Karakteristike turistike tranje Turistike potrebe i turistiki motivi

Karakteristike turističke tražnje Turističke potrebe i turistički motivi Spoljašnje pretpostavke formiranja turističke tražnje Heterogenost i segmentacija turističke tražnje Elastičnost turističke tražnje

TURISTIČKE POTREBE KAO FAKTOR RAZVOJA TURIZMA • Čovek i njegove (turističke) potrebe • Poreklo čovekovih potreba: - Duštveno-ekonomski razvoj - priroda čoveka • HREIOLOGIJA – nauka o potrebama • Ekonomski izraz turističkih potreba – manifestuje se u POTROŠNJI • Ekonomska nauka istražuje potrebe na: • Teorijskom nivou • Empirijskom nivou

Turističke potrebe �Da bi pojedinac zadovoljio svoju turističku potrebu neophodno je da za to utroši određena novčana sredstva, te je akt potrošnje osnov ekonomskog uticaja turizma, odnosnovna spona između turizma i privrede. �Turista je nosilac potreba i izvor ekonomskih funkcija turizma �„predstavljaju unutrašnju tenziju ili nezadovoljstvo koje osoba želi ublažiti ili otkloniti; potrebe su neograničene i uvek prisutne. . . One se ispoljavaju u zahtevima i tražnji potrošača za proizvodima i uslugama na tržištu, čijom kupovinom bi ublažili otklonili tenziju i ostvarili željeni nivo blagostanja“

TEORIJE O POJAVI I RAZVOJU TURISTIČKIH POTREBA • HEDONIZAM kao prirodno izvorište potreba • ALIJENACIJA – OTUĐENJE • KONZUMERIZAM • J. Krippendoorf –. . . u našem društvu vrednosti „imati“ potisnule su vrednoosti „biti“. . .

KLASIFIKACIJA I HIJERARHIJA TURISTIČKIH POTREBA • Sa antropološko – istorijskog aspekta • Sa ekonomskog i empirijjskog aspekta • Prema karakteristikama dobara kojima se potrebe zadovoljavaju • Sa socio-psihološkog aspekta

Primarne i sekundarne potrebe �Primarne potrebe (urođene, fiziološke, biološke, egzistencijalne, potrebe iz stomaka): za hranom, pićem, odevanjem i ogrevom. �Sekundarne (naučene ili stečene) potrebe nemaju egzistencijalni karakter. Pojavljuju pod dejstvom velikog broja faktora kao što su: uticaj kulture, društvene klase, referentne grupe, stila života i sl

Primarne biološke potrebe �Potrebe za materijalima koji obezbeđuju (normalno) funkcionisanje organizma �Potrebe za eliminacijom za organizam nepotrebnih stvari �Porebe za oočuvanjem fizičkog integiteta organizma �Potreba za spavanjem i odmorom �Seksualne potrebe

Primarne sekundarne potrebe �Potrebe za afirmacijom �Potreba za društvenim kontaktom �Potreba za simpatijom �Potreba za socijalnim konformizmom �Potreba za promenom �Potreba za eksploracijom (otkrivanje i istraživanje novog i nepoznatog)

�Turističke potrebe se svrstavaju u grupu sekundarnih potreba, ali se one jednim delom mogu posmatrati i kao primarne, tj. egzistencijalne potrebe, i to posebno kada se ima u vidu zdravstveno-rekreativna komponenta turističkih putovanja i pokušaj da se kroz njih nadoknadi radom utrošena energija

• • • KLASIFIKACIJA POTREBA PO A. H. MASLOW-u (Motivaion and personality) Fiziološke potrebe čoveka Potrebe za sigurnošću Potrebe za pripadanjem i ljubavlju Potrebe za poštovanjem – samopoštovanjem Potrebe za spoznajom, samoartikulacijom i samouvažavanjem

1. fiziološke potrebe 2. bezbednosno-sigurnosne potrebe 3. društvene potrebe (potrebe za ljubavlju i pripadnošću) 4. potrebe za poštovanjem (potrebe ega) 5. potrebe za samoostvarenjem, potvrđivanjem, tj. samoartikulacijom 6. potrebe za znanjem i razumevanjem 7. potrebe za estetikom.

