KABELSKE MREE Kabelske se mree uobiajeno grade kao

KABELSKE MREŽE Kabelske se mreže uobičajeno grade kao podzemne s odgovarajućim tipovima energetskih kabela. Osim u zemlju, kabeli se mogu polagati u zraku, pod vodom, u rudnicima, industrijskim pogonima i slično. U elemente kabelskih mreža, pored samog voda, ubrajamo i sve elemente te pribor koji služi za postavljanje, spajanje i završavanje kabela.

ENERGETSKI KABELI Pod kabelima podrazumijevamo vodove s izoliranim vodičima (Cu ili Al) koji su smješteni u zajednički vanjski omotač za zaštitu od mehaničkih i kemijskih utjecaja. Mogu se podijeliti prema visini napona, vrsti izolacije, broju žila itd. Osnovni konstrukcijski elementi kabela su: vodiči, izolacija, vodljivi zaslon ili ekran te mehanička i kemijska zaštita.

VODIČI Žile kabela mogu biti iz pune okrugle žice (samo presjeci do 