Grup Danışma Becerileri (Etkili kariyer danışmanlığı için aşağıdaki yeteneklerin sergilenmesi gereklidir) 1. Bireylerle verimli kişisel ilişkiler kurmak ve sürdürmek 2. Verimli grup iklimi oluşturmak ve sürdürmek 3. Danışanın kişisel amaçlarını belirlemek/tanımlamak için işbirliği yapmak 4. Danışanın ya da grubun amaçlarına uygun tekniklerin belirlenmesi ve seçilmesi 5. Danışanın kişilik özellikleri ile kariyer ilişkisini tanımak ve anlamak 6. Danışanın kariyerini etkileyen sosyal bağlamlı koşulları tanımak ve anlamak 7. Danışanın kariyeri ile aile, alt kültürel ya da kültürel yapılar ve fonksiyonlar ile ilişkilerini tanımak ve anlamak 8. Danışanın kariyer konusunda karar verme sürecinin tanımak ve anlamak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 8
2. Bireysel ve Grup Danışması Becerileri (Etkili kariyer danışmanlığı için aşağıdaki yeteneklerin sergilenmesi gereklidir) 9. Danışanın işe ve işverene karşı tutumunu tanımak ve anlamak 10. Danışanın işe ve işverene karşı cinsiyet, ırk, kültürel kalıplaşmış örnekler (stereotype) temelinde önyargılarını tanımak ve anlamak 11. Danışların rol geçişini başlatmak ve bu yönde harekete geçirmek için onları aşağıdaki maddeleri göz önünde bulundurarak güçlendir ve cesaret ver: • İlgili bilgi ve deneyimlerin kaynaklarını belirlemek • Bilgi ve deneyimleri kazanmak ve yorumlamak ve rol geçişi açısından gerekli becerilerin kazanılması 12. Danışanın çalışma ve iş arama becerileri kazanmasına destek olmak 13. Danışanın kariyerinde iş dengesi sağlamasına destek olmak; boş zaman, aile ve toplum rollerini de içeren iş-yaşam rolleri arasında denge sağlamasınaı desteklemek Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 9
3. Bireysel ve Grup Değerlendirmesi 1. Yetenek, başarı, ilgi, değer gibi kişisel özellikleri değerlendirmek 2. Boş zaman ilgileri, öğrenme stilleri, yaşam rolleri, benlik algısı, kariyer olgunluğu, mesleki kimlik, kariyer kararsızlıkları, iş ortamı tercihleri (örneğin, iş doyumu) ve diğer yaşam stili/ gelişim konularını değerlendirmek 3. İş ortamı koşullarını (örneğin, görevler, beklentiler, kurallar, fiziksel ve sosyal ortamların kalitesi) değerlendirmek 4. Danışanın cinsiyetine, cinsel yönelimlerine, ırkına, etnik yapısına ve fiziksel ruhsal durumuna uygun geçerli ve güvenilir ölçme araçlarını seçmek ve değerlendirmek 5. Değerlendirme sonuçlarını bilgisayar kullanarak etkili ve uygun bir şekilde yorumlamak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 10
3. Bireysel ve Grup Değerlendirmesi 6. Bireysel ve grup halinde yapacağı ölçme ve değerlendirmeler için uygun teknikleri seçmek 7. Uygun kariyer değerlendirme ölçeklerinden alınan puan ve bulgu raporlarını yorumlamak 8. Değerlendirme ölçeklerinden alınan bilgileri yorumlamak, sonuçları danışan ve diğer ilgililere ulaştırmak 9. Danışan ve diğer ilgililerin ölçeklerin değerlendirmelerini yorumlayabilmelerine destek olmak 10. Değerlendirme sonuçları hakkında doğru rapor yazmak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 11
4. Kariyer Bilgileri ve Kaynakları 1. Hizmet öncesi (eğitim) ve hizmet içi (training) ve iş piyasası trendleri 2. Çeşitli meslekler, bu mesleklerde yürütülen görev ve fonksiyonlar, ödenen ücretler, gereklilikler ve gelecekteki durumları konusunda bilgi sunan işgücü piyasası bilgileri ve kaynakları 3. Danışanın işini ve yaşamını planlar ve yönetirken yararlanabileceği beceriler ve kaynaklar 4. Danışanın kariyer planlamasına (iş arama dahil) destek olan toplumsal ve profesyonel kaynaklar 5. Erkek ve kadın rollerinin değişimi ve bunun eğitim, boş zaman faaliyetleri ve aileye yansımaları 6. Kariyer planlama sürecine destek olan bilgisayar destekli kariyer bilgi dağıtım sistemleri ile bilgisayar destekli kariyer danışmanlığı sistemlerini etkin kullanabilmek. Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 12
