KARILATIRMALI SOSYAL GVENLK SSTEMLER 11 HAFTA DANMARKA SOSYAL

KARŞILAŞTIRMALI SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMLERİ 11. HAFTA DANİMARKA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ

• İsveç’le birlikte İskandinav refah modelinin temsilcisi olan, küçük nüfusuna rağmen dünya ekonomisinde önemli bir yeri olan Danimarka Hollanda ile birlikte batı Avrupa’daki refah reformunun örnek vakası olmuştur (Cox, 2001; 463).

• Danimarka’da reformun temel nedenlerinden birisi kişisel tasarrufların düşük olmasıdır. 1980’li yıllarda kişisel tüketimi düşürerek, tasarrufu arttırarak enflasyonla mücadele etmek kamu politikalarının temel amaçlarından biridir. (Rein ve Anderson, 2008: 144).

• Danimarka’da da sosyal güvenliğin dönüştürülmesi çabası 1970’lere kadar uzanmaktadır. 1973 yılında sosyal güvenlikte yönetimsel bir reform yapılmış ve sosyal hizmet kaynakları (personel dâhil) ulusal düzeyden bölgesel ve belediye düzeyine çevrilmiştir (Haanes-Olsen, 1987, 20).

• Danimarka sosyal demokrasi kültürünün yoğun olduğu bir ülke olduğu ve aynı zamanda toplumsal barışın uzun zamandır ekonomik gelişmeyle desteklendiği bir ülke olduğu için sosyal diyalog önemli bir karar mekanizması olarak görev yapmaktadır.

• Örneğin çok ayaklı bir emeklilik modeli İsviçre, Avusturalya ve Birleşik Krallık’ta yasa ile getirilmişken Danimarka’da (ve Hollanda’da) benzer bir model toplu pazarlıkla ve devletin cesaretlendirmesi ile –fakat zorlama olmadanbaşarılmıştır (James, 1998: 8).

• Danimarka özelinde daha belirgin hale gelen şey, söz konusu değişimin, sosyal güvenlik veya daha geniş bir başlık olarak refah devletinin reformundan ziyade, sosyal olduğu kadar iktisadi de olan bir paradigma değişimidir. • Bu anlamda literatürdeki welfare-workfare tarışmasını referans alacak şekilde değerlendirilmelidir. Örneğin 1993 yılında sosyal komisyon bir dizi rapor yayınlayarak, ‘ödeme alınan tembelliğin-işsizlik kast ediliyor- ödeme alınan bir işten daha karlı olduğunu’ ifade etmiştir

• Bu yüzden bazı insanların çalışma hayatına dâhil olmadığını vurgulayarak, ortalama ücretin altındakilere sosyal yardımın azaltılması, emeklilik yaşının yükseltilmesi, işsizlik yardımları için beş yıllık bir limit getirilmesi gibi bir tedbirler önermiştir (Cox, 2001, 478).

• Bu tür bir geçişin yaratacağı sosyal gerilimi önlemek için anayasaya gönderme yapan sosyal komisyon, güçlü bir muhalefetin de önünü kesmiş ve tartışmayı başka bir boyuta taşımış görünmektedir. Asıl vurgu yapılan iki madde aşağıdaki gibidir:

• “Ortak refaha geliştirmek için elverişli her vatandaş hayatını idame ettirmesine olanak verecek şartlar altında çalışma şansına sahip olmalıdır. • Eğer bir kimse kendisini veya ailesini destekleyemeyecek ve başkasından yardım alamayacak durumda ise kamu desteğine hak kazanır. Bununla birlikte yasanın emrettiği talimatlara uymak zorundadır” (Cox, 2001, 479).

• Danimarka’da diyalog mekanizmaları yanında medya gibi geniş kitlelere ulaşan kanallar kullanılarak, toplum yönlendirilmeye çalışılmıştır. Öyle ki sosyal komisyonun raporları medyada geniş yer bulmuş ve gelir transferlerinin kontrolden çıktığını düşünenlerin sayısı 1994’te nüfusun %29 iken 1996’da %54’i olmuştur”.

• Böylelikle reform tartışmaları, reformun gerekli olduğu argümanı ile beslenmiştir. Reformun gerekli olduğu düşüncesi yayılmasından destek alan Sosyal Demokratların liderliğindeki koalisyon, birçok önemli yasa çıkarma şansı elde etmiştir. Böylelikle “aktif işgücü piyasaları kanunu” ve “yerel yönetimlerin yardım için belirlediği işlere ilişkin kanun” ile emeklilik sisteminin toptan revizyonuna ilişkin kanunlar hayata geçirilmiştir (Cox, 2001, 480).