Kapitulli IIIt ANALIZA E PRAGUT T RREZIKUT APO

Kapitulli III-të ANALIZA E PRAGUT TË RREZIKUT APO KOSTO-VËLLIMI-PROFIT (KVP) ANALIZA

Çka është pragu i rrezikut? Të ardhurat = Pragu i rrezikut Kosto

PRAGU I RREZIKUT Është faktor me rëndësi në procesin e marrjes së vendimeve afat shkurtëra përmes studimit të raporteve në mes vëllimit të prodhimit, shpenzimeve dhe të hyrave në shkallë të ndryshme të aktivitetit Vendime tipike të tilla afat shkurtëra janë: 1. Vendimet mbi shitjen 2. Politika e çmimeve 3. Pranimi i ofertës speciale, etj.

. . . PRAGU I RREZIKUT Me qëllim të aplikimit praktik të pragut të rrezikut duhet pasur parasysh: à Shpenzimet ndahen në fikse dhe variabile à Shpenzimet fikse mund të mbesin konstante ndërsa ato variabile të kenë sjellje proporcionale à Shkalla e aktivitetit bazuar në shpenzime dhe të ardhura, duhet të ketë sjellje lineare à I vetmi faktor i cili prek shpenzimet dhe të ardhurat, është vëllimi à Rezervat duhet vlerësuar sipas shpenzimeve margjinale

TEST I SHPEJT PRAGU I RREZIKUT ËSHTË FAKTOR ME RËNDËSI NË PROCESIN E MARRJES SË VENDIMEVE AFATSHKURTRA PËRMES STUDIMIT TË RAPORTEVE NË MES VËLLIMIT TË PRODHIMIT, SHPENZIMEVE DHE TË HYRAVE NË SHKALLË TË NDRYSHME TË AKTIVITETIT. VENDIMET E TILLA MUND TË JENË: A) Vendimet mbi shitjen B) Politika e çmimeve C) Pranimi i ofertës speciale D) Të gjitha të mësipërmet

MARZHA E KONTRIBUTIT Ü Marzha e kontributit paraqet konceptin për llogaritjen e rrezikut në pikën prag të falimentimit apo në pikën e thyerjes Ü Zakonisht përdoret në analizën e kostos variabile dhe në analizën e vëllimit të prodhimit dhe të profitit

. . . MARZHA E KONTRIBUTIT Shpenzimet fikse Marzha e kontributit për njësi € 80, 000 € 200 = Pikë thyerja (në njësi) = 400 pllaka surfimi

. . . MARZHA E KONTRIBUTIT Shitjet (50, 000 njësitë) Kosto variabile Marzha e kontributit Kosto fikse E ardhura nga operacionet € 1, 000 600, 000 € 400, 000 300, 000 € 100, 000 Marzha e kontributit Kosto fikse Marzha e kontributit është në dispozicion për të mbuluar koston fikse dhe të ardhurën nga operacionet E ardhura nga operacionet

. . . MARZHA E KONTRIBUTIT Shitjet (50, 000 njësitë) € 1, 000 Kosto variabile 600, 000 Marzha e kontributit € 400, 000 Kosto fikse 300, 000 E ardhura nga operacionet € 100, 000 Kosto Shitjet = variabile Shitjet – Kosto variabile + Kosto fikse + = E ardhura nga operacionet Marzha e kontributit

RAPORTI I MARZHËS SË KONTRIBUTIT Shitjet (50, 000 njësitë) Kosto variabile Marzha e kontributit Kosto fikse E ardhura nga operacionet € 1, 000 600, 000 € 400, 000 300, 000 € 100, 000 Shitjet – Kosto variabile Shitjet Raporti i marzhës së kontributit = € 1, 000 – € 600, 000 € 1, 000 Raporti i marzhës së kontributit = 100% 60% 40% 30% 10% 40%

. . . RAPORTI I MARZHËS SË KONTRIBUTIT Shitjet (50, 000 njësitë) € 1, 000 Kosto variabile 600, 000 Marzha e kontributit € 400, 000 Kosto fikse 300, 000 E ardhura nga operacionet € 100, 000 100% 60% 40% 30% 10% Marzha e kontributit mund të shprehet në tri mënyra: 1. Marzha e kontributit totale në euro 2. Raporti i marzhës së kontributit (përqindja) 3. Marzha e kontributit për njësi (euro në njësi) € 20 12 € 8

