Kan Nederland Gelukkiger Ruut Veenhoven Erasmus Universiteit Rotterdam

Kan Nederland Gelukkiger? Ruut Veenhoven Erasmus Universiteit Rotterdam Senioren VU 7 februari 2012

Kan Nederland gelukkiger? • Waarom groter geluk? • Wat weten we over geluk? • Is groter geluk mogelijk? • Hoe?

Waarom groter geluk? • Klassieke ideologie • Terug op politieke agenda

Klassieke ideologie terug op agenda Utilitaristische moraal filosofie • Goed of kwaad van handelingen blijkt uit het nut ervan • Nuttigst is wat het meeste geluk oplevert voor het grootste aantal • Varianten: – Actor utilitarisme – Regel utilitarisme -> politiek utilitarisme

Klassieke ideologie terug op agenda Opkomst en neergang • Idee stamt uit 18 e eeuwse Verlichting • Verwoord door Jeremy Bentham ‘On morals and legislation’ (1789) • Verworpen door ideologieën 19 e en 20 e eeuw – – Kerk Liberalen Socialisten Nationalisten

Klassieke ideologie terug op agenda Come back • Ruimte op politieke agenda – eind van de ‘grote ideologieën’ – roep om ‘positieve doelen’ • Publieke waardering voor geluk • Meer kennis over geluk • Synergie met veel staande doelen

Wat weten we over geluk?

Wat weten we over geluk? • Begripsmatig: Wat is ‘geluk’ precies? • Technisch: Hoe meet je dat? • Empirisch: – Hoe gelukkig zijn wij? – Wat bepaalt geluk? – Wat doet geluk? • Theoretisch: waarom?

Wat is ‘geluk’ precies?

Wat is ‘geluk’ precies? Vier kwaliteiten van leven kansen uitkomsten extern intern leefbaarheid levensvaardigheid nut satisfactie

Wat is ‘geluk’ precies? Vier soorten satisfactie deel geheel voorbijgaand duurzaam genieting deel-satisfactie topervaring levensvoldoening

Hoe kan geluk gemeten worden?

Hoe kan geluk gemeten worden? Voorbeeld enquêtevraag Alles bij elkaar genomen, hoe tevreden of ontevreden bent U tegenwoordig met Uw leven als geheel? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ontevreden Tevreden

Hoe gelukkig zijn wij?

Geluk in Denemarken

Geluk in Zimbabwe

Gemiddeld geluk in landen rond 2005 • Denemarken 8, 3 • Nederland 7, 6 • België 7, 3 • Duitsland 7, 2 • Frankrijk 6, 5 • Japan 6, 4 • Rusland 5, 4 • Zimbabwe 3. 3

Wat bepaalt geluk?

Wat bepaalt geluk? Bevorderlijke omstandigheden Kansen uitkomsten extern intern leefbaarheid levensvaardigheid nut Geluk

Welvaart en geluk in landen

Inkomensongelijkheid en geluk

Sociale zekerheid en geluk in landen

Geluk en sociale zekerheid in 33 landen Verband verandering 1990 -2005

Kwaliteit overheid en geluk

Landkenmerken en geluk in 135 landen rond 2005 • • • Kwaliteit overheid Welvaart Democratie m/v gelijkheid Sociale zekerheid Inkomensongelijkheid Verklaarde variantie +. 66 +. 63 +. 60 +. 58 +. 51 -. 07 75%

Wat bepaalt geluk? Bronnen van verschil binnen landen Leefbaarheid omgeving • Sociaal economische positie ± 5% • Sociaal emotioneel netwerk ± 10% • Toeval ± 10% Levensvaardigheid • Aangeboren • Aangeleerd • Levenskeuzen ± 30% ± 20%? 25%?

Groter geluk mogelijk?

Groter geluk mogelijk? • Theorie • Empirie

Groter geluk mogelijk? Theorie • Vergelijkingstheorie nee • Trek theorie nee • Behoefte theorie (Maslow) ja

Groter geluk mogelijk? Verschil met andere landen • Denemarken 8, 3 • Nederland 7, 6 • België 7, 3 • Duitsland 7, 2 • Frankrijk 6, 5 • Japan 6, 4 • Rusland 5, 4 • Zimbabwe 3. 3

Groter geluk mogelijk? Trend geluk in landen Denemarken Nederland Rusland

Groter geluk in Nederland: Hoe?

Hoe? Niveaus van interventie: Macro: leefbaarder maatschappij Meso: leefbaarder instellingen Micro: levensvaardiger burgers

Hoe? Bevorderen leefbaarheid Kansen uitkomsten extern intern leefbaarheid land levensvaardigheid burgers nut geluk

Hoe? Macro niveau Niet door • meer inkomensgelijkheid, sociale zekerheid Misschien door • meer welvaart Wel door • betere overheid

Hoe? Meso niveau • Geluk belangrijk doel van o. a. – Scholen – Verzorgingstehuizen • Nog geen meting van geluksuitkomst • Daarom geen concurrentie op geluk • Concurrentie aanzwengelen meting

Hoe? Versterken levensvaardigheid Kansen uitkomsten extern intern leefbaarheid land levensvaardigheid burgers nut geluk

Hoe? Micro: Levensvaardigheid burgers Niet door • meer schoolkennis Wel door • meer (preventieve) ggz • professionalisering life-coaching • ondersteuning levenskeuzen

Hoe? Levensvaardigheid burgers Ondersteuning levenskeuzen • Geluk hangt deels af van keuzen: 25%? • Effect op toekomstig geluk moeilijk voorspelbaar – Gilbert: ‘Stumbling on happiness’ – Kahneman: Verwacht nut =/= ervaren nut

Hoe? Levensvaardigheid burgers Ondersteuning levenskeuzen • Kennis over effect levenskeuzen bv: Effect moederschap op geluk • Voor mensen zoals jij bv: Wat voor types worden meer of minder gelukkig als ze kinderen krijgen?

Hoe? Levensvaardigheid burgers Ondersteuning levenskeuzen • Onderzoek naar uitkomsten op geluk – Lange termijn follow-up – Grootschalig, met veel typen mensen • Vergelijkbaar met – Onderzoek effect voeding op levensduur – Warenonderzoek Consumentenbond

Hoe? Ondersteuning levenskeuzen Doelen gelukswijzer project • Korte termijn Meer zicht op eigen geluk • Lange termijn Kennis over hoe het vergelijkbare mensen vergaan is

Conclusie • Groter geluk is mogelijk in Nederland • Interventies op drie niveaus – Macro: maatschappij – Meso: organisaties – Micro: individuele levensvaardigheid • Zonder paternalisme

World Database of Happiness http: //worlddatabaseofhappiness. eur. nl