KANSER KADERMZ OLMAYACAK KANSER NEDR Kanser baz etkilerle
KANSER KADERİMİZ OLMAYACAK!!
KANSER NEDİR? Kanser, bazı etkilerle değişime uğramış hücrelerin vücudun çeşitli noktalarında kontrolsüz olarak çoğalıp büyümelerinin sonucu oluşan hastalıklar grubudur. 2
KANSER TÜRLERİ NELER? Kanserin 100 den fazla tipi vardır ve vücudun her bölümünü etkileyebilir. • • Baş boyun kanseri Rahim kanseri Pankreas kanseri Akciğer kanseri İnce bağırsak kanseri Meme kanseri *Kan kanseri (lösemi) • • Mide kanseri Prostat kanseri Karaciğer kanseri Kalın bağırsak kanseri Böbrek kanseri Tiroit kanseri Deri kanseri *Çocukluk çağı kanser türleri arasında 1. sırada yer almaktadır. 3
KANSER BELİRTİLERİ NELERDİR? Kanserin belirtilerini bilmek hastalığın erken teşhisi açısından önemlidir, ancak bu belirtilerin birine veya daha fazlasına sahip olmak kişinin kanser olduğu anlamına da gelmez. 4
KANSER BELİRTİLERİ NELERDİR? • • Açıklanamayan kilo kaybı Halsizlik Ateş Ağrı Öksürük ve horlama Memede veya vücutta hissedilen kitleler İnatçı baş ağrısı ve kusma birlikteliği 5
KANSER BELİRTİLERİ NELERDİR? • Cilt değişiklikleri: – Sarılık – Ciltte koyulaşma – Ciltte kızarıklık görülebilir. • Kanama: – Balgamda kan görülmesi, – Dışkıda kan görülmesi, – İdrarda kan görülmesi, – Zamansız vajinal kanama 6
KANSER BELİRTİLERİ NELERDİR? • Dışkılama veya idrar yapma alışkanlığında değişiklik: – Uzun süreli kabızlık, ishal veya dışkı boyutunda değişiklik – İdrar yaparken sancı, idrarda kan görülmesi veya idrar yapma sıklığının değişmesi • Ben ve siğillerdeki değişiklikler: – Vücudumuzda yıllardır mevcut olan bir ben veya siğilde şekil, boyut veya renkte yeni ortaya çıkan bir değişiklik 7
UNUTMAYINIZ! BU BELİRTİLERDEN HERHANGİ BİRİ VEYA BİRKAÇI VARSA İKİ HAFTADAN FAZLA DEVAM EDERSE VE AİLENİZDE KANSERLİ HASTA VARSA HEMEN BİR DOKTORA BAŞVURMANIZ GEREKİR. 8
DÜNYADA EN ÖNEMLİ SAĞLIK SORUNLARI • • Kalp damar hastalıkları Kanser AIDS 2015 yılında, hem dünyada hem ülkemizde ölüm nedenleri arasında 2. sırada yaralan kanserin 1. sıraya çıkacağı tahmin edilmektedir. 9
KANSERİN MALİYETi ($) • Kanserin dünyaya yıllık maliyeti 1 Trilyon Dolar’dır. • Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre ise kanserin ülkemize maliyeti 3. 5 Milyar Dolar’dır. (yaklaşık 3 Milyar Euro) • Bu rakamlar her yıl kanser artışına paralel olarak artmaktadır. 10
2012 YILI KANSER VERİLERİ BÖLGE YENİ KANSER VAKASI HAYATINI KAYBEDEN KİŞİ SAYISI ORAN DÜNYA 14. 100. 000 8. 200. 000 58, 16% AVRUPA 3. 450. 000 1. 750. 000 50, 72% ABD 1. 638. 910 577. 190 35, 21% 11
DÜNYA KANSER VERİLERİ YIL YENİ KANSER VAKASI HAYATINI KAYBEDEN KİŞİ SAYISI 2008 12. 700. 000 7. 600. 000 2012 14. 100. 000 8. 200. 000 2030 22. 000 13. 000 12
GÜNÜMÜZDE TÜRKİYE DURUMU BÖLGE YENİ KANSER VAKASI HAYATINI KAYBEDEN KİŞİ SAYISI ORAN TÜRKİYE 180. 000 140. 000* %80** -Yukarıdaki veriler vakfımız öngörülerini yansıtmaktadır. *Cilt kanserleri hariç tutulmuştur. **Geç dönem kayıp oranı %20, kayıp oranı %60, toplam kayıp oranı %80’dir. 13