5. Farklı Ortamlar İçin Kariyer Gelişim Programlarını Planlama, Geliştirme, Uygulama ve Yönetme (Sahip olunması gereken bilgiler) 1. Kariyer gelişim programlarının organizasyonu ve düzenlenmesi 2. İhtiyaç belirleme ve değerlendirilme teknik ve uygulamaları 3. Kariyer gelişimi programlarının uygulanması ve yönetiminde teşhis, davranış, planlama, örgütsel iletişim gibi konuları içeren örgütsel kuramları tanımak ve bunlardan yararlanmak. 4. Bütçe, planlama, maliyet hesaplama, politik analizler, kaynak tahsisi ve kalite kontrol konusunda öngörü sahibi olmak, etkin tahminlerde bulunmak. 5. Geribildirim verme ve değerlendirme, örgütsel değişim, karar verme ve çatışma çözme gibi konulardaki liderlik kuram ve yaklaşımlarını bilmek. 6. Kariyer gelişim programları için kriterler ve profesyonel standartlar oluşturabilmek. 7. Kariyer gelişim programlarının geliştirilmesi ve uygulanması üzerinde etkili olabilecek toplumsal trendler ile yasal düzenlemelerin etkisini kestirmek. Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 13
5. Farklı Ortamlar İçin Kariyer Gelişim Programlarını Planlama, Geliştirme, Uygulama ve Yönetme (Sahip olunması gereken beceriler) 8. Özel popülasyonlar için kariyer gelişim programlarını bireysel ve grup olarak uygulamak 9. Kariyer bilgi ve planlaması için uygun bilgisayar tabanlı sistemlerinin nasıl kullanılacağı konusunda diğerlerini eğitmek 10. Kapsamlı bir kariyer kaynakları merkezinin planlanması, organize edilmesi ve yönetilmesi 11. Kariyer gelişim programlarını uygularken diğerleri ile işbirliği yapmak 12. Personel yetkinliklerini saptama ve değerlendirme 13. Sunulan kariyer gelişimi hizmetleri ve etkinliklerini duyurmak ve pazarlamak için kampanyalar düzenlemek. Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 14
6. Koçluk Yapma, Konsültasyon ve Performans Geliştirme (Sahip olunması gereken beceriler) 1. Konsültasyon teorileri, stratejileri ve modelleri kullanma 2. Danışanın kariyerini etkileyebilecek kişilerle verimli consultative ilişkiler kurmak, işbirliği yapmak ve sürdürmek. 3. Kariyer danışmanlığı, kariyer gelişimi, iş yaşamının planlanmasının önemini anlamakta yasa koyuculara ve halka yardım etmek 4. Kariyer ve işgücünün planlanması konularında kamuoyuna etkide bulunmak 5. Örgütün gelecekte ihtiyaç duyacağı konular ile çalışanların halihazırdaki becerilerini analiz etmek ve performans geliştirme eğitimleri geliştirmek 6. Çalışanlara koçluk ve mentorluk yapmak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 15
7. Farklı Gereksinimi olan Gruplar 1. (Sahip olunması gereken bilgi ve beceriler) Gelişim modelleri ve çok kültürlü danışmanlık yeterliklerini bilmek. 2. Farklı grupların (cinsiyet, cinsel yönelim, etnik grup, ırk ve fiziksel, ruhsal durum) özel gelişim ihtiyaçları tanımlamak 3. Farklı grupların kendine özel ihtiyaçlarına yanıt verebilecek kariyer gelişim programlarını belirleyebilmek. ile 4. Anadili yeterli olmayan bireylerle iletişim kurabilmek için uygun yöntemler ve kaynaklar bulma. 5. Bu grupların kariyer planlama ihtiyaçlarına yanıt verecek farklı ve alternatif yaklaşımlar belirlemek. Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 16
