Kamil SNMEZ Ankara niversitesi DTCF Trk Dili ve

  • Slides: 40
Download presentation
Kamil SÖNMEZ Ankara Üniversitesi DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

Kamil SÖNMEZ Ankara Üniversitesi DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

TERMİNOLOJİ Güzel Konuşma (Belagat) : Duygu ve düşünceleri, doğru ve eksiksiz anlatma sanatıdır. Diksiyon

TERMİNOLOJİ Güzel Konuşma (Belagat) : Duygu ve düşünceleri, doğru ve eksiksiz anlatma sanatıdır. Diksiyon (Fonetik) : Seslerin, sözcüklerin, vurguların, anlam ve coşku duraklarının hakkını vererek söyleme biçimidir. Hitabet (Söylev) : Kitleleri coşturmak amacıyla yapılan, duygu yoğunluğu yüksek konuşmalardır. 2 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

“Konuş ki kim olduğunu söyleyeyim. ”(Sokrat ) 3 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

“Konuş ki kim olduğunu söyleyeyim. ”(Sokrat ) 3 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

“Öz olmayınca söz yükselmiyor göklere”(Sheakespeare) 4 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

“Öz olmayınca söz yükselmiyor göklere”(Sheakespeare) 4 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Kelamından malum olur kişinin miktarı. ( Mevlana ) 5 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Kelamından malum olur kişinin miktarı. ( Mevlana ) 5 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Üslub-u beyan ayniyle insan! 6 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Üslub-u beyan ayniyle insan! 6 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

ETKİLİ KONUŞMA Empati, Dinleme, Telaffuz, Samimiyet, Sözcükleri doğru kullanma, Doğallıktan oluşur. 7 TDS-2016 ANKARA

ETKİLİ KONUŞMA Empati, Dinleme, Telaffuz, Samimiyet, Sözcükleri doğru kullanma, Doğallıktan oluşur. 7 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

ZAYIF KONUŞMA Alay, Nasihat, Argo, Söz kesme, Tekrarlar, Anlatım bozukluklarıdır. 8 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

ZAYIF KONUŞMA Alay, Nasihat, Argo, Söz kesme, Tekrarlar, Anlatım bozukluklarıdır. 8 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SES İŞİTİLEBİLİR AKICI HOŞAGİDER ANLAMLI AÇIKLIK 9 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SES İŞİTİLEBİLİR AKICI HOŞAGİDER ANLAMLI AÇIKLIK 9 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESİN KULLANIMI HIZLI YAVAŞ BAĞIRMA ZAYIF SES Video! 10 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESİN KULLANIMI HIZLI YAVAŞ BAĞIRMA ZAYIF SES Video! 10 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

TONLAMA Sesin konuşma esnasında alçalıp yükseltilmesine denilir. PES TİZ YÜKSELİP ALÇALAN TEKDÜZE Geldim gördüm

TONLAMA Sesin konuşma esnasında alçalıp yükseltilmesine denilir. PES TİZ YÜKSELİP ALÇALAN TEKDÜZE Geldim gördüm yendim. 11 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

POSTÜR DİYAFRAMIN ETKİSİ DURUŞUN ETKİSİ Video! 12 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

POSTÜR DİYAFRAMIN ETKİSİ DURUŞUN ETKİSİ Video! 12 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

VURGU Konuşma esnasında hece veya sözcüklerin baskılı söylenmesidir. BERKİTME/ ŞİDDET VURGUSU Özellikle fark edilmesini

VURGU Konuşma esnasında hece veya sözcüklerin baskılı söylenmesidir. BERKİTME/ ŞİDDET VURGUSU Özellikle fark edilmesini istediğiniz kelimeleri yavaşlayarak, hece vurgulayarak veya vurguyu yayarak seslendiriniz. Örneğin: “Eminim, Tekrar ediyorum. ba--şa--ra--bi--li--riz!. . . Zaaalim! Bu adam zaalim!. . . Oluuur hem de öyle olur ki!. . !” CÜMLE VURGUSU: Yükleme yakın sözcük vurguyu 13 alır. SÖZCÜK VURGUSU : Türkçede son hecededir. TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

