KALTE EMBERLERNDE PROBLEM ZME YNTEMLER 2 1 Nominal

KALİTE ÇEMBERLERİNDE PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMLERİ 2 1

Nominal Grup Tekniği 2

NOMİNAL GRUP TEKNİĞİ • Bu teknik, fazla iletişimi olmayan takımlar için göreceli olarak daha geçerli bir yöntemdir. 3

İzlenmesi Gereken Adımlar: 1. Beyin fırtınasında olduğu gibi takım üyeleri fikirlerini maddeler halinde yazar ve bütün maddeler bir araya getirilerek bir liste oluşturulur. 2. Eğer listede 50’den fazla madde varsa, “çoklu oylama” tekniği ile bu sayı mümkün olduğunca azaltılır. 4

3. Her üyeye belli sayıda küçük kartlar dağıtılır. Eğer madde sayısı 20 ya da daha az ise 4’er kart, 20 ile 35 arası ise 6, 35 ile 50 arası ise 8’er kart dağıtılır. 4. Üyeler listeden en önemli buldukları maddeleri birer tane olmak üzere, kart üzerinde işaretler ve listeden ellerindeki kart sayısı kadar madde seçmek durumundadır. 5

5. En önemli buldukları maddeye en yüksek puanı vermek kaydıyla, bu maddeleri puanlandırırlar. Puanlama kart sayısı üzerinden yapılır. (Kart sayısı 4 ise, en önemli maddeye 4 puan, diğerlerine sırasıyla 3, 2 ve 1 puan verilir. ) 6. Puanlamalar yapıldıktan sonra bu kartlar toplanır ve verilen puanların istatistiği çıkarılır. En yüksek puanı alan madde, takımın seçimi olarak duyurulur. 6

• 7. Gerekirse maddeler puanlarına göre bir Pareto şemasında gösterilip üyelere değerlendirmeleri için dağıtılır. 7

Yoklama Kağıtları 8

YOKLAMA KAĞITLARI (CHECK SHEETS) • Veri kaydetmeyi kolaylaştıran bir diyagram veya tablodur. • Bir gözlemi, eylemi veya gerçekleşmeyi yansıtmak için bir “ ” veya “ / ” işareti koymak yeterlidir. 9

Kontrol Tablosu 95 /// 96 /////// 97 ///////// 98 // 99 //// 100 // 101 ///// 102 /////// 103 ////// 104 ///// 105 / 10

Kullanım amaçları • Performansı tartışmayı güçlendirmek. • Temel nedenleri araştırmak. • Bir çözümün veya iyileştirmenin sonuçlarını ölçmek. • Performansı izlemek. (Önceki problemlerin tekrar ortaya çıkıp çıkmadığını yoklamak. ) 11

Örnek kullanım sebepleri • Hatalı yerleri saptamak. • Hataların zamana, operatöre, makinaya vs. göre dağılımını bulmak. • Boyutlar, sertlik, ağırlık gibi dağılımını bulmak. • Makina ve aletleri muayene etmek ve işlerliğini yoklamak. 12

• KONTROL ŞEMALARI/DİYAGRAMI 13

• Süreçlerin zaman içinde izlenmesi ve kontrol altında olup olmadığının saptanması için kullanılır. • Hataları önlemeye yardımcı olur. • Süreç varyasyonunun sebeplerini belirlemeye yardımcı olur. 14

• Sürmekte olan eylemin çeşitli yönlerini grafike etmekte kullanılır. Örneğin; ısının günlere göre değişimi verilmiş, kontrol dışı sıçramalar normal düzeyine çekilmiştir. 15

KONTROL DİYAGRAMI ÜKL AKL 16

KONTROL DİYAGRAMI ÜKL AKL 17

Kontrol diyagramlarının amacı Kontroldan çıkmış veya çıkmak üzere olan prosesi süratle teşhis etmektir Kontrol diyagramları prosese en yakın ve müdahale için en uygun personel tarafından hazırlanmalıdır 18