7. Farklı Gereksinimi olan Gruplar 6. Özel gereksinimi olan bu bireylere sunulabilecek toplum kaynaklarını belirlemek ve danışanların özel gereksinimlerine yardımcı olacak bağlantıları kurmak. 7. Bu özel grupların kariyer keşfi, istihdam beklentileri, sosyal ve ekonomik konularla ilişkili olarak kendilerine özgü özellikleri, sorunları ve ihtiyaçları olabileceğini diğer personele, profesyonellere ve halka anlatarak yardımcı olmaya çalışmak. 8. Farklı popülasyonların istihdamı ve kariyer gelişimlerini savunmak. 9. Kariyer gelişim programları, hizmetleri ve materyallerine ulaşması zor olan popülasyona kariyer gelişim programları tasarla ve dağıt. Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 17
8. Süpervizyon 1. (Sahip olunması gereken bilgiler) Kariyer danışmanı olarak kendi sınırlıklarının farkında olma ve süpervizyon alma ya da gerektiğinde danışanı havale etme 2. Danışmanlık becerilerini korumak ve geliştirmek için süpervizyondan yararlanma 3. Kariyer danışmanı olarak birinin kendi profesyonel gelişimi ile ilişkili konuları ve danışan –danışman konuları hakkında meslektaşları ve danışmanlarla görüş alış-verişinde bulunma 4. Süpervizyon modelleri ve teorilerini bilme 5. Tecrübe düzeyi farklı kariyer danışmanları ve kariyer geliştirme elemanlarına etkili süpervizyon verme Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 18
8. Süpervizyon (Sahip olunması gereken beceriler) Tecrübe düzeyi farklı olan kariyer geliştirme elemanlarına etkili süpervizyon vermek için aşağıdakilerin göz önüne alınması: 1. q Onların rolleri, yeterlikleri ve etik standartlarını bilmek q Her bir alandaki yeterliklerini belirlemek q Değerlendirme ölçeklerinin yorumlanması da dahil olmak üzere yeterlik konusunda ileri eğitimler vermek. q Kariyer geliştirme elemanlarının işlerini yaparken onları izlemek ve mentorluk yapmak; ayrıca işlerini gözden geçirmek ve değerlendirmek amacıyla düzenli konsültasyonlar planlamak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 19
9. Etik ve Yasal Konular n Etik kurallara ve kariyer danışmanlığı mesleği standartlarına bağlılık n Bütün popülasyonla birlikte kariyer danışmanlığını etkileyen bugünkü etik/yasal konular n Bilgisayar destekli danışmanlığı sistemleri bağlamında güncel etik/yasal sorunlar n Konsültasyonla ilişkili etik standartlar n Danışanın güvenliği (gizliliğini) ile ilişkili ülke ve federal yasalar Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 20
10. Araştırma ve Değerlendirme n Araştırma önerisi yazma n Kariyer danışmanlığı ve gelişimine uygun araştırma türü ve dizaynı kullanılmalı n Kariyer danışmanlığı programlarının etkililiği ile ilişkili araştırma sonuçlarını nakletmek n Değerlendirme programlarının sonuçlarını tasarlamak, nakletmek ve kullanmak n Etnik ve ırksal, fiziksel ve zihinsel yeterliliklerin farklılıklarına göre her iki cinsiyetin cinsel yönelimlerine de içeren değişik popülasyonların ihtiyaçlarını göz önünde bulunduracak değerlendirme programlarını belirleyin. n Kariyer danışmanlığı araştırmalarına uygun istatistiksel prosedürleri uygulayın Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 21