VURGU Özel durumlar haricinde Türkçede vurgu her zaman son hecededir. İstisnalar : a. Yer

VURGU Özel durumlar haricinde Türkçede vurgu her zaman son hecededir. İstisnalar : a. Yer adları : Adana b. Dil adları : İtalyanca c. Yabancı adlar : Zeus d. Zarflar : Şimdi e. Hitaplar : Ahmet f. Vurgu Almayan Ekler: cik, ce, ken, yor, madan, ek fiil, ler, ma, sa, le: Gelincik, kardeşçe, alırken, vd. 14 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

LALELİM Lalelim Laleli’de oturur Laleli lale olur lalelimden Laleli’den geçilir Lalelimden geçilmez (O. M.

LALELİM Lalelim Laleli’de oturur Laleli lale olur lalelimden Laleli’den geçilir Lalelimden geçilmez (O. M. ARIBURNU) 15 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

DURAK Durak: Sadece durduğumuz, soluma yapmadığımız kısa aralardır. (/) Durak ve Soluk: Hem durduğumuz

DURAK Durak: Sadece durduğumuz, soluma yapmadığımız kısa aralardır. (/) Durak ve Soluk: Hem durduğumuz hem de soluduğumuz biraz daha uzunca olan bir aradır. (//) Ağlasam/sesimi duyar mısınız mısralarımda// 16 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

ULAMA Kural : Ünsüzle biten sözcüğü ünlüyle başlayan diğer bir sözcük takip ettiğinde iki

ULAMA Kural : Ünsüzle biten sözcüğü ünlüyle başlayan diğer bir sözcük takip ettiğinde iki sözcük birleştirilir. Akşam oldu hüzünlendim ben yine… Olmasa mektubun yazdıkların olmasa… 17 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

TELAFFUZ (BOĞUMLANMA) Seslerin ( harflerin ) tam olarak çıkartılmasıdır. TÜRKÇEDE SESLER / A. ÜNLÜLER

TELAFFUZ (BOĞUMLANMA) Seslerin ( harflerin ) tam olarak çıkartılmasıdır. TÜRKÇEDE SESLER / A. ÜNLÜLER B. ÜNSÜZLER 18 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESTE TEMBELLİK DUDAK TEMBELLİĞİ ÇENE TEMBELLİĞİ 19 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESTE TEMBELLİK DUDAK TEMBELLİĞİ ÇENE TEMBELLİĞİ 19 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

BOĞUMLANMA KUSURLARI ATLAMA( Sesi yutmak ): Gassay, kensi, kak, bişe, kaşlaşma, nassın, yapıyo, geliyom

BOĞUMLANMA KUSURLARI ATLAMA( Sesi yutmak ): Gassay, kensi, kak, bişe, kaşlaşma, nassın, yapıyo, geliyom YUVARLAMA/AŞINMA ( Sesi değiştirmek ): Gaste, filcan, şemşiye. bağam GEVŞEKLİK : Ban galdım, nabar, yane vb. YEREL DİL : HUŞ PELTEKLİK: r, gılama, ıslıklama vb. ARTMA: eşortman, istop DEĞİŞTİRME : riks 20 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

İSTANBUL TÜRKÇESİ DARALMA : acak, ecek ileri ile “y” sesi öncesinde bulunan sesleri daraltır