ÇASJA MATEMATIKORE E ANALIZËS KOSTO - VËLLIMI – PROFITI (KVP)

. . . PRAGU I RREZIKUT Shpenzimet fikse Pragu i rrezikut = ---------------------Kontributi i mbulimit për njësi apo: Shpenzimet fikse Pragu i rrezikut = --------------- x Çmimi shitës Kontributi i mbulimit

KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Shitjet (? njësitë) € Kosto variabile Marzha e kontributit € Kosto fikse E ardhura nga operacionet € ? ? 90, 000 0 € 25 15 € 10 Në pragun e rrezikut, kosto fikse dhe marzha e kontributit janë të barabarta

. . . KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në njësi Shitjet(€ 25 xx? 9, 000) Shitjet njësitë) € € 225, 000 ? Kostovariabile(€ 15 xx? 9, 000) Kosto njësitë) 135, 000? Marzhaeekontributit 90, 000 Marzha € € 90, 000 Kostofikse 90, 000 Kosto 90, 000 ardhuranga ngaoperacionet € € EEardhura 00 € 25 15 € 10 Kosto fikse (€ 90, 000) Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = = 9, 000 njësi Vërtetuar! Marzha e kontributit për njësi (€ 10)

. . . KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në njësi Shitjet (€ 25 x ? njësitë) € ? Kosto variabile (€ 15 x ? njësitë) ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 84, 000 E ardhura nga operacionet € 0 Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = € 25 15 € 10 € 84, 000 Kosto fikse € 10 Çmimi shitës për njësi është € 25 si dhe kosto variabile për njësi € 15. Kosto fikse është € 84, 000

. . . KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në vazhdim, supozojmë se kosto variabile rritet për € 1. Në njësi Shitjet (€ 25 x ? njësitë) € ? Kosto variabile (€ 16 x ? njësitë) ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 84, 000 E ardhura nga operacionet € 0 Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = € 250 € 25 145 16 € 105 € 9 84, 000 € = 9. 333 njësi € 9 Çmimi shitës për njësi është € 25 si dhe kosto variabile € 16 Kosto fikse është € 84, 000

. . . KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në njësi Shitjet € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse € 600, 000 E ardhura nga operacionet € 0 Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = € 600, 000 € 50 30 € 20 = 30. 000 njësi 20 €/njësi Kompania momentalisht shet produktet e saj për € 50 për njësi si dhe ka kosto variabile për njësi prej € 30. Kosto fikse është € 600, 000

. . . KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Menaxhmenti rritë çmimin shitës nga € 50 në € 60. Në njësi Shitjet € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse € 600, 000 E ardhura nga operacionet € 0 Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = € 600, 000 € 30 € 60 € 50 30 € 20 = 20, 000 njësi

ÇASJA GRAFIKE E ANALIZËS KOSTO-VËLLIMI - PROFITI

Shitjet dhe kosto (€ 000) GRAFIKU I CVP € 500 € 450 € 400 € 350 € 300 € 250 € 200 € 150 € 100 € 50 0 Totali i shitjeve Kosto variabile 60% 1 2 3 4 5 6 7 8 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi Kosto variabile për njësi Marzha e kontributit për njësi Totali i kostos fikse € 100, 000 9 10 € 50 30 € 20

Shitjet dhe kosto (€ 000) …GRAFIKU I CVP € 500 € 450 € 400 € 350 € 300 € 250 € 200 € 150 € 100 € 50 0 Marzha e kontributit 40% 60% 1 2 3 4 5 6 7 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi Kosto variabile për njësi Marzha e kontributit për njësi Totali i kostos fikse € 100, 000 € 50 30 € 20 8 9 10 100% 60% 40%

Shitjet dhe kosto (€ 000) …GRAFIKU I CVP € 500 € 450 € 400 € 350 € 300 € 250 € 200 € 150 € 100 € 50 0 Kosto totale 1 2 Kosto fikse 3 4 5 6 7 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi Kosto variabile për njësi Marzha e kontributit për njësi Totali i kostos fikse € 100, 000 € 50 30 € 20 8 9 10 100% 60% 40%