GÜNÜMÜZDE TÜRKİYE DURUMU TÜRKİYE’DE SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ KADIN ERKEK ÇOCUK MEME KANSERİ AKCİĞER KANSERİ LÖSEMİ TİROİD KANSERİ PROSTAT KANSERİ LENFOMA BAĞIRSAK KANSERİ MESANE KANSERİ BEYİN TÜMÖRLERİ 14
PEKİ NEDEN KANSER OLUYORUZ? KANSER KADERİMİZ Mİ? 15
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? • Kanserin sebebi henüz kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı risk faktörleri vardır. • Kansere yakalanma olasılığını artıran her şey risk faktörüdür. • Risk faktörleri, doktorların kansere yakalanma olasılığı yüksek kişileri teşhis etmesinde yardımcıdır. • Risk faktörlerinin bilinmesi kanserden korunmada önemlidir. 16
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? 1 -Davranışsal Risk Faktörleri • • Sigara/Tütün içmek Kötü beslenme alışkanlığı Alkol tüketimi Hareketsiz yaşam/ Yetersiz aktivite 2 -Biyolojik Risk Faktörleri • • Cinsiyet Yaş Irk Cilt 17
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? 3 -Çevresel Risk Faktörleri: -Asbest (kanserojen mineral), -Radon (akciğer kanserine sebep olan bir gaz çeşidi), -Hava kirliliği, -UV radyasyon (deri kanserine sebep olabilecek bir ışın çeşidi), -Sigara dumanına maruz kalma -Diyetle alınan bazı besinler -Güvenli ve lisanslı olmayan oyuncak, kırtasiye ve tekstil ürünlerinin kullanımı: Fitalatlar, Kurşun ve Azo boyalar 18
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? 4 -Genetik Risk Faktörleri: Aileden kalıtımsal olarak geçen genlerle ilişkilidir. • Aile üyelerinden birinde genç yaşta kanser teşhis edilenlerde • Üç veya daha fazla kuşakta aynı tip kanser öyküsü bulunanlarda, • Anne veya baba tarafından üçten fazla kanser olgusu bulunanlarda • Aile bireylerinden birinde iki veya daha fazla farklı tip kanser bulunanlarda kanser gelişme riski yüksektir. 19
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? 5 - Belirli Enfeksiyonlar: Kanserden sorumlu enfeksiyon ajanları: • Helicobacter pylori bakterisi (mide kanserine sebep olabilecek bir bakteri türü) • Hepatit B ve C virüsleri (karaciğer kanserine sebep olabilecek bir enfeksiyon türü) • İnsan papilloma virüsü’dür (serviks kanserine sebep olabilecek bir enfeksiyon türü) 6 - Diğer Risk Faktörleri • Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)’lu ürünler • Baz istasyonları • Kablosuz modemlerin yaydığı sinyaller (yüksek düzeyde manyetik alan varlığı) 20
KANSER KADERİMİZ DEĞİLDİR KANSER ÖNLENEBİLEN BİR HASTALIKTIR! 21
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 1 -Sigara ve tütün ürünlerini kullanmayın. Çocuklarınıza olumlu örnek olun. Kanser oluşmasında en önemli risk faktörüdür, kanserlerden ölümlerin %20’sine tütünün neden olduğu bilinmektedir. 22
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 2 -Sağlıklı beslenme alışkanlığınızı koruyun. • Çocuklarımızın beslenmesinde onaylanmış doğal ve organik ürünleri tercih edin. • Sağlıklı ve dengeli beslenmeye dikkat edin. • Yemek saatlerini geciktirmeyin. • Meyveleri ve sebzeleri mevsiminde ve günde en az 2 porsiyon olacak şekilde tüketin. • Gıdaları yemeden önce iyice pişirin. 23