İSTANBUL TÜRKÇESİ DARALMA : acak, ecek ileri ile “y” sesi öncesinde bulunan sesleri daraltır ya da düşürür. ( BAŞLAYANBAŞLIYAN, ANLAYARAKANLIYARAK, TARAYIP, -TARIYIP ŞURAYAŞURIYA, YÜRÜYEN-YÜRİYEN, BAŞLAYINBAŞLIYİN, DEĞİL-Dİ’İL, POĞAÇA-PO’ÇA, GELECEĞİM-GELİCE’EM. ÜNSÜZ YUMUŞAMASI : ZONGULDAK’INZONGULDAĞIN, BİYOLOGU-BİYOLOĞU 21 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

MODA İFADELER / ÇEVİRİ HATALARI Seyirciden olumlu tepkiler aldık Dünyanın ilk üç bıçaklı traş

MODA İFADELER / ÇEVİRİ HATALARI Seyirciden olumlu tepkiler aldık Dünyanın ilk üç bıçaklı traş makinesi Alıcı kılığındaki polisler Faydalar faydasız Koptum Sıyırmış 5 gibi gelirim Sakin ol ahbap Dehşetsin Cool Large 22 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

GRAMER YANLIŞLARI Geldim ben/ Yeniden sevedebilirim. Yanlış türetmeler yapmak: Sataraktan, demincek, sonracıma, mükemmelen, tabiiki

GRAMER YANLIŞLARI Geldim ben/ Yeniden sevedebilirim. Yanlış türetmeler yapmak: Sataraktan, demincek, sonracıma, mükemmelen, tabiiki de. Fiil çekim eklerini eksik boğumlamak: vermişik, yemişiniz. Çoğullaştırmada hatalar: mürettebatlar, evraklar, materyaller Eşanlamlı sözcükleri kullanmak: çetin ve zor/ ilave ek/koşulumuz şartımız/ arzunuz isteğiniz 23 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SÖZCÜK VE GRAMER YANLIŞLARI Menfaat, inkilap, hakem, rakım, yarın, çam eğrisi, payton, eşortman, dahi,

SÖZCÜK VE GRAMER YANLIŞLARI Menfaat, inkilap, hakem, rakım, yarın, çam eğrisi, payton, eşortman, dahi, zarif, hayvar, hakem. Aşınma ( dersane, pastane ) Eylemleri yanlış kullanmak : ÇAY ALIR MISIN, İSTEK ALMAK, ÇEK ETMEK, KUŞKU ETMEK, KAHVALTI YAPMAK, STRES OLMAK, ŞOK OLMAK, KATKI YAPMAK, GÖREV YAPMAK, EVRAKLAR 24 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SES OLAYLARI

SES OLAYLARI

SESSİZ DÜŞMESİ Sonsesteki çift sesdeşlerden sonuncusu söyleyişte düşebilir: çift>çif, dost>dos, rast>ras, abdest>aptes. Bunların da

SESSİZ DÜŞMESİ Sonsesteki çift sesdeşlerden sonuncusu söyleyişte düşebilir: çift>çif, dost>dos, rast>ras, abdest>aptes. Bunların da bir sesli önünde türlü davranışları olur: çift -i, dost-um, rast-gelmek. “r” sesi, kelime sonlarındaki r sesleri fazla titremeden çıkarlar. Bu durum r sesinin söylenmemesi gibi bir durumu düşündürmektedir. R ile biten bir kelimeden sonra sesliyle başlayan bir kelime varsa r muhakak söylenmelidir: bir ev, Kelime ortasındaki r ler de tam olarak seslendirilmelidir: yaparlar, giderler, tutuyorlardı. Bura, şura, ora, nere zarflarının son ünlüleri da, de, dan, den ile birleşince düşerler: burada<burda 26 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESLİ DÜŞMESİ Eklemede düşme, iki heceli bir sıra isim tabanlarımız vardır ki çekim sırasında