Shitjet dhe kosto (€ 000) …GRAFIKU I CVP € 500 € 450 € 400 € 350 € 300 € 250 € 200 € 150 € 100 € 50 0 Pragu i rrezikut 1 2 3 4 5 6 7 Shitjet në njësi (000) 8 Çmimi shitës për njësi € 50 100% Kosto variabile për njësi 30 60% Marzha e kontributit për njësi € 20 40% Totali i kostos fikse € 100, 000 9 10 € 100. 000 = 5. 000 njësi € 20

Shitjet dhe kosto (€ 000) …GRAFIKU I CVP € 500 € 450 € 400 € 350 € 300 € 250 € 200 € 150 € 100 € 50 0 Zona e profitit operativ Zona e humbjes operative Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi € 50 Kosto variabile për njësi 30 Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse € 100, 000 100% 60% 40%

SHEMBULL: TIPI BIZNESOR Kosto fikse, (p. sh. qiraja) = 500 € Kosto variabile (p. sh. materiali) = 5 € për njësi E ardhura nga shitja = 10 € për njësi Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ?

…SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 1500 Kostot = 500 € + 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi 1000 500 . . . Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? 50 100 150 200 Njësi

…SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 1500 Kostot = 500€ + 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi 1000 500 . . . Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? Kosto fikse =500 € 50 100 150 200 Njësi

…SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 1500 Kostot = 500 € + 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi Kosto variabile 1000 500 . . . Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? Kosto fikse =500 € 50 100 150 200 Njësi

…SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 Kosto totale 1500 Kostot = 500 €+ 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi Kosto variabile 1000 500 . . . Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut? Kosto fikse =500 € 50 100 150 200 Njësi

…SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € E ardhura 2000 Kosto totale 1500 Kostot = 500 € + 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi Kosto variabile 1000 500 Kosto fikse =500 € . . . Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut? 50 100 150 200 Njësi

…SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € E ardhura 2000 Kosto totale Kostot = 500 € + 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi 1500 Kosto variabile 1000 Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? 500 Kosto fikse = 500 € 50 100 150 ostot totale k = ra u h rd a e t: => Pragu i rreziku Përgjigja: 100 njësi për pragun e rrezikut 200 Njësi

LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST • Leverazhi financiar, shpreh raportin e borxhit në ekuitet (L = B/E) dhe iu referohet madhësive që biznesi financohet nga borxhet në raport me ekuitetin. Sa më i madh borxhi, aq më i madh leverazhi financiar. • Leverazhi operativ është nocion apo koncept më pak i njohur. Edhe nëse ju nuk huazoni para, ju nuk mundeni domosdoshmërisht t’i ikni rrezikut të leverazhit operativ. Leverazhi operativ mat koston fikse në raport me atë variabile. Me fjalë tjera, leverazhi operativ shpreh përqindjen e kostove fikse në strukturën e kostove të kompanisë.

LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST • Kontabilisti menaxherial mund të mat leverazhin operativ të kompanisë, në vëllim të caktuar të shitjes, duke përdorur faktorin e leverazhit operativ: Marzha e kontributit Faktori i leverazhit operativ = ---------------E ardhura neto

LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST • Analiza e pragut të rrezikut shpesh herë shfrytëzohet në ndërthurje me leverazhin operativ. Ashtu si rritet shitja përtej pragut të rrezikut, efektet e leverazhit operativ pakësohen. Duke shfrytëzuar analizën e pragut të rrezikut, ne mund të kalkulojmë leverazhin operativ: % e ndryshimeve në FPIT Shkalla e leverazhit operativ (SHLO) = --------------------% e ndryshimeve në shitjen

LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST Apo: ( Shitja – Kostot variabile) Sh. LO = -----------------------------(Shitja – Kostot variabile – Kostot fikse) Shembull 6: Çmimi i produktit = 10 €, Kosto variabile për njësi = 6 €, Kostot fikse = 12. 000 €, Sasia e shitur = 5. 000 njësi Nëse aplikojmë formulën e fundit, rezultati do të jetë: (50. 000 € – 30. 000 €) Sh. LO = -------------------------[ (50. 000 € – 30. 000 €) - 12. 000 €] Sh. LO = 20. 000 / 8. 000 Sh. LO = 2, 5