TURISTIČKI MOTIVI KAO FAKTOR RAZVOJA TURIZMA • MOTIV predstavlja podsticaj čoveku na određenu aktivnost u cilju zadovoljavanja nastale potrebe. • SPLET MOTIVA: • BIOLOŠKI • DRUŠTVENI • LIČNI MOTIVI

REKREACIJA kao faktor razvoja turizma • REKREACIJA je OBNAVLJANJE PSIHIČKIH I FIZIČKIH SPOSOBNOSTI • AKTIVNA i PASIVNA • DINAMIČKA i STATIČKA • TURIZAM JE UŽI POJAM OD REKREACIJE

Vertikalna i horizontalna supstitucija. �Vertikalna supstitucija potencijalni turista se opredeljuje da umesto turističke potrebe najpre zadovolji neku drugu sekundarnu potrebu �Horizontalna supstitucija postoji kada je u pitanju zamena jedne turističke potrebe drugom, takođe turističkom potrebom

�U odnosu na primarne potrebe, sekundarne potrebe imaju veći stepen elastičnosti �Primarne potrebe su ograničene biološkom, fiziološkom i psihofizičkom konstitucijom svakog pojedinca. �sekundarne potrebe (i u okviru njih i turističke potrebe) imaju visok stepen elastičnosti. Sekundarne potrebe su specifične u smislu da je teško govoriti o njihovoj saturaciji, tj. stepenu na kojem su potpuno zadovoljene. One se čak mogu i neograničeno širiti i razvijati

�turistička potreba specifična sekundarna (dopunska) potreba koja je veoma kompleksna jer se sastoji od brojnih različitih potreba, kao što su potrebe za: relaksacijom, odmorom, kulturnim doživljajem, zbližavanjem sa drugim ljudima, zabavom, razonodom, smeštajem, prevozom, ishranom i dr.

Turistički motivi �Podsticaji da se čovek odluči da preduzme neku aktivnost a radi zadovoljenja neke potrebe predstavljaju motive. Prema Ekonomskoj i poslovnoj enciklopediji, Motiv je „faktor koji podstiče, usmerava i integriše čovekovo ponašanje. Motiv je unutrašnja pokretačka snaga čoveka“. �Osnovni turistički motiv, tj. unutrašnji podsticaj čoveku da se uključi u turistička kretanja, jeste onaj koji izražava želju da se zadovolji turistička potreba.

Vrste motiva �motivi koji se nalaze u spletu različitih vrsta zagađenja (buka, motorizacija, urbanizacija, kisele kiše, otrovni gasovi i sl. ), �motivi koji se nalaze u domenu relativno nepovoljnih prirodnih odlika područja iz kojih turisti dolaze (sa npr. hladnijom klimom, manjom osunčanošću, nepostojanjem morske obale i sl. ), � motivi koji proizlaze iz relativno dobre očuvanosti prirodnih faktora u receptivnim turističkim zemljama u odnosu na zemlje iz kojih turisti dolaze (relativno viša temperatura, čistiji vazduh, toplije more, bogatija flora i fauna, bolja razuđenost morske obale i sl. ).

Objektivni faktori �faktori koji deluju na formiranje turističkih potreba (kao što su radna i životna sredina) i �faktori koji deluju na mogućnosti zadovoljenja tih potreba (slobodno vreme i slobodna novčana sredstva). �Ovi faktori deluju na turističku tražnju uopšte pa se objektivni faktori nazivaju i opšti faktori turističke tražnje

Subjektivne spoljašnje pretpostavke formiranja turističke tražnje �subjektivno ponašanje svakog pojedinca u vezi sa donošenjem odluke da li će svoje raspoloživo vreme i slobodna novčana sredstva utrošiti na turističko putovanje.

�Odluka da se preduzme turističko putovanje može, u osnovi, biti zasnovana na dve vrste razmišljanja: racionalnom i iracionalnom razmišljanju

Racionalno i iracionalno ponašanje �Racionalno razmišljanje donošenje odluke u vezi sa organizacijom turističkog putovanja, organizacijom boravka, sadržajem boravka, daljinom destinacije, prevoznim sredstvom kojim će se putovati, smeštajnim kapacitetima koji će se koristiti i sl. �iracionalno razmišljanje psihološki razlozi: navike, moda, oponašanje, prestiž, status, snobizam, religija, ljubav, mimikrija, nasleđe, demonstracija snage i moći, tuga, radost, čežnja i druga duhovno-psihološka i intelektualna stanja

4 osnovne vrste turističke tražnje: �Idealna masa (ukupan broj stanovnika umanjen za apsolutne „apstinente“) �Potencijalna masa (imaju preduslove ali imaju prepreke) �Realna masa (imaju preduslove, imaju generalnu odluku ali ne i konkretnu) �Efektivna masa (oni koji su ušli u turističku statistiku)

Heterogenost i segmentacija turističke tražnje �Heterogenost turističke tražnje se ogleda u raznolikosti potreba turista �Razlike među potrošačima, koje ih svrstavaju u određene, relativno homogene grupe, mogu se bazirati na sledećim osnovnim karakteristikama: demografskim, psihografskim, geografskim i faktorima ponašanja turista na turističkom putovanju.