SESLİ DÜŞMESİ Eklemede düşme, iki heceli bir sıra isim tabanlarımız vardır ki çekim sırasında bir sesli önünde hemen daima orta hece seslilerini düşürürler: beniz<benz-i, beyin<beyn-i, karın<karn-ından, filim<film-i(yabancı kelimelerde de durum aynıdır). İsim ve eylem eklemelerinde de yaygın olarak bu kural göze çarpar: şura<şur-dan, yukarı<yukar-sı, çocukları<çocuk-lar-nız, götürür<götür-r-üm, ileri<ilerde. 27 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESLİ DARALMASI acak, ecek ekleri sonu sessizle biten kelimelere eklendiklerinde “a”, “ı” olarak; “e”ler

SESLİ DARALMASI acak, ecek ekleri sonu sessizle biten kelimelere eklendiklerinde “a”, “ı” olarak; “e”ler de , ”i” olarak daralırlar: yap-ı-cak, ed-i-cek, al-ı-cak. yapacak<yap-ıcak(yapacağım<yapıci: m/yapıca: m) Eylem kökleri içinde yuvarlak sesliler bulunuyorsa , “a” lar, “u” ve “e” ler , “ü” olarak darlaşır: donacak<don-ucak, duracak<dur-ı-cak, İki sesli arasındaki y sessizinden önceki sesliler daralır: anlıyamadım, söyliyemem, . “y” sessizi acak, ecek ekleriyle bağlandığında kendinden önceki sesliyi daraltıp sonraki sesliyi de düşürür: söyleyecek<söylicek, gülmeyecek<gülmiycek. , bekleyecek<bekliycek. 28 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SESSİZ BENZEŞMESİ Türkçe’de sert sessizlerden sonra sert sessiz gelir(p, ç, t, k, s, ş,

SESSİZ BENZEŞMESİ Türkçe’de sert sessizlerden sonra sert sessiz gelir(p, ç, t, k, s, ş, h, f): kitapçı, taraftar. Yabancı sözcüklerin gövdelerinde bu kural aranmaz: istikbal, mahcup, takdir. p, ç, t, k sert sessizleri iki sesli arasında yumuşar; b, c, d, g ye dönüşür: kitabı. 29 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

UYGULAMALAR ZAMAN Ne içindeyim zamanın, Ne de büsbütün dışında; Yekpare, geniş bir anın Parçalanmaz

UYGULAMALAR ZAMAN Ne içindeyim zamanın, Ne de büsbütün dışında; Yekpare, geniş bir anın Parçalanmaz akışında. (…) Ahmet Hamdi TANPINAR 30 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

UYGULAMALAR ELHAN-I ŞİTA Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş, Eşini gaib eyleyen bir kuş

UYGULAMALAR ELHAN-I ŞİTA Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş, Eşini gaib eyleyen bir kuş gibi kar Geçen eyyâm-ı nevbaharı arar… (…) C. Şehabettin 31 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

UYGULAMALAR Kardır yağan üstümüze geceden, Yağmurlu, karanlık bir düşünceden, Ormanın uğultusuyla birlikte Ve dörtnala

UYGULAMALAR Kardır yağan üstümüze geceden, Yağmurlu, karanlık bir düşünceden, Ormanın uğultusuyla birlikte Ve dörtnala dümdüz bir mavilikte Kar yağıyor üstümüze, inceden. Sesin nerde kaldı, her günkü sesin, Unutulmuş güzel şarkılar için Bu kar gecesinde uzaktan, yoldan, Rüzgâr gibi tâ eski Anadolu'dan Sesin nerde kaldı? kar içindesin! (Dıranas) 32 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

UYGULAMALAR BEYAZ, İPEK GİBİ YAĞDI KAR Beyaz, ipek gibi yağdı kar Bir kız kardan

UYGULAMALAR BEYAZ, İPEK GİBİ YAĞDI KAR Beyaz, ipek gibi yağdı kar Bir kız kardan hafif adımlarıyla yürüyüp geçti hayal içinde Arkadaşlarımı düşündüm, sevgili şeyleri Sanki her şey bizimle var ve bizimle olacak Şarkılar çaldı odalarda Bütün insanları sevmek gerektiğini düşündüm Düşmanlarımız dışında Düşmanlarımız çünkü Sevgiyi yok ettikleri için Düşmanımız oldular. Beyaz ipek gibi yağdı kar Bir kız kardan hafif yüreğiyle Geçip gitti güvercinleri anımsatarak (Behramoğlu). 33 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

