KAMU MAL YNETM VE KONTROL KANUNU Berrin ENYURT

KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU Berrin ŞENYURT Sayıştay Başdenetçisi bsenyurt@sayistay. gov. tr

Sunum Planı �Türk Kamu Mali Yönetim Anlayışındaki Değişim � 5018 sayılı Kanunun Temel Esasları �Harcama Süreci, Görev, Yetki ve Sorumluluklar �Kamu Zararı 2

Değişen Devlet Anlayış- İyi Yönetişim �Kamu yönetimini vatandaşa yaklaştırır. �Kamu yönetimini etkinleştirir. �Yolsuzlukla mücadeleyi sağlar. �Yönetime farklı paydaşların katılımını sağlar. �Demokrasiyi güçlendirir. �Kurumların meşruluğunu arttırır. �Karar ve işlemlerin açık ve anlaşılır olmasını sağlar. 3

Türk Kamu Mali Yönetim Anlayışındaki Değişim �Kamu otoritesinden daha bilinçli taleplerde bulunulması �Kamu payının artması ancak kaynakların artmaması �Vatandaş odaklı anlayış 4

1050 sayılı Kanun Döneminde Kamu Mali Yönetimimizdeki Sorunlar �Bütçe kapsamı �Politika, plan ve bütçe bağı �Mali yılla sınırlı bütçe planlaması �Mevcut bütçe sınıflandırılması ve muhasebe sistemi �Ön mali kontrol süreci �Kamu harcamalarında yalnızca hukuka uygunluğun esas alınması �Sayıştay denetim kapsamının darlığı 5

Kamu Mali Yönetimindeki Sorunlar �VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu(2000) � 2001, 2002 ve 2003 yılları programları, � 59’uncu Hükümet Programı, �Acil eylem Planı, �Stand- By Anlaşması uyarınca IMF’ye verilen Niyet Mektupları, � 2001 ve 2003 Ulusal Programları ve �Katılım Ortaklığı Belgesi 6

5018 SAYILI KANUNUN GENEL ESASLARI 7

Kanunun Kapsamı 5018 md. 2 GENEL YÖNETİM KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli İdareler Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri Özel Bütçeli İdareler Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar 8

Mali istatistiklerin kapsamı 5018 md. 52 GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ MERKEZİ YÖNETİM • BÜTÇE İÇİ KURUMLAR - Genel Bütçeli İdareler - Özel Bütçeli İdareler - Düzenleyici ve Denetleyici kurumlar(BDDK ve SPK hariç) • BÜTÇE DIŞI KURUMLAR - Fonlar - Döner Sermayeler - Sosyal Tesisler • • • MAHALLİ İDARELER SEKTÖRÜ İl Özel İdareleri Belediyeler Kalkınma Ajansları Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri Mahalli İdare Birlikleri SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI • Sosyal Güvenlik Kurumu • Türkiye İş Kurumu • İşsizlik Sigortası Fonu

Kanunun Temel Kavramları �Sistemin iç dinamikleri �Sistemin dış dinamikleri 10

Sistemin İç Dinamikleri • Kaynakların Etkili, Ekonomik ve Verimli Kullanılması • Hukuka Uygunluk • Tüm Mali İşlemlerin Kayda Alınması 11

Kaynakların Etkili, Ekonomik ve Verimli Kullanılması Hedefler Girdiler Ekonomik FAALİYETLER Verimlilik Çıktılar Sonuçlar Etkililik 12

Hukuka Uygunluk Mali kaynakların elde edilmesi ve kullanılması kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilmelidir. 13

Tüm Mali İşlemlerin Kayda Alınması �Tahakkuk esaslı muhasebe sistemi, �İç kontrol sistemi, 14

Sistemin Dış Dinamikleri • Mali Saydamlık • Yönetime Katılma • Hesap Verme 15

Mali Saydamlık • • • Hükümet politikaları Kalkınma planları Yıllık programlar Stratejik planlar Bütçeler 16