11. Teknoloji n İnternet üzerinden mevcut servisler kadar bilgi sistemleri ve farklı bilgisayar tabanlı rehberlik programları n Bazı sistemler ve servisler tarafından standartlar değerlendirilir (NCDA ve ACSCI) n Bireylere kariyer planlamalarında yardımcı olmak için etik standartlara uygun bilgisayar destekli sistemler ve İnternet servisleri kullanabilecek yollar bulmak. n Danışanlara teknoloji kullanılan sistemlerden az ya da çok yararlanmalarını sağlayacak bir kişilik kazandırmak. n Değerlendirme yöntemleri ve yerel gereksinimlere ulaşmak için sistem seç Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 22
Bilgi ve Beceriler-1 (MYK) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Analitik düşünme yeteneği Anket değerlendirme bilgisi Araç, gereç ve ekipman bilgisi Bilgisayar programları bilgisi Çevre düzenlemeleri bilgisi Dezavantajlı grupların özelliklerine ilişkin bilgi Dinleme becerisi Ekip içinde çalışma yeteneği Empati kurma becerisi Genel eğitim, öğretim ve sınav sistemleri bilgisi Genel iş sağlığı ve güvenliği bilgisi İkna yeteneği Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 23
Bilgi ve Beceriler -2 (MYK) 13. İnsan psikolojisi bilgisi 14. İş arama teknikleri bilgisi 15. İşgücü piyasası bilgisi 16. İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi 17. Kalite standartları bilgisi 18. Karar verme yeteneği 19. Kişilik tipleri ve davranış tarzları bilgisi 20. Mesleğe ilişkin yasal düzenlemeler bilgisi 21. Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi 22. Mesleki terim bilgisi 23. Meslekler hakkında bilgi 24. Öğrenme ve öğrendiğini aktarabilme yeteneği Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 24
Bilgi ve Beceriler -3 (MYK) 25. Ölçme ve değerlendirme araçları kullanım ve analiz bilgisi 26. Planlama ve organizasyon becerisi 27. Problem çözme yeteneği 28. Raporlama bilgisi 29. Soru sorma becerisi 30. Sözlü ve yazılı iletişim yeteneği 31. Sunum becerisi 32. Temel çalışma mevzuatı bilgisi 33. Temsil yeteneği 34. Ulusal meslek standartları ve ulusal yeterliliklere ilişkin bilgi 35. Zaman yönetimi bilgisi Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 25
Tutum ve Davranışlar -1 (MYK) 1. Bilgi, tecrübe ve yetkisi dahilinde karar vermek 2. Çalışma zamanını etkili ve verimli kullanmak 3. Çalışmalarında planlı, organize ve disiplinli olmak 4. Çevre korumaya karşı duyarlı olmak 5. Çevre, kalite ve İSG mevzuatında yer alan düzenlemelere uymak 6. Değişime açık olmak ve değişen koşullara uyum sağlamak 7. Deneyimlerini iş arkadaşlarına aktarmak 8. Din, dil, ırk, mezhep, siyasi görüş, cinsiyet ayrımcılığı yapmamak 9. Ekip içerisinde uyumlu çalışmak 10. Grup toplantılarına zamanında, hazırlıklı ve aktif şekilde katılmak 11. Hizmet içi eğitim ve seminerlere katılmaya istekli olmak 12. Hizmeti iyileştirici ve geliştirici önerilerde bulunmak Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 26
Tutum ve Davranışlar -2 (MYK) 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. Hoşgörülü olmak İleri görüşlü olmak İletişim kurduğu kişilere karşı güler yüzlü ve nazik davranmak İletişim kurduğu kişilerle etkili ve güzel konuşmak İşyerine ait araç, gereç ve donanımın kullanımına özen göstermek Kişisel bakım ve hijyenine dikkat etmek Kurum kültürünü benimsemek ve yaygınlaştırılmasını sağlamak Meslek etiğine uygun davranmak Mesleki bilgilerini geliştirmeye ve güncel olayları takibi önemsemek Sakin ve sabırlı olmak ve sorunlara çözüm üretebilmek Sorumluluklarını bilmek ve yerine getirmek Süreç kalitesine özen göstermek Temizlik, düzen ve işyeri tertibine özen göstermek Mesleki Rehberlik ve Danışma Prof. Dr. Metin PİŞKİN 27
- Slides: 27