ÇÖZÜM SESİ KAYDETMEK TEKERLEME KALEM ÇALIŞMASI ABARTILI KONUŞMA ŞİİR OKUMA STANDART TÜRKÇE ÜZERİNE BİLGİLENME

ÇÖZÜM SESİ KAYDETMEK TEKERLEME KALEM ÇALIŞMASI ABARTILI KONUŞMA ŞİİR OKUMA STANDART TÜRKÇE ÜZERİNE BİLGİLENME ÇEVREYİ DİNLEME 34 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

BEDEN DİLİ Duyguların anlatımında beden dili, Savunucu / Saldırgan beden dili, Gerginlikler ve kendine

BEDEN DİLİ Duyguların anlatımında beden dili, Savunucu / Saldırgan beden dili, Gerginlikler ve kendine temas, Yalan ifadeleri, Dinleme biçimleri, Video! 35 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

HİTABET SANATI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 36 Duygulara seslenmek,

HİTABET SANATI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 36 Duygulara seslenmek, ayna olmak, Canlandırmalara başvurmak, Örnekler vermek, Diksiyon kurallarına uymak, Belagati, etkili kullanmak, Empati kurmak, dinlemek, Etkili sözcükleri kullanmak, Beden dilini doğru kullanmak, Okumaktan geçer. TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

HİTABET TÜRLERİ Askeri, Siyasi, Dini, Hukuki. 37 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

HİTABET TÜRLERİ Askeri, Siyasi, Dini, Hukuki. 37 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

POWER POİNT SUNUM İLKELERİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 38 7 x

POWER POİNT SUNUM İLKELERİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 38 7 x 7 ( Yedi sütün yedi satır. ) 3 renkten fazlası kullanılmaz. Tematik olmalıdır. Animasyonlara fazla yer verilmez. Tüm duyulara yer verilmeldir. 25 sözcüğü geçmemeye özen gösterilmelidir. 1 saatlik sunum için 14 slaytın üzerine çıkılmamalıdır. TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

POWER POİNT SUNUM İLKELERİ 8. Sunum ortamı (Işık, ısıtma, oturma düzeni, ses yalıtımı vb.

POWER POİNT SUNUM İLKELERİ 8. Sunum ortamı (Işık, ısıtma, oturma düzeni, ses yalıtımı vb. eksiksiz olmalıdır. 9. Noktalama kurallarına uyulmalıdır. 10. Sunumda; dikkat çekme, güdüleme, özetleme ilklerine uyulmalıdır. 11. Başlıklar bold, alıntılar eğik yazılmalı onun dışında yazılar bold ve italik olmamalıdır. 39 TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

KAYNAKÇA: BANGUOĞLU, T. , 40 Türkçenin Grameri, TDK, Ankara-1998 GÜRZAP, C. , Söz Söyleme

KAYNAKÇA: BANGUOĞLU, T. , 40 Türkçenin Grameri, TDK, Ankara-1998 GÜRZAP, C. , Söz Söyleme ve Diksiyon, Remzi Kitabevi, İstanbul-2006 SÖNMEZ, K. , Diksiyon Ders Notları, OMÜ-AÜ. ŞENBAY, N. , Alıştırmalı Diksiyon Sanatı, MEB, İstanbul-1991 TAŞER, S. , Konuşma Eğitimi, Dost Kitabevi, Ankara 1987 VURAL, B. , Doğru ve Güzel Konuşma, Hayat TDS-2016 ANKARA ÜNİVERSİTESİ Yayıncılık, İstanbul-2003