Yönetime Katılma �Kamusal tercihlerin alınması 17

Hesap Verme Sorumluluğu Kendilerine kamu gücü kullanma görev ve yetkisi verilenlerin bu yetkiyi yasal sınırlar içinde kullanıp kullanmadıklarının hesabını verme anlamına gelmektedir. 18

HARCAMA SÜRECİ, GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLAR 19

BAKAN ÜST YÖNETİCİ Mali Hizmetler Birimi (Muhasebe Birimi) HARCAM A BİRİMİ A HARCAM A BİRİMİ B HARCAMA BİRİMİ C ÖN MALİ KONTROL ALANI İÇ KONTROL ALANI İç Denetim Birimi İÇ DENETİM

Gerçekleştirme Görevlileri -işin yapılması -belgelerin toplanması -ödeme emri belgesini düzenlemesi Harcama Yetkilisinin harcama talimatı vermesi HARCAMA SÜRECİ Muhasebe birimi Muhasebe ve hak sahibine ödeme Mali Hizmetler Birimi (Mali hizmetler biriminin ön mali kontrolüne tabi işlemler için)

Harcama Talimatı �Bütçelerden harcama yapılabilmesi harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. � 5018 sayılı Kanuna göre unsurları, ihale onay belgesi ve onay belgesi �Harcama yetkililerinin harcama talimatından doğan sorumluluğu �Harcama talimatı zorunlu olmayan harcamalar 22

Gerçekleştirme İşlemleri Ø İş, mal veya hizmetin alındığının ya da gerçekleştirildiğinin görevlendirilmiş kişilerce onayı Ø Gerçekleştirme belgelerinin tamamlanması Ø Düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması 23

Ödeme �Muhasebe yetkilisi �Kural olarak ödemeler muhasebe kayıtlarına alınma sırasıyla yapılır 24

Harcama Yetkilileri Bütçeyle ödenek tahsisi Harcama Yetkilisi Ödenek gönderme belgesi ile

Harcama Yetkilisinin Sorumluluğu �Harcama talimatlarının hukuka uygunluğundan sorumlu (5018/32) �Sorumluluğa ilişkin 5189/1 Sayıştay GKK; ØHarcama yetkilileri harcama talimatı ve buna konu harcamaların hukuka uygunluğundan tam ve doğrudan sorumlu ØKurul, Komite veya Komisyon Üyelerinin Harcama Yetkisinden Doğan Sorumluluğu ØHarcama yetkiliği devri halinde sorumluluk- İdari sorumluluk yetkiyi devredende kalmakla birlikte, mali sorumluluk devredilen görevliye geçmektedir.

Gerçekleştirme Görevlisi Ø Ödeme emri belgesini düzenleyen görevliler Ø Yaklaşık maliyeti hesaplayan Ø İhale evrakını hazırlayan Ø İhale, muayene ve kabul komisyonlarında yer alan Ø Elektronik ortamda harcamalara esas veri girişi yapan

Gerçekleştirme Görevlisi Sorumluluğu �Sayıştay GKK’na göre ödeme emrini düzenleyenlerin sorumluluğu �Diğer gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu 28

Muhasebe Yetkilisi Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde; a) Yetkililerin imzasını, b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını, c) Maddi hata bulunup bulunmadığını, d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri, kontrol etmekle yükümlüdür.

KAMU ZARARI 30

Kamu Zararı Kamu görevlilerinin, Ø kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan Ø mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır. 31

Kamu Zararının Unsurları �Kamu görevlisi �Kasıt, kusur veya ihmal �Mevzuata aykırılık �Kamu zararı �İlliyet bağı 32

Kamu Zararı Ø Belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, Ø Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması, Ø Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, Ø İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması, Ø İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Ø Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması, 33

Kamu Zararına İlişkin Örnekler �Memurun yanlış beyanı sonucu yersiz aile yardımının ödenmesi �Mühendis (A)’ya teslim edilen dizüstü bilgisayarın kaybolması �Verginin tahsil edilmemesi �Akaryakıt fiyat farkının hakkediş raporlarında hatalı hesaplanması �Kanuna aykırı vekaleten atama yapılması 34

TEŞEKKÜRLER… 35