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 2 -Sağlıklı beslenme alışkanlığınızı koruyun. • Sebze, meyve, kepeği ayrılmamış tahıl ve kuru baklagillerde bir karbonhidrat türü olan posa (lif) bulunur; bu besinleri düzenli tüketin. • Kanserden koruyucu minerallerin başlıcaları selenyum (yumurta, kırmızı et, yulaf, vb), iyot (balıklar, yoğurt, süt, peynir vb), çinko (ıspanak, mantar, domates, muz vb), molibden (süt, kuru bakla, tahıllar vb) , kalsiyum (peynir, badem vb) ve demirdir(incir, karpuz, domates vb). Bu mineralleri içeren besinleri tüketin. 24
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 2 -Sağlıklı beslenme alışkanlığınızı koruyun. • Gıdaları annelerimizin, annelerimizin yemek pişirme yöntemleriyle haşlama, fırında pişirme gibi sağlıklı yöntemlerle pişirin. • Az tuz, az yağ, az şeker kullanın. • Yağ tüketimini çeşitli doğal bitkisel sıvı yağlarla, belirli bir denge içerisinde olmasını sağlayın. • Yapay ürünlerden uzak durarak geleneksel tüketim alışkanlıklarınızdan vazgeçmeyin. 25
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 3 -Kanser yapıcı etkisi olan gıdalardan ve pişirme yöntemlerinden uzak durun. • Mangal kömüründe, kızartma, kavurma, közleme, tütsüleme gibi hatalı pişirme yöntemleri ile gıdaları pişirmeyin. • Katkı maddesi ilave edilmiş hazır gıdalar tüketmeyin. • Gazlı içecekler, ketçap, boyalı şeker ve yoğurtlar, tatlandırılmış sütler ile hızlı ve aşırı sıcakta kızartılmış hamburger ve patatesleri daha az tüketin mümkünse hiç tüketmeyin. • Trans yağ içeren ve trans yağ ile hazırlanan besinleri tüketmeyin. 26
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 4 -Yaşam tarzınızı gözden geçirin ve hareketli bir yaşam tarzını alışkanlık haline getirin. • • Alkol ve uyuşturucudan uzak durun ve kullanmayın. Çocuklarınıza olumlu örnek olun. Kendinizi fazla yormadan düzenli spor yapın. Yürüme mesafenizi artırın. Günde en az 30 dk. hızlı yürüyüş yapın. İdeal kilonuzu koruyun, kilo almayın. Planlı çalışıp, düzenli uyku uyun. 27
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 5 - Bilinçli tüketici olun ve güvenli gıdalar tüketin. TSE damgaları olmayan ve ilgili bakanlıklardan üretim izni almamış olan ürünleri satın almayın. – Ambalajları okumadan yiyecek almayın. – Özellikle boya ve koruyucu madde içeren besinlerden uzak durun. Çocuklarınızı bu konuda bilinçlendirin. 28
29
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 6 - Ultraviyole (UV) radyasyon, röntgen ve radon etkisinden korunun. • Güneşin zararlı etkilerinden korunmak için güneş kremi ve koruyucu giysi kullanın (en az 15 SPF). • UV-yayan bronzlaşma cihazlarını kullanmayın. • Gereksiz röntgen çektirmeyin, özellikle çocuklarınızı röntgen ışınlarının zararlarından koruyun. 30
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 7 -Kansere neden olan enfeksiyonları ve korunma yollarını bilin, bağışıklanma ve uygun korunmayı sağlayın. • Hepatit-B ve İnsan papilloma virüsü enfeksiyonundan korunmak için aşılama programına katılın. • İnsan papilloma ve Hepatit-C virüsü bulaşmasını engellemek için güvenli cinsel ilişki kurun. • Helicobacter pylori bakterisi tespiti yapıldıysa mutlaka tedavisini olun. 31