PROFITI CAK Në njësi Shitjet (? njësitë) € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 200, 000 E ardhura nga operacionet € 0 € 75 45 € 30 Kostot fikse janë vlerësuar në € 200, 000 si dhe profiti i dëshiruar në € 100, 000. Çmimi shitës për njësi është € 75 dhe kosto variabile për njësi € 45. Kompania dëshiron të arrijë profit prej € 100, 000

…PROFITI CAK Në njësi Shitjet (? njësitë) € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 200, 000 E ardhura nga operacionet € 0 Shitjet (njësi) = € 75 45 € 30 Profiti cak është shfrytëzuar këtu për të ju referuar “të ardhurave nga operacionet. ” € 200, 000 + € 100, 000 (Kosto fikse + Profiti cak) € 30 (Marzha e kontributit për njësi) = 10, 000 njësi

. . . PROFITI CAK Shitjet (10, 000 njësitë x € 75) € Kosto variabile (10, 000 x € 45) Marzha e kontributit € Kosto fikse E ardhura nga operacionet € 750, 000 450, 000 300, 000 200, 000 100, 000 € 75 45 € 30 U vërtetua se shitjet prej 10, 000 njësive ofrojnë profit € 100, 000.

MARZHA E SIGURISË

MARZHA E SIGURISË Sa i përket kalkulimit të të ardhurës (fitimit) operative të synuar, këtë mund ta ilustrojmë me pyetjen: Sa njësi duhet shitur kompania me qëllim të fitimit të një të ardhure operative prej një shume të caktuar?

MARZHA E SIGURISË Marzha e sigurisë = Shitjet – Shitjet në pragun e rrezikut Shitjet Marzha e sigurisë = € 250, 000 – € 200, 000 € 250, 000 Marzha e sigurisë = 20% Marzha e sigurisë tregon uljet e mundshme në shitje që mund të shkaktohen para se të rezultojë humbja operative

…MARZHA E SIGURISË APO: Marzha e sigurisë = Shitja totale – Shitja në pragun e rrezikut

…MARZHA E SIGURISË • Nëse dëshirojmë të shohim ndikimin e taksës në profit në analizën e C-V-P, përdorim formulën vijuese: Profiti neto i synuar • E ardhura operative e synuar = --------------1 – Shkalla e taksave • Nëse shfrytëzojmë të dhënat e shembullit të mësipërm duke supozuar se shkalla e taksës në fitim është 20 %, kemi: 100. 000 € • E ardhura operative e synuar = -------- = 125. 000 € 1 – 20 %

…MARZHA E SIGURISË • Po ashtu, ne mund të shfrytëzojmë mtodën e marzhës së kontributit me qëllim të përcaktimit të ardhurës operative të synuar, sipas formulës vijuese: Kostoja fikse+(Profiti neto i synuar/[(1–shkalla e taksës)] Sasia e prod. që = ---------------------------------------- kërkohen për tu shitur Marzha e kontributit për njësi 200. 000 € + 125. 000 Sasia e produkteve që kërkohen për t’u shitur = -------------- = 10. 833 njësi* 30

TEST I SHPEJT MARZHA E SIGURISË MUND TË DEFINOHET SI: Marzha e sigurisë = A) E saktë B) E pasaktë Shitjet – Shitjet në pragun e rrezikut Shitjet

ANALIZA SPECIALE KOSTOS - VËLLIMIT - PROFITIT

ANALIZA SPECIALE E PRAGUT TË RREZIKUT Arritja e nivelit të kënaqshëm të pragut të rrezikut dhe përmirësimi i përhershëm i atij niveli i shndërruar në rritjen e kontributit dhe të neto profitit të ndërmarrjes në periudhën konkrete përllogaritëse, mund të arrihet me: à ndërrimin e vëllimit të prodhimit dhe të shitjes à ndërrimin e çmimeve shitëse à ndërrimin e shpenzimeve fikse si tërësi à ndërrimin e shpenzimeve variabile për njësi dhe à ndërrimin e asortimentit të prodhimit dhe të shitjes

…ANALIZA SPECIALE E PRAGUT TË RREZIKUT Supozojmë se kompania ka të dhënat fillestare me qëllim të llogaritjes së pragut të rrezikut në raste të veçanta:

