KALTE GVENCES VE STANDARTLARI r Gr Mehmet Ali

KALİTE GÜVENCESİ VE STANDARTLARI Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN 1

KONU BAŞLIKLARI 1. 2. 3. 4. 5. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNİN UYGULANMA AŞAMALARI TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMA SONUÇLARININ ÖLÇÜMÜ KALİTE KONTROLÜ VE AMACI KALİTE KONTROL SİSTEMLERİ KALİTE YAKLAŞIMLARI 2

TOPLAM KALITE YÖNETIMININ UYGULANMA AŞAMALARı 1. İşletmenin kalite ilgili amaç, hedef ve politikalarının belirlenmesi, 2. Personelin müşteri tatminine önem verilmesi, 3. İşletme faaliyetlerinin ileriye yönelik programlanması, 4. Personele sürekli eğitim faaliyetinin uygulanması, 5. İstatistiki metot uygulamaları ve proses kontrol çalışmaları 3

6. Kalite çemberleri, 7. Verimlilik çalışmaları, 8. İşletmede kalite maliyetlerinin hesaplanması, 9. Toplam verimli bakım, 10. Tedarikçilerle ilişkilerin iyileştirilmesi, 11. Kalite denetimi 4

TKY uygulamasına geçiş üç önemli aşamadan oluşmaktadır. Bunlar, 1. aşama; TKY sürecinin farkına varılması, 2. aşama; Toplam kalite yönetimi sürecinin anlaşılması 3. aşama; Olgunluk aşamasıdır. 6

Toplam kalite yönetimi sürecinin farkına varılması aşamasında, yöneticiler ve çalışanlar olarak bu süreçle ilgili temel kavram ile tanışırlar. Yani süreçle ilgili temel eğitimlerini alırlar ve kafalarında diğer yönetim sistematikleriyle ilgili olarak karşılaştırmalarda bulunurlar. 7

Sürecin anlaşılması aşamasında, çalışanlar, neyin nasıl yapılacağını ve niçin yapılması gerektiğini kavramaya başlamışlardır. Hatta belli ölçüde işletmelerinin özel durumları açısından ortaya çıkan farklılıkları da yorumlayabilmektedirler. Bu aşama, TKY sürecinde belli mesafenin alındığını gösterir. 8

TKY’nin olgunluk aşamasında ise, hem liderlik, hem stratejik kalite planları, hem kalite ve üretim sonuçları ve hem de müşteri tatmini açısından artık olumlu sonuçların alındığı aşamadır. Buna işletmenin süreç açısından işletmenin kendini ispatlama aşaması da denir. İşletmede TKY süreci uygulanmış, test edilmiş ve oturtulmuştur. 9

TOPLAM KALITE YÖNETIMI UYGULAMA SONUÇLARıNıN ÖLÇÜMÜ TKY’nin hedeflere uygun olarak gelişip gelişmediğini öğrenmek sürekli olarak ölçmek suretiyle mümkündür. Sonuçlarının görülebilmesi için 1 -5 yıl arasında hatta daha uzun bir süreyi beklemek gerekir. TKY uygulama sonuçları ölçüm noktasında Türkiye’de TÜSİAD-Kal. Der toplam Kalite modelinden yararlanmak mümkündür. 11

TKY uygulamasıyla ilgili olarak başlıca performans göstergeleri; Mal ve hizmet kalitesine ilişkin göstergeler: �Standartlara uygunluk derecesi, �Hatalı çıktı oranı, �Tekrarlanan hataların sıklığı, �Hata nedenlerinin analizi, �İsraf ve fire oranları, �Yeniden işleme süreleri, �Sektör kalite düzeyi ve karşılaştırma, �Kalite iyileştirme çalışmaları ve sonuçları. 12

Verimlilik düzeyi ile ilgili göstergeler; �Toplam faktör verimlilik düzeyi, �İşgücü verimliliği, �Makine verimliliği, �Malzeme verimliliği, �Enerji verimliliği, �Maliyet göstergeleri, �Verimlilik artışının neden-sonuç analizi, �Verimlilik düşüşü neden-sonuç analizi, �Sektör verimliliği analizi ve karşılaştırma. 13

Yenilik göstergeleri; �Yeni ürün geliştirme çalışmaları, �Mal ve hizmet model çeşit sayısı, �Yeni uygulanan metot ve teknikler, �Yeniliklerin uygulanmasıyla elde edilen tasarruflar, �Müşteri isteklerinin ürün tasarımına uygulanması, 14

�Öneri sistemi ve çalışanların öneri sayısı, �Pazara yönelik yenilikler, �Sektör yenilik oranı ve karşılaştırma, �Yenilik politikasıyla ilgili hedefler ve gerçekleşme sayısı. 15

Diğer göstergeler; �Çözüme kovuşturulan sorunların sayısı, �Satışlarla sağlanan kar artışı, �Yatırımların sağladığı kazanç tutarı, �Pazar payı artışı, �Verimlilik sonucu sağlanan kar artışı, �Bölümler arası ilişkiler, �Çalışanların şikayetlerinin analizi, 16

�İşçi ve işveren sorunlarının çözümlenme durumu, �Eğitim çalışma ve uygulama sonuçları, �Satın alınan mal ve hizmetlerle ilgili şikayetler, �Alımların reddedilme nedenleri ve analizi, �İşletme dışındaki tedarikçilerin kalite derecesi, �Çalışanların yönetime katılması, �Kalite çemberleri çalışma sonuçları, �Kalite plan ve programlarının gerçekleşme derecesi. 17