Koşu Şeması 19

KOŞU ŞEMASI Her süreçte varyasyonların gözlenmesi kaçınılmazdır. Eğer bu varyasyonlar belli limitlerin içindeyse bunlar sürecin iç dinamiğinden kaynaklanan ve sürecin iyileştirilmesiyle ortadan kalkacak varyasyonlardır. Eğer bunlar limitlerin dışında ise sürece ait olmayan özel sebepler aramak gerekir. 20

Koşu şeması, belli bir zaman diliminde verilere ait noktaların birbirlerine göre dağılımını incelemeye ve varyasyonların sebeplerinin özel ya da genel olup olmadığını saptamaya yarar. 21

Yöntem 1. Verilere ait noktalar eğilim şemasında olduğu gibi yerleştirilir. 2. Verilerin medyanı bulunur. (Medyan, eldeki verileri yarısı kendisinden büyük, kalan yarısı da küçük olmak üzere iki eşit parçaya ayıran noktadır. ) Bu noktanın üzerinden cetvel ile yatay bir çizgi çizilir. 3. Bu çizginin alt ve üstündeki noktaların dağılımı incelenir. 22

Şemanın İncelenmesi A-Medyanın alt ya da üstünde yedi ya da daha fazla ardışık nokta bulunması “koşu” olarak adlandırılır. Bu, süreçteki varyasyonların özel bir sebebi olabileceğinin belirtisidir. B-Normal dışı çok düşük ya da çok yüksek bir verinin gözlenmesi, sürecin kontrol dışı olduğunu gösterir. 23

C-Yedi ya da daha fazla noktanın aşağı ya da yukarı doğru bir eğilim göstermesi de anormal sayılır. D-Verilerin aniden farklı bir yöne doğru değişmesi sürecin incelenmesini gerektirir. 24

E-Aşağı ve yukarı doğru zigzag çizen veri grupları değerlendirmeye alınması gereken sebep ya da sebeplerin göstergesidir. 25

Yakınlık Diyagramı 26

YAKINLIK DİYAGRAMI • Pekçok fikir, görüş, konu veya faaliyet içinden temel olanları bulmak için kullanılır. • Bu fikirler, görüşler, konular önce türetilir, sonra bunlardan birbiri ile doğal ilgisi olanlar gruplanır. 27

YAKINLIK DİYAGRAMI 1. Doğru takım oluşturulur. –· 4 -6 kişi –· Değişik bakış açıları –· Yaratıcı, açık-fikirli insanlar 2. Ele alınacak konu belirlenir. –· Geniş kapsamlı, yansız cümle –· Açıkça ifade edilmeli, iyi anlaşılmalı 28

3. Fikirler yaratılır ve kaydedilir. –· Beyin fırtınası yaklaşımı izlenir –· Her fikir kartlar üzerine kaydedilir –· Tek bir kelimeden oluşan kart olmaz 29

4. Tamamlanan kartlar gelişigüzel bir şekilde duvara, masaya serilir. 5. Kartlar ilgili gruplara ayrılır. • · Sessizlik içinde • · Düşünülür, hareket edilir • · Çabuk süreç • · Eğer anlaşmazlık olursa, kartlar, istenen yere taşınır, tartışılmaz 30

6. Başlık kartları yaratılır. • Kısa, öz, tam, tek başına bir anlam ifade etmeli • Tek kelimeli başlık olmaz • İsim ve yüklem içermeli • Altındaki bütün fikirlerin ana bağını yakalamalı • Her grubun başına yerleştirilir 31

7. Biten yakınlık diyagramı çizilir. • Başlıkları, altbaşlıkları ve altındaki bütün kartları birleştiren çizgiler çizilir. • Takım gözden geçirir. • Önemli ‘takım-dışı üyeler’ gözden geçirir. 32

