KANSERDE BESLENME Malntrisyon ve kasekside beslenme Bireysel beslenme

KANSERDE BESLENME

Malnütrisyon ve kasekside beslenme: • Bireysel beslenme problemine odaklanılır. • Tat duygusu değişen hastalara lezzeti arttıracak çeşniler sunulur. • Etten nefret edenlere özellikle kırmızı et verilmez. • Soslu ve et sulu yumuşak yemekler hazırlanır. Salya, tükürük azalması, ağız kurulu ğunda, ağız ve özafajial lezyonlarda bu tip yiyecekler daha iyi tolere edilir. • Yiyecekler az miktarlarda sık oda ısısında servis edilir. • Laktoz, yağ, posa ve tat modifikasyonu gerekebilir.

Kemoterapi alan hastalarda beslenme: Kemoterapinin yan etkilerine bağlı olarak tedavi değişir. Bulantı ve kusma: Kuru yiyecekler yataktan kalkınca verilir, yağlı yiyeceklerden ve kızartmalardan kaçınılır. Yemekler az ve sık aralıklarla verilmelidir. Özafajit (yemek borusu iltihabı) ve stomatit (Ağız mukozasının iltihabı): Sıvı, yumuşak bir diyet verilir. Meyve sularından, besleyici çorbalardan yararlanılır. Asidik meyve sularından, acı baharatlı gıdalardan kaçınılır. Yiyecekler çok sıcak ve soğuk servis yapılmaz. Yiyeceğin görünüşü ve ısısı tolere edilebilir hale getirilir.

Ağız kuruluğu ve viskoz* mukus: Sıvı diyet, meyve suları, çay, limonata, besleyici çorbalar verilir. Yapışkan sıvılardan, nektar cinsi içeceklerden, kremalı çorba ve yiyeceklerden, konsantre sıcak tahıl ürünlerinden, unlu gıdalardan, jelatin, yağlı yiyeceklerden kaçınılır. *

Lezzet duyusunun kaybı: Bol çeşnili, aromalı, baharatlı yiyecekler eklenir. Tuzsuz ve sade yiyecekler verilmez. Tükürük salyasının azalması: Diyet; soslar, meyve suları, alkolsüz içecekler, sitrik asit içeren yiyeceklerle desteklenir ancak sıcak içecek ve alkolden kaçınılır. Tat duyusunun değişmesi: Diyete ek olarak soğuk içecekler, süt ürünleri katılır. Kırmızı et, çikolata, kahve ve çaydan kaçınılır. Akut gastrointestinal toksisiti: Berrak tanesiz soğuk ve hafif içecekler, az yağlı gıdalar verilir. Zor tolere edilen yiyecekler, sütlü ürünler, kremalı çorba, kızartmalar, sandviç ve tatlılar verilmez. Erken doygunluk hissi: Bol kalorili, konsantre diyet verilir. Besin değeri düşük yiyecekler kullanılmaz. Diyare: Az miktarda, sık yemek verilmeli, sıvı yiyecekler oda ısısında sunulmalı, meyve ve sebzeler pişirilerek tüketilmelidir.

Hastada disfaji gelişmesinde beslenme: • Yiyecekler kolay çiğnenir ve tolere edilebilir olanlardan seçilir. Kuru ve yalın olanlar seçilmez ve yiyecekler genellikle sos, et suları ile beraber servis yapılır. Damağa yapışabilecek yiyeceklerden sakınılır. Sıvı maddelerde problem yaratabilir.

Kemik iliği transplantasyonunda beslenme(KİT): İlk birkaç hafta hasta ağızdan alamaz, bu sırada enteral veya parenteral yol denenir. Hastanın durumuna göre değişmekle beraber enerji gereksinimi bazal enerji harcamanın 1. 3 1. 5 katıdır. Protein 1. 5 g/kg/ gün olarak hesaplanır. Ciddi stres ve ateş durumuna göre miktarlar değişebilir.

Tolere edebildiği kadar sade, yumuşak sıvı diyet hazırlanır. Salya salgısı uyarılır, yiyecekler cazip hale getirilir. Transplantasyondan bir yıl sonra beslenmeyle ilgili problemler devam edebilir. Ağırlık kaybı, %20 25 oranında ağız hassasiyeti ve kuruluğu, % 5 10 oranında anoreksi, reflü, stomatit, diyare, steatore disfaji bunlar arasındadır.

AĞIZDAN BESİN ALABİLEN HASTALAR İÇİN BESLENME YETERSİZLİĞİNE KARŞI PRATİK ÖNLEMLER Ağız ve boğaz irritasvonu durumunda: Sigara ve alkolden kaçınılır, Asitli yiyeceklerden ve irrite edicilerden kaçınılır.

Ağrılı ağız sorunlarında: Sıcak, acı, baharatlı, asitli, tuzlu yiyeceklerden kaçınılır, Meyve ve sebzeleri pişirerek tüketilir. Yemeklerden önce ağzı özel temizleyicilerle çalkalanır, Tatlı ve renkli olmayan içecekleri tercih edilir, Asitli yiyeceklerden kaçınılır.