…ANALIZA SPECIALE E PRAGUT TË RREZIKUT Nr. Përshkrimi Shuma 1 Të hyrat e planifikuara nga shitja 2000. 000 2 Shpenzimet e materialit 852. 000 3 Shpenzimet e pagave të prodhimtarisë 418. 000 4 Shpenzime tjera variabile 411. 500 5 Fitimi kontribucional (1 -2 -3 -4) 318. 500 6 Shpenzimet fikse 228. 438 7 Neto fitimi (5 -6) 90. 062 8 Shkalla e shp. variabile (2 deri në 4: 1) x 100 84, 00 % 9 Shkalla e fitimit kontribucional (5: 1) x 100 16, 00 % 10 Shkalla e neto fitimit (7: 1) x 100 5, 00 %

EFEKTET E NDËRRIMIT TË VËLLIMIT TË PRODHIMIT DHE SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Supozojmë se vëllimi i fillestar i prodhimit nga 2. 000 € do të rritet në 2. 150. 000 € me indeks prej 7, 50%. Me një rritje të tillë të vëllimit të prodhimit dhe shitjes, parallogaritja e re e shpenzimeve do të merrte formën:

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË VËLLIMIT TË PRODHIMIT DHE SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Nr. Përshkrimi Shuma 1 Të hyrat e planifikuara nga shitja 2. 150. 000 2 Shpenzimet e materialit 915. 900 3 Shpenzimet e pagave të prodhimtarisë 449. 350 4 Shpenzime tjera variabile 442. 363 5 Fitimi kontribucional (1 -2 -3 -4) 342. 387 6 Shpenzimet fikse 228. 438 7 Neto fitimi (5 -6) 113. 949 8 Shkalla e shp. variabile (2 deri në 4: 1) x 100 84, 40 % 9 Shkalla e fitimit kontribucional (5: 1) x 100 15, 92 % 10 Shkalla e neto fitimit (7: 1) x 100 5, 30 %

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË VËLLIMIT TË PRODHIMIT DHE SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Duke marrë për bazë formulën për llogaritjen e pragut të rrezikut, kemi: SHF x 100 228. 438 x 100 Pragu i rrezikut = ------------ => ------------ = 1. 464. 346 € 100 - % SHV 100 – 84, 40

EFEKTET E NDËRRIMIT TË ÇMIMEVE SHITËSE Nëse supozojmë se për shkaqe të njohura, ndërmarrja vendos të zbres çmimin shitës të produktit për 3 %, shtrohet pyetja cilat do të ishin efektet në pragun e rrezikut?

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË ÇMIMEVE SHITËSE Nr. Përshkrimi Shuma 1 Të hyrat e planifikuara nga shitja 1. 940. 000 2 Shpenzimet e materialit 852. 000 3 Shpenzimet e pagave të prodhimtarisë 418. 000 4 Shpenzime tjera variabile 411. 500 5 Fitimi kontribucional (1 -2 -3 -4) 258. 500 6 Shpenzimet fikse 228. 438 7 Neto fitimi (5 -6) 30. 062 8 Shkalla e shp. variabile (2 deri 4 : 1) x 100 86, 67 % 9 Shkalla e fitimit kontribucional (5: 1) x 100 13, 32 % 10 Shkalla e neto fitimit (7: 1) x 100 1, 55 %

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË ÇMIMEVE SHITËSE Në raport me elementet fillestare, është evidente se zbritja e çmimit shitës prej 3 %, ka për pasojë zvogëlimin e të hyrave, të cilat mjaftojnë në tërësi mbulimin e shpenzimeve variabile dhe atyre fikse siç shihet nga tabela, mirëpo na paraqitet shkalla e neto fitimit më te vogël dhe atë prej 1, 55 %. Edhe pse shpenzimet fikse dhe variabile kanë mbetur të pandryshuara, prapëseprapë, nuk ka mbetur e njëjtë shkalla e shpenzimeve variabile (e cila më parë ishte 84, 40 % kurse tani është 86, 67 %) dhe ajo e fitimit margjinal (e cila më parë ishte 15, 92 % kurse tani është 13, 32%)