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 8 -Çevre kirliliği düzeyini bilin, politikaları denetleyin. Çevre kirliliği, kanserojen kimyasallara maruz kalma, içme suyu ya da kapalı ortam havası kirliliği yoluyla oluşabilir. • Kanserojen kimyasalların hava, su ve toprağa karışması ile oluşan çevre kirliliği tüm kanserlerin %1 -4’üne neden olmaktadır. • Uzun süre kapalı ortamlarda bulunmayın. • Sık sık ortamınızı havalandırın. 32
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 9 - Mesleki kanserojenleri bilin ve gerekli korunma önlemlerini alın. • Dünya çapında lösemi vakalarının yaklaşık% 2’sinin mesleki maruziyete bağlı olduğu düşünülmektedir. 10 - 16 yaşından önce cep telefonu kullanmayın. • Tablet, bilgisayar vb. elektronik araçlarla uzun süre vakit geçirmeyin. Çocuklarınızı bu konuda eğitin. Bu araçları sadece eğitim amaçlı amacına uygun ve kısa süreli kullanın. 33
KANSERDEN NASIL KORUNURUZ? 11 - Plastiklere esneklik veren kanserojen kimyasal madde fitalatlar, kurşun ve kanserojen etkili azo boyar içermeyen güvenli ve lisanlı oyuncak, kırtasiye ve tekstil ürünleri kullanın. • Hatta mümkün olduğunca plastik malzemelerden yapılmış ürünleri almayın. • Kırtasiye ürünlerinde Azo boya içeriğini mutlaka kontrol edin ve etiketinde Azo boya olmadığını gösteren ürünleri alın. • Kıyafetleri yıkamadan kullanmayın. 12 -Kanser tarama programlarını bilin ve kontrollerinizi düzenli olarak yaptırın. 34
SİYASİ ERK NELER DEĞİŞTİREBİLİR? • Ulusal Kanser Kontrol Planlarının Geliştirilmesi • Değiştirilebilir risk faktörlerine karşı bilinçlendirme programlarının yürütülmesi • Yasalar çıkararak kötü alışkanlıkların azaltılmasına, hareketli yaşam teşvikine yönelik rol model olacak programlar düzenlemek, ve bu alanda yapılan yatırımları teşvik etmek • Erken teşhis, tanı ve tedavi imkanlarının sağlanması (Kanser tarama programları ile % 25 oranında bazı kanserlerin azalması sağlanmıştır) • Bağışıklama ve sağlığı geliştirme programları yürütülmesi 35
ŞİMDİ GÖZLERİNİZİ KAPATIN…. 36
TANIDIĞINIZ İNSANLARI DÜŞÜNÜN… SEVDİĞİNİZ İNSANLARI DÜŞÜNÜN… KAÇI BU HASTALIĞA YAKALANDI? KAÇI BU HASTALIĞA YAKALANMA RİSKİ TAŞIYOR? 37
ÇOK GEÇ OLMADAN BİLİNÇLENMELİ VE ÖNLEM ALMALIYIZ! 38
KANSERSİZ, SAĞLIKLI YARINLAR İÇİN KANSERE HEP BİRLİKTE DİYELİM. 39
KAYNAKÇA • • • kanser. gov. tr/kanser-turleri. html World Cancer Report, Lyon, International Agency for Research Cancer, 2014. www. who. int/cancer (World Health Organization) www. iarc. fr (İnternational Agency For Research on. Cancer) 2009 Sağlık Bakanlığı Kanser İstatistikleri cancer. org. tr LÖSEV Gıda Laboratuvarı GDO Araştırma Görüşleri(26. 12. 14) losev. org. tr Dünya Sağlık Örgütü Kansere Karşı Küresel Eylem Kitapçığı-2005 Kim korkar Lösemiden kitapçığı-2014 40
TEŞEKKÜRLER Bu sunum Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti’nin mali desteğiyle üretilmiştir. Bu sunumun içeriğinden sadece LÖSEV sorumludur ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği, Türkiye Cumhuriyeti veya Avrupa Birliği Bakanlığı’nın görüşlerini yansıttığı şeklinde yorumlanamaz 41
- Slides: 41