Ağız kuruluğu durumunda: Yemeklerden önce ve sonra ağzı su veya yardımcı sıvılarla çalkalanır. Limon, portakal sularını salgı artırılması için kullanılır. Gerekirse yapay salya kullanılır. Şekersiz tatlıları tercih edilir, Karbonhidratlı, kafeinli ve kolalı içeceklerden kaçınılır, Çiklet çiğnenir, Biyotinli diş macunu kullanılır. Pişmiş sebze ve meyveleri tüketilir. Pirinç pilavı, haşlanmış patates, muz gibi yiyecekleri tercih edilir, Gaz yapıcı ve acılı yiyeceklerden kaçınılır, Süt ve süt ürünlerinin diyareye neden olması halinde kullanılmaz.

Diyare durumunda: Tedaviye enzim eklenmesinin gerekli olup olmadığını saptanır, Sık sık, azar yemek yenir, Bol miktarda sık meyve suyu, çeşitli çaylar ve su Sıvıların oda ısısında veya ılık olmasına dikkat edilir.

• • Dumping sendromu durumunda: Azar azar ve sık yemek yenir, Yatmak gerektiğinde yemeklerden yarım saat sonra yatılır, Önce katı yiyecekleri, 15 30 dakika sonra da sıvı yiyecekleri alınır, Bol ve kaliteli proteinli yiyecekleri alınır, Diyetini düşük karbonhidratlı hazırlanır, Konsantre tatlılardan kaçınılır, Sıcak sıvı alınır.

Gastrointestinaldeki değişiklik durumunda: • Sıvı, yumuşak, bol proteinli ve kalorili yiyecekleri alınır. • Orta zincirli yağ asitlerini tercih edilir, • Çiğ meyve, sebze, acı, baharatlı yiyecekleri tüketilir, • Süt ve ürünlerinden kaçınılır.

• • Gaz ve şişkinlik durumunda: Gaz yapıcı yiyeceklerden (soğan, sarımsak, turp, posasılar) kaçınılır, Kepekli yiyecekler, mısır, yeşilbiber, lahana karnabahar diyetten çıkarılır, Hava yutulmamasına dikkat edilir, Yemekleri yavaş ve iyi çiğneyerek yenir.

• • • İştah azalması durumunda: Acıkmamış olsa bile hasta yemeğe zorlanır, Davranış değişikliği oluşturulur. Azar ancak sık yedirilir Önce katı sonra sıvı yiyecekler verilir Boş kalorili yiyecekler verilir. Hafif ve yavaş egzersizler uygulanır, Bol kalorili, iyi kaliteli proteinli yiyecekler seçilir, Ek enerji kaynağı olacak yiyecekler diyete eklenir, Gerekirse hazır ticari ürünlerden yararlanılır.

• • • Konstipasyon durumunda: Günde en az 8 10 bardak sıvı alınır. Diyet posalı yiyeceklerden hazırlanır. Bol miktarda çiğ meyve sebze tüketilir, Kuru yemişler (kayısı, erik, incir) ve kepekli ekmeği tercih edilir, Hergün hafif egzersiz yapılır.

• Koyu yapışkan tükürük ve salya durumunda: • Sodalı su ile ağzı sık çalkala, • Sıcak çay ve bazı bitki çaylarını limonlu iç.

• • Kusma ve bulantı durumunda: Antiemetik kullanılır, Sabahları yataktan kalkar kalkmaz kuru yiyecekler alınır, Yağlı yiyeceklerden, kızartmalardan kaçınılır, Sert, kokulu yiyeceklerden kaçınılır. Koyu, kıvamlı tatlılardan kaçınılır. Yavaş yavaş, sık aralıklarla azar yemek yenir, Yemek yer yemez sırt üstü yatılmaz.

Laktoz intoleransı durumunda: • Laktoz içermeyen ürünler tercih edilir ( soya sütü, ticari ürünler), süt ve ürünlerinden kaçınılır, Gerekirse laktaz enzimi alınır. • Kalsiyumdan zengin diğer yiyecekler diyete eklenir. • Yoğurt ve peynir tolere edilmesi durumunda bunlar kullanılır.

Salya değişimi durumunda: • Sıvı yiyecekleri tercih et ( sıcak limonata, pirinç unlu tatlılar, gazoz) • Süt ve ürünleri, jöle ve viskoz yiyeceklerden kaçın.

• • Stomatjt durumunda: Sıvı, yumuşak yiyecekleri at, Süt ve meyve pürelerini tercih el, Meyve sularından, çiğ meyve ve sebzeden kaçın, Kuruyemişten kaçının.

• • • Tat duygusunun değişmesi halinde. ; Çeşitli baharat ve çeşnilerden yararlan. Yiyecekleri soğuk veya oda ısısında servis et, Bol miktarda meyve sularından yararlan, Yiyecekleri cazip hale getir, Çok tatlı yiyeceklerden sakın, Yemek kokulu ve/veya kötü kokulu ortamlardan uzak dur.

Tükürük salgısı azlığında: • Sulu yemekler, yumuşak etler, şekersiz limonlu içecekleri al, • Meyve sularını, gazozu, çeşitli sosları yemeklerle beraber tüket, • Kuru, sert her çeşit yiyecekten kaçın