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË ÇMIMEVE SHITËSE Në kushtet e reja pragu i rrezikut është: SHF x 100 228. 438 x 100 Pragu i rrezikut = ----------- => ------------ = 1. 713 € 100 - % SHV 100 - 86, 67

EFEKTET E NDËRRIMIT TË SHPENZIMEVE FIKSE Nëse supozojmë se ndërmarrja, brenda periudhës së caktuar kohore ka blerë mjete themelore në vlerë prej 250. 000 €, ndërsa pozicionet tjera mbesin të pandryshuara, atëherë elementet e përcaktimit të pragut të rrezikut janë si vijon:

. . . EFEKTET E NDËRRIMIT TË SHPENZIMEVE FIKSE Nr. Përshkrimi Shuma 1 Të hyrat e planifikuara nga shitja 2. 000 2 Shpenzimet e materialit 852. 000 3 Shpenzimet e pagave të prodhimtarisë 418. 000 4 Shpenzime tjera variabile 411. 500 5 Fitimi kontribucional (1 -2 -3 -4) 318. 500 6 Shpenzimet fikse 478. 438 7 Neto humbja (5 -6) (159. 938) 8 Shkalla e shp. variabile (2 deri 4: 1) x 100 84, 07 % 9 Shkalla e fitimit kontribucional (5: 1) x 100 15, 93 % 10 Shkalla e neto fitimit (7: 1) x 100 0

. . . EFEKTET E NDËRRIMIT TË SHPENZIMEVE FIKSE Si mund të vërehet nga tabela, ndryshimi i shpenzimeve fikse nuk ndikon në lartësinë e fitimit margjinal, sepse sipas Direct Costingut, shpenzimet fikse mbesin për t'u mbuluar nga po ky fitim, por që në rastin konkret nuk mjafton. Pragu i rrezikut, duke u bazuar në të dhënat nga tabela e mësipërme është: SHF x 100 478. 438 x 100 Pragu i rrezikut = ----------------------- = 3. 003. 377 € 100 - % SHV 100 - 84, 07

EFEKTET E NDËRRIMIT TË SHPENZIMEVE VARIABILE PËR NJËSI Gjatë ushtrimit të veprimtarisë së ndërmarrjes, shpenzimet variabile mund të rriten respektivisht të zvogëlohen, gjë kjo që ndikon edhe në përcaktimin e pragut të rrezikut. Tek ilustrimi i efekteve të zbritjes apo rritjes së izoluar të shpenzimeve variabile për njësi në pragun e rrezikut dhe në rezultatin financiar, nën parasupozimin se zbritja (në shembullin tonë) në shkallë prej 4 %, në raport me përllogaritjen dhe grafikun nr. 1, e duke pasur parasysh se shpenzimet tjera mbesin të pandryshuara, përllogaritja e re e të hyrave, shpenzimeve dhe rezultatit do të kishte rezultatet vijuese:

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË SHPENZIMEVE VARIABILE PËR NJËSI Nr. Përshkrimi Shuma 1 Të hyrat e planifikuara nga shitja 2 Shpenzimet materiale 817. 920 3 Pagat e prodhimtarisë 401. 280 4 Shpenzimet tjera variabile 395. 040 5 Fitimi kontribucional 385. 760 6 Shpenzimet fikse 228. 438 7 Fitimi neto 173. 760 8 Shkalla e shpenzimeve variabile (2+3+4): 1 x 100 80, 712 % 9 Shkalla e fitimit kontribucional (5: 1) x 100 19, 288 % Shkalla e fitimit neto (7: 1) x 100 8, 688 % 10 2. 000

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË SHPENZIMEVE VARIABILE PËR NJËSI Duke krahasuar rezultatet e përllogaritjes së parë me rezultatet e fituara, lehtë vërehet se zvogëlimi i shpenzimeve variabile prej 4 %, ka për rezultat rritjen e fitimit margjinal prej 67. 260 € (385. 760 - 318. 500) si dhe të shkallës së fitimit margjinal prej 3, 360 €, (19, 288 -15. 928), ndërsa duke pasur parasysh se shpenzimet fikse kanë mbetur të pandryshuara, do të kemi edhe rritje të neto fitimit prej 67. 760 € (173. 760 - 106. 000) ndërsa të shkallës së fitimit neto prej 3, 388 (8, 688 - 5, 300). Këto ndryshime ndikojnë edhe në nivelin e pragut të rrezikut i cili do të jetë: SHF x 100 228. 438 x 100 Pragu i rrezikut = ------------------------------- = 1. 184. 353 € 100 - % SHV 100 - 80, 712