Demografski faktori �starosna i polna struktura stanovništva, � veličina porodice, � faza u životnom ciklusu porodice, � rasa, �religija, �lični prihodi, �zanimanje, �obrazovanje � nacionalna pripadnost

Segmentacija turističkog tržišta, na osnovu kupovne moći potencijalnih turista bazira se na formiranju segmenata na bazi procene viška slobodnih novčanih sredstava namenjenih turističkoj potrošnji. U osnovi, reč je o traženju relativno homogene grupe potrošača koja ima približno istu kupovnu snagu, prema kojoj subjekti poslovanja u turizmu kreiraju sadržaj i određuju kvalitet ponude, određuju cene usluga tako da budu primerene kupovnoj moći i, uopšte, sve poslovne aktivnosti prilagođavaju potrebama odabranog segmenta

Piramida tražnje piramida turističke tražnje pokazuje ukupnu masu potencijalnog turističkog tržišta, tj. veličinu onog dela tržišta koje poseduje pretpostavke za posedovanje turističke tražnje, ali se još uvek nije odlučilo za turističko putovanje.

Piramida tražnje �Piramidalnim prikazivanjem turističke tražnje ukazuje se na veličinu pojedinih segmenata potrošača, tj. broj turista (što se prikazuje na apscisi) i veličinu kupovne moći pojedinih segmenata potrošača (cene), koja se prikazuje na ordinati.

Geografski kriterijum segmentacije turističke tražnje �Emitivne destinacije (regioni, nacionalne teritorije i regionima u okviru njih) ili posebni gradovi iz kojih turisti gravitiraju ka konkretnoj receptivnoj turističkoj destinaciji. Geografski kriterijum, pored segmentacije prostora, može podrazumevati i druge geografske faktore kao što su: tip naselja iz kojih turisti dolaze, klimatske uslove, hidrografske uslove, prirodne i političke barijere i sl

Kriterijum: donošenje odluke o kupovini i realizaciji turističkog putovanja �individualno putovanje prema ličnom izboru; �organizovano, tj. grupno putovanje u organizaciji organizatora putovanja ili putničke agencije i �mešovito putovanje kod kojeg se u individualno putovanje uključuju elementi delova paket aranžmana putničkih agencija (npr. prevoz ili smeštaj ili samo informacije koje pružaju putničke agencije).

Elastičnost turističke tražnje �Elastičnost turističke tražnje podrazumeva dinamičan odnos između turističke tražnje i drugih zavisnih pojava, u kome se tražnja menja brže ili sporije nego što nastupaju promene u drugoj pojavi

Elastičnost turističke tražnje �Ekonomski faktori : Ø dohodak (posebno diskrecioni dohodak) potrošača, Ø cene, Ø nivo životnog standarda, Ø devizni kurs, Ø promociona politika �Vanekonomski faktori Ø prirodni ambijent, Ø politički uslovi, Ø tradicija, Ø moda, Ø prestiž, Ø snobizam, Ø ratni sukobi, Ø elementarne nepogode, Ø epidemije, Ø krize

Primarna i sekundarna elastičnost turističke tražnje �Promene u ekonomskim kategorijama, od kojih zavisi turistička tražnja, posebno promene u okviru dohotka, stvaraju osnovni aspekt promenljivosti, tj. primarnu elastičnost turističke tražnje. �Promene u ponudi koje utiču na turističku tražnju u vidu povratne sprege nazivamo sekundarnom elastičnošću turističke tražnje.

Dohodovna elastičnost turističke tražnje �Rast izdataka za turistička putovanja se manifestuje i u stepenu međuzavisnosti ovih izdataka i visine nacionalnog dohotka � Stepen korelacije između promena u obimu izdataka turističke tražnje u odnosu na promene u dohotku najčešće se izražava preko koeficijenta elastičnosti

Elastičnost turističke tražnje na cene usluga �Elastičnost tražnje određuje gornju granicu, odnosno maksimalni potencijal za kupovinu turističkog proizvoda po određenoj ceni �Sa porastom cena turističkih usluga izdaci za turistička putovanja rastu, ali ispod nivoa rasta cena degresivni rast

Elastičnost turističke potrošnje �na pojedine vrste turističkog prometa �Na specifične oblike turističkih kretanja

Dohodovna elastičnost turističke tražnje �Rast izdataka za turistička putovanja se manifestuje i u stepenu međuzavisnosti ovih izdataka i visine nacionalnog dohotka � Stepen korelacije između promena u obimu izdataka turističke tražnje u odnosu na promene u dohotku najčešće se izražava preko koeficijenta elastičnosti

Elastičnost turističke tražnje na cene usluga �Elastičnost tražnje određuje gornju granicu, odnosno maksimalni potencijal za kupovinu turističkog proizvoda po određenoj ceni �Sa porastom cena turističkih usluga izdaci za turistička putovanja rastu, ali ispod nivoa rasta cena degresivni rast

Elastičnost na stepen inflacije �odnos stepena inflacije u zemlji u kojoj živi i onog u receptivnoj zemlji.