İlişki Diyagramı 33

İLİŞKİ DİYAGRAMI • Bir dizi fikir arasındaki sebep ve sonuç bağlarının grafiksel gösterimidir. • Ne Zaman Kullanılır? · Ana sebepler belirlenmek istendiğinde · Daha iyi tanımlanması gereken, birbiri ile ilişkili fazla sayıda konu varsa Kısıtlı kaynaklara dikkatlice odaklanmış bir gayret gerektirdiğinde 34

UYGULAMASI 1. Doğru takım oluşturulur. • 4 -6 kişi ideal; daha büyük takımlar da mümkün. • Konu hakkında bilgili kişiler. 2. Bir problem üzerinde anlaşmaya varılır. Yakınlık diyagramı, sebep-sonuç diyagramı, ağaç diyagramı gibi kaynaklardan yararlanılabilir: 35

3. Konu / problem hakkında fikirler türetilir ve bunlar sergilenir. · Herbir fikir çember içine alınır, başlıkları A, B, C gibi isimlendirilir. • · Fikirler gelişigüzel veya bir çember üzerinde dağıtılır. 36

4. İlişki okları çizilir. · Herbir fikir için şu tip bir sorulur: ‘A fikri B fikrine yol açar mı? ’, gibi • · Sebep fikirden sonuç fikir yönüne doğru tek yönlü bir ok çizilir. • · Okun yönü konusunda anlaşmazlık var ise o ok hiç çizilmez. 5. Herbir fikirden kaynaklanan ok sayısı bulunur. 37

6. Sonuç çıkarılır. · Temel faktörler/sebepler belirlenir. · En fazla sayıda dışarı giden ok, o fikrin temel sebep/sürükleyici fikir olduğunu gösterir. · En fazla sayıda içeri gelen ok, o fikrin temel sonuç olduğunu gösterir. 38

Ağaç Diyagramı 39

AĞAÇ DİYAGRAMI • Belli bir amaca erişmek için izlenmesi gereken yolların, sistematik bir şekilde giderek artan bir detay düzeyinde grafiksel ifadesidir. • Ne Zaman Kullanılır? · Genel amaçların özel uygulama detayına indirgenmesi gerektiğinde, · Bütün uygulama seçeneklerinin belirlenmesi gerektiğinde, 40

· Temel sebepleri belirlemek için, (örneğin, neden-neden diyagramı) (sebep-sonuç diyagramına alternatif) Fikirlerin açığa kavuşması için, · Bir uygulama gerçekleşirken olabilecek engeller/aksaklıkların ve bunların etkilerini azaltmak için ne yapılabileceğinin belirlenmesi amacıyla. 41

AĞAÇ DİYAGRAMI 1. Amaç belirlenir. · İlişki diyagramındaki temel sebep/sonuçlar · Yakınlık diyagramındaki başlıklar · Uzlaşma tartışması 2. Doğru takım oluşturulur. · Detaylı uygulama bilgisine sahip hareket planlayıcıları 42

3. Ana amaç ile ilişkili olan alternatif sebepler, taktikler veya işler belirlenir. · Beyin fırtınası kullanılabilir. · Herbir alternatif, kart veya post-it üzerine yazılabilir. 43

4. Fikirler değerlendirilir ve makul bir sayıya düşürülür. 5. Ağaç oluşturulur. · 1. düzey: Genel amaç, kavram, fikir. · Diğer düzeyler: Her seferinde bir basamak olmak üzere, neden, nasıl ve ne gibi soruların cevapları. 44

SERPME DİYAGRAMI 45

SERPME DİYAGRAMI • Serpme diyagramı, bir değişken ile bir diğeri arasındaki ilişkiyi çalışmak amacı ile kullanılır. Olası sebep/sonuç ilişkilerini araştırmaya yardımcı olur. • Bir serpme diyagramının yatay x ekseni değişkenlerden birinin aldığı değerleri, dikey y ekseni ise diğer değişkenlerin karşılığında aldığı değerleri gösterir. 46

DAĞILMA DİYAGRAMLARI 47

DAĞILMA DİYAGRAMLARI • İki değişken arasındaki ilişkiyi gösteren diyagramlardır 48

Bağımlı değişken sonuç dikey - “y” eksenine Bağımsız değişken neden yatay - “x” eksenine 49

Değişkenler arasında kuvvetli bir ilişki (korelasyon) olduğu durumlarda dağılma diyagramları bir falcı gibi kullanılabilir. 50

HATA SAYISI (ADET/AY) Değişkenler arasında kuvvetli pozitif korelasyon var 35 30 25 20 15 10 5 . . . 3 6 . . . 9 12 15 18 21 ÇALIŞMA SÜRESİ YIL 51

HATA SAYISI (ADET/AY) 35 30 25 20 15 10 5 Değişkenler arasında zayıf pozitif korelasyon var . . 3 6 9 12 15 18 21 ÇALIŞMA SÜRESİ YIL 52

HATA SAYISI (ADET/AY) 35 30 25 20 15 10 5 Değişkenler arasında kuvvetli negatif korelasyon var . . . 3 6 9 12 15 18 21 ÇALIŞMA SÜRESİ YIL 53

PUKÖ Çevirimi Tekniği 54

Yoklama kağıtları, Karar matrisi, Beyin fırtınası, Koşu şemaları, Pareto şemaları, Yakınlık diyagramları, Histogramlar, Çoklu oylama Sebep-sonuç diyagramı, Anketler Ağaç diyagramı, İlişki 4. iyile diyagramı, Odak grupları, ştirme Akış şemaları, fırsatl Kuvvet alanı analizi arı Odak grupları 3. Ölç ve üzer ind çözümle odak e laş 5. Temeldeki 2. Mevcut nedenleri süreci Beyin fırtınası, belirle tanımla Odak grupları, Karar matrisi, 1. Çıktıları, 6. Çözümleri Mülakat Ağaç diyagramı müşterileri PLANLA yarat ve en ve beklentileri iyilerini seç belirle BAŞLA 12. Takip et 7. Deneme Beyin fırtınası, UYG ULA ÖNLEM Yoklama kağıtları, ve getirileri uygulamasını Kuvvet alanı KONTRO AL Koşu şemaları, sürekli kıl planla analizi, 8 i L ET Anketler, . D Eylem planları, iğ l e g k er ne Histogramlar, Ağaç diyagramı, şi ize ç m i e kle ey Kontrol şemaları eğ ard. Akış şemaları 9. S şti i D d. o r değ nuç 11 tan et lar erl s end ı Yoklama kağıtları, Kuvvet alan ir analizi, Histogramlar Beyin fırtına sı, Eylem planla rı, Pareto şemaları, Ağaç diyagra oklama kağıt Y mı, Odak grupları, d O , r e tl e k Akış şemala n ı rı Kuvvet alanı analizi. A oşu şemalar K , r la m a 55 r g Histo 10. Ö son nem uçl li bel arı irle PUKÖ YÖNETİMİ VE ARAÇLARI

PUKÖ 56

PUKÖ • P: NE yapmak gerektiğini ve NASIL yapılacağını belirle. • U: Plânı ve ölçüm araçlarını uygula. • K: Sonuçları değerlendirmek ve varsa sapma nedenlerini anlamak. • Ö: İyileştirmeyi kararlı hâle getirmek ve yeni çalışma kurallarını düzenlemek. 57

PUKÖ ÇEVRİMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ • 1. Katılımcı yönetim tarzıdır. (Tüm çalışanlar katılır. ) • 2. Fonksiyonlar arası faaliyetleri geliştirir. • 3. “İlk defada doğru yap. ” ilkesi geçerlidir • 4. Kalite ve malîyet kriterlerine dönüktür. 58