EFEKTET E NDËRRIMIT TË ASORTIMENTIT TË PRODHIMEVE DHE TË SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Të gjitha parasupozimet e deritashme mbi përcaktimin e pragut të rrezikut, janë nisur nga parasupozimi i një asortimenti stabil të prodhimtarisë dhe të shitjes. Me fjalë tjera, në përllogaritjen dhe analizën e deritashme është operuar me njësinë mesatare të aktivitetit

. . . EFEKTET E NDËRRIMIT TË ASORTIMENTIT TË PRODHIMEVE DHE TË SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Ü Mirëpo një parasupozim i tillë, i cili më tepër është rezultat i kërkesës për thjeshtësim të analizës me qëllim të rishqyrtimit të ndërrimeve të faktorëve tjerë të rezultatit afarist dhe të pragut të rrezikut, në praktikën e ndërmarrjeve prodhuese është vështirë apo i pamundshëm të realizohet Ü Për këtë arsye, si dhe për shkak të konstatimit mbi shkallët e ndryshme të marzhës së kontributit për produkte të caktuara, e edhe për shkak të domosdoshmërisë së kombinimit adekuat të prodhimeve në vëllimin e tërësishëm të prodhimtarisë dhe të shitjes, vërtetojnë se asortimenti i prodhimtarisë paraqet, po ashtu, një faktor me rëndësi përcaktimin e pragut të rrezikut dhe të rezultatit të ndërmarrjes në përgjithësi

. . . EFEKTET E NDËRRIMIT TË ASORTIMENTIT TË PRODHIMEVE DHE TË SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Nr. Përshkrimi Prod. A Prod. B Prod. C Gjithsej 1 Asort. i planifikuar në sasi 2. 000 2. 310 2. 550 - 2 Çmimi shitës për njësi 22 28 32 - 3 E hyra nga shitja 44. 000 64. 680 81. 600 190. 280 4 Shp. variabile 28. 600 35. 930 48. 960 113. 490 5 Fitimi kontribucional 15. 400 28. 750 32. 640 76. 790 6 Shpenzimet fikse - - - 57. 084 7 Fitimi neto - - - 19. 706 8 Shkalla e shp. variabile 65 % 55, 6 % 60 % 59, 64 % 9 Shkalla e fitimit kontribucional 35 % 44, 4 % 40, 36 % 10 Shkalla e neto fitimit - - - 10, 36 %

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË ASORTIMENTIT TË PRODHIMEVE DHE TË SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Në bazë të të dhënave nga tabela e mësipërme dhe duke e zbatuar formulën mbi pragun e rrezikut, fitojmë: SHF x 100 57. 084 x 100 Pragu i rrezikut = ---------- = 141. 437 € 100 - % SHV 100 - 59, 64

…EFEKTET E NDËRRIMIT TË ASORTIMENTIT TË PRODHIMEVE DHE TË SHITJES NË PRAGUN E RREZIKUT Ndërmarrja, me një asortiment të tillë dhe me vëllim të shitjes prej 190. 280 € do të siguroj mbulimin e shpenzimeve të tërësishme në shumë prej 141. 437 €, e cila shumë përbën në tërësi shpenzimet fikse prej 57. 084 € dhe pjesën më të madhe të shpenzimeve variabile në shumë prej 84. 353 €. Çdo rritje e mëtejme e vëllimit të shitjes gjatë asortimentit të njejtë, i sjell ndërmarrjes një neto fitim më të madh, duke pasur parasysh faktin se shpenzimet fikse janë të mbuluara në tërësi në nivelin e pragut të rrezikut, ndërsa teprica e të hyrës mbi atë nivel shërben për mbulimin vetëm të shpenzimeve variabile si pasojë e vëllimit të prodhimit mbi pragun e rrezikut

PËRFUNDIMI I KAPITULLIT TË III-të