KALİTE KONTROLÜ 18

Kalite kontrolü, müşteri ihtiyaçlarını en ekonomik bir şekilde karşılamak için üretimin belirli kalite standartlarına göre yapılarak mal ve hizmette kalitenin devamının sağlanması faaliyetidir. Japon endüstriyel Standartları kalite kontrolünü, tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılayan kaliteli mal ve hizmetleri ekonomik olarak üreten bir üretim yöntemleri sistemi olarak tanımlanır. 19

KALITE KONTROLÜNÜN AMACı Kalite kontrolünün amacı, işletmede belirlenen kalite politikalarına uygun nitelikte mal ve hizmet üretiminin sağlanması için, bir bütün olarak işletme sistemi içerisinde kalitenin sürekli denetim altında tutulmasının sağlanmasıdır. İşletmeler açısından kalite kontrolünün esas amacı, kalite tanımında ortaya konulmuştur. 21

Kalite kontrolü, tüketicilerin ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri üretmek, bunların ekonomik koşullarda ve uygun fiyatlarda üretilmesini sağlamaktır. Üreticiler açısından kalite kontrolü yüksek kaliteli ürünün üretilmesine zemin hazırlayarak, üreticilerin iç ve dış pazardaki rekabet gücünü artırmaktır. Tüketiciler açısından ise, tüketicilerin ihtiyaçlarına ve gelir düzeylerine uygun mal üreterek onların ekonomik refah düzeylerinin artmasına katkı yapmaktır. 22

Kalite kontrol amaçlarının gerçekleştirilmesi işletmeler açısından bazı faydaları gündeme getirecektir. Bu faydalar; �Hurda, fire, atık oranının azaltılması, �Yeniden düzeltme işlemlerine gerek duyulmaması, �Üretimdeki duraklamaların önlenmesi, �Daha yüksek bir üretim hızına ulaşılması, �İşçilerin işlerini daha çok benimsemeleri, �dolaysız üretim giderlerinin azalması, 24

�Müşteri istek ve beklentilerinin tam olarak karşılanması, �İadelerin azalması, �Satışların artması �Rekabet gücünün yükselmesi. 25

KALITE KONTROL SISTEMLERI İşletmeler kalitenin oluşturulmasında ve oluşturulan korunmasında bir kalite kontrol sistemine sahip olmalıdırlar. Kalite kontrol sistemi, kalitenin yaratılmasında, mal ve hizmetlerin üretiminde kaliteyi ifade eden standartların belirlenmesine yönelik çalışmalardır. Bu çalışmalarda standartlar belirlenir, belirlenen standartlara uyulup uyulmadığı araştırılır, varsa sapmalar tespit edilir ve standartların geliştirilmesi için gereken işlemler 26 yapılır.

İşletmeler açısından kalite kontrol sisteminin kurulmasında uyulması gereken hususlar vardır. Bunlar; Muayene ve kalite kontrol planlarının hazırlanması ve uygulanması, Kalite kontrol amacı ile kullanılan ölçü aletlerinin muayene, ayar ve kalibrasyonu, En önemli kalite karakteristiklerin belirlenmesi, Örnek alma koşullarının saptanması, Kontrol şemasının çizilmesi ve sürece etki eden nedenlerin teşhis edilmesi, 27 Gerekli önlemlerin alınması.

Bir işletmenin kalite kontrol sistemi üzerinde etkili olan başlıca faktörler şunlardır: Piyasa şartları: üretici firmanın içinde bulunduğu piyasanın tam rekabet piyasası olup olmadığı. Müşterilerin Özellikleri: Üretilen mal ve hizmeti talep eden müşterinin kalite konusunda bilinçli ve seçici olması. İşletmede çalışan personelin nitelikleri: İstihdam edilen personelin gelişmeye uygun, değişime yatkın ve nitelikli olması. 28

Malzeme: Kullanılan malzemenin kalitesi. Finansal durum: Gerekli sermayenin varlığı. Eğitim düzeyi: Personelin iş ve kalite konusundaki eğitim düzeyi. Ülkedeki kanunlar: İşletmelerin ihracat yaptıkları ülkedeki kaliteyi zorunlu kılan kanun ve tüzükler. 29

Üretimde kullanılan araç ve metotlar: üretim teknolojisi. Hata cinsi: Yeterli düzeyde kalite kontrolünün yapılabilmesi için kullanılan ölçü aletlerinin varlığı için hata cinslerinin bilinmesi. Standart ölçü yöntemleri: Kalite standartları konusunda ilgililerin fikir birliği içerisinde olması. 30

KALITE YAKLAŞıMLARı 1. Düzeltici sistem yaklaşımı: Hatayı ortadan kaldırmak için müşteri şikayetinin analizi veya hatanın yakalanması beklendiğinden daha yavaş tepki verir. �Müşteri istekleri analizi, �Düzeltici faaliyet, �Proses kontrol, �Pazarlama ve satış. 31

2. Önleyici sistem yaklaşımı: Hatalar ortaya çıkmadan önlenmeye çalışıldığından kalitede gelişme ve iyileşme sağlanmakta ve sonuçta pazara girme süreci daha hızlı olmaktadır. �Müşteri isteklerinin tespiti, �Tasarım ve geliştirme faaliyetleri, �Proses kontrol, �Pazarlama ve satış. 32

KALITE VE VERIMLILIK Kaliteli ve daha verimli üretim ancak standardizasyon ve sürekli kaynak iyileştirmesi (makine, teçhizat, insan vb. ) ile mümkün olabilir. İşletmelerin stratejisi hata kaynaklarını ortadan kaldırmak suretiyle daha verimli ve kaliteli üretim olmalıdır. 33