Kada inicjatywa ktra zmusza do dziaania i refleksji

  • Slides: 26
Download presentation

Każda inicjatywa która zmusza do działania i refleksji, jest dobra. Nasza szkoła obejmuje stałą

Każda inicjatywa która zmusza do działania i refleksji, jest dobra. Nasza szkoła obejmuje stałą opiekę Cmentarz wojskowy przy ulicy Strzelniczej. Zdjęcia z kroniki szkolnej ukazują z jak wielkim wyzwaniem wówczas się zmierzono. Miejsce spoczynku żołnierzy – alejki i okoliczne tereny były porośnięte krzakami, jeżynami i chwastami. Tablice i krzyże były praktycznie niewidoczne.

Stan Cmentarza w 1999 roku.

Stan Cmentarza w 1999 roku.

Uprzątnięcie cmentarza w 1999 roku przyczyniło się do przywrócenia pamięci o tym miejscu w

Uprzątnięcie cmentarza w 1999 roku przyczyniło się do przywrócenia pamięci o tym miejscu w świadomości mieszkańców Łukowa. W 2000 r. za sprawą Projektu Militarny Atlas Polski Cmentarz wojskowy przy ulicy Strzelniczej zaistniał w świadomości zbiorowej narodu.

. Cmentarz wojskowy w Łukowie znajduje się przy ulicy Strzelniczej. Położony jest na zachód

. Cmentarz wojskowy w Łukowie znajduje się przy ulicy Strzelniczej. Położony jest na zachód od centrum miasta około 500 m. w kierunku północnym od trasy Łuków – Stoczek Łukowski. Zajmuje powierzchnię 2, 14 ha.

W czasie I wojnie światowej Łuków znalazł się pod okupacją niemiecką. W ręce Niemców

W czasie I wojnie światowej Łuków znalazł się pod okupacją niemiecką. W ręce Niemców dostały się wówczas poważnie uszkodzone obiekty koszarowe i szpitale. Cmentarz zwany potocznie Łapiguz lub Strzelnica został urządzony przez Niemców na obszarze w formie trapezu. Według dzisiejszych - na pewno nie ostatecznych wyliczeń od końca I wojny światowej na Cmentarzu pogrzebano co najmniej: 31 żołnierzy poddanych cesarza Astro – Węgier, 6 żołnierzy niemieckich i 56 żołnierzy armii rosyjskiej. Inskrypcje z 62 tablic, krzyży są dziś nieczytelne. Należy dodać, iż w kilku przypadkach jedna płyta nagrobkowa oznacza miejsce pochówku kilku lub nawet kilkunastu żołnierzy. Wśród spoczywających na cmentarzu 12 zginęło w 1914 roku, 56 w 1915 roku, 3 w 1916 roku i po jednym w 1917 i 1918 roku.

. W 1917 roku Niemcy rozpoczęli budowę na terenie Cmentarza wojskowego stylowego dębowego kościółka

. W 1917 roku Niemcy rozpoczęli budowę na terenie Cmentarza wojskowego stylowego dębowego kościółka – ten obiekt sakralny , , przeniesiono” do Łukowa z okolic Żelechowa. Montaż świątyni ukończono w 1918 roku sytuując wyjście główne w stronę ul. Łapiguz między czterema filarami, jednocześnie dach zwieńczono dwustopniową wieżyczką , a całość pokryto gontem. W przedsionku kościoła na drewnianych pilastrach widniały imiona, nazwiska stopnie wojskowe i daty śmierci zapewne wszystkich spoczywających na cmentarzu żołnierzy państw centralnych. Wewnątrz kościółek o wymiarach ok. 30 m długości i 8 m szerokości krył ołtarz główny z dużą figurą Chrystusa ukrzyżowanego oraz dwa ołtarze boczne.

. Niemcy uczcili swoich żołnierzy nie tylko budową świątyni lecz także wznieśli pomnik. Wierzchołek

. Niemcy uczcili swoich żołnierzy nie tylko budową świątyni lecz także wznieśli pomnik. Wierzchołek obelisku wieńczył niemiecki hełm (zwrócony częścią twarzową w stronę świątyni) wsparty na wieńcu laurowym oraz skrzyżowanym bagnecie i granacie ręcznym. Na boku obelisku widniał napis: ERRICHTET VOM. KEISERL. DEUTSCHEN MILIT. GOUVERNEMENT LUKOW 1918

Jeszcze w czasie trwania działań wojennych podczas I wojny światowej Niemcy nakazali aby na

Jeszcze w czasie trwania działań wojennych podczas I wojny światowej Niemcy nakazali aby na cmentarzu wydzielono kwaterę dla wyznawców Allacha. Spoczywało ich tu 24, w tym 12 znanych z imienia, nazwiska, i macierzystej jednostki. Wśród ziemnych mogił niemieckie służby grobownictwa wojennego wzniosły bardzo wyjątkowy drewniany nagrobek w formie małego minaretu. Wyjątkowość tego pomnika polegała na tym, że na cmentarzach mahometańskich (tzw. mizarach) nie występowały nagrobki drewniane – tak powszechne na cmentarzach chrześcijańskich. Łukowski postument mierzył około 3 metry wysokości mając u podstawy przekrój kwadratu przechodzący na ok. 2/5 m wysokości w okrągłą kolumnę opasaną dekoracyjną spiralą. Całość wieńczył charakterystyczny muzłumański hełm. Podstawę pomnika pokryły drewniane płyty z wyrytym tekstem epitafijnym w języku niemieckim:

, , Den Kampfern mohommedanischen Glaubens die Russlazarett Luk. - Lapigus ihren Wunden erlagen”

, , Den Kampfern mohommedanischen Glaubens die Russlazarett Luk. - Lapigus ihren Wunden erlagen” , , Walczącym wyznawcom wiary mahometańskiej, którzy w szpitalu wojskowym Łuków-Łapiguz zmarli z ran” Nad napisem umieszczono typowy dla muzułmanów półksiężyc z gwiazdą, na bokach zaś i od strony tylnej – nazwiska żołnierzy i numery grobów, w których spoczywali. Drewniany nagrobek doczekał roku 1964, gdy został przewrócony. Uratowany dzięki staraniom dyrekcji Muzeum Regionalnego w Łukowie został przeniesiony i odrestaurowany w Muzeum Wsi Lubelskiej gdzie można oglądać go do dnia dzisiejszego.

W czasie wojny polsko – bolszewickiej do szpitala św. Tadeusza docierał transporty z rannymi

W czasie wojny polsko – bolszewickiej do szpitala św. Tadeusza docierał transporty z rannymi żołnierzami, część z nich nigdy nie wróciła do domu. W dwóch 35 m kwaterach obwiedzionych krawężnikami spoczeło 50 żołnierzy. Pod 50 krzyżami wysokości 150 cm spoczęło 27 znanych z imienia i nazwiska żołnierzy wojska polskiego oraz 23 nieznanych obrońców ojczyzny. Cmentarz wojskowy w okresie międzywojennym pełnił bardzo ważną funkcję społeczności Łukowa. Odbywały się tam między innymi święta Żołnierza Polskiego i uroczystości pułkowe. Jedne z ostatnich pochówków na Cmentarzu to nagrobki: marynarz Mieczysław Bryła zmarły 14 listopada 1928 roku oraz ułan Ambroży Nabagież zmarły 31 lipca 1934 roku.

W 1938 roku na lewo od kościółka został pochowany rotmistrz Stanisław Ciechanowicz z 27

W 1938 roku na lewo od kościółka został pochowany rotmistrz Stanisław Ciechanowicz z 27 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. Stefana Batorego. Na miejscu spoczynku ustawiono płytę z napisem: ŚP Stanisław Ciechanowicz Rotmistrz dowódca S/Z Pułku Ułanów Im. Króla Stefana Batorego Żył lat 39 – zm. d. 30 -VI-1938 Pokój jego duszy

Po drugiej stronie kościoła od strony ulicy Strzelniczej: jeden to krzyż o wysokości 150

Po drugiej stronie kościoła od strony ulicy Strzelniczej: jeden to krzyż o wysokości 150 cm z odlewaną tabliczką (być może spoczywa tu podoficer Tadeusz Solski zmarł w 1935 roku) a obok niego znajduje się płyta około wysokości 95 cm z napisem ŚP. Antoni Bukowski. W czasie II wojny światowej Łuków zajęli Niemcy. Podczas okupacji na cmentarzu pochowano kilkudziesięciu żołnierzy III Rzeszy – ich doczesne szczątki ekshumowano w 1997 roku dzięki działaniom fundacji , , Pamięć” z Warszawy i złożono je na cmentarzu niedaleko Puław. Ostatni pogrzeb jaki miał miejsce na cmentarzu datowany jest na pierwszą połowę 1944 roku gdy do grobu złożono ciało Turkmena – miejsce pochówku jest dzisiaj bliżej nie znane. W latach powojennych pojawiła się koncepcja przekształcenia Cmentarza wojskowego na komunalny. Niestety po zrzeczeniu się roszczeń do Cmentarza i kościoła przez wojsko władze komunistyczne nie chciały przekazać obiektu kurii biskupiej. Stan świątyni jak i teren cmentarza niszczał coraz bardziej. Pożar kościółka w dniu 6 kwietnia 1972 roku spowodował dalsze zniszczenie i zapomnienie. Teren cmentarza coraz mniej przypominał miejsce spoczynku żołnierzy. Przewracające się krzyże, chwasty były tego dowodem.

Podsumowując: pod 191 nagrobkami różnych form spoczywa co najmniej 219 żołnierzy różnych państw, narodowości,

Podsumowując: pod 191 nagrobkami różnych form spoczywa co najmniej 219 żołnierzy różnych państw, narodowości, religii; 62 napisy są dzisiaj nieczytelne, w 21 przypadkach pod inskrypcją nieznany brak przynależności państwowej, 34 razy spotykamy się z sytuacją gdy podano przynależność państwową przy braku nazwiska i imienia pochowanych żołnierzy, 67 tablic i płyt umożliwia odczytanie napisów. Po zestawieniu danych można stwierdzić, że na cmentarzu spoczywa 53 żołnierzy polskich, 56 Rosjan, 6 Niemców i 31 Austriaków.

W 2000 r. umieszczono pomnik upamiętniający poległych żołnierzy.

W 2000 r. umieszczono pomnik upamiętniający poległych żołnierzy.

Z następującą dedykacją: BOHATEROM POLEGŁYM W ZWYCIĘSKIEJ WOJNIE 1920 r. To właśnie pod tą

Z następującą dedykacją: BOHATEROM POLEGŁYM W ZWYCIĘSKIEJ WOJNIE 1920 r. To właśnie pod tą tablicą corocznie 15 sierpnia mieszkańcy Łukowa składają kwiaty i zapalają znicze. Niestety płyta została skradziona wiosną 2003 roku a na jej miejsce wmurowano inną o innej treści: , , W 80 rocznicę wojny polsko – bolszewickiej poległym żołnierzom społeczeństwo powiatu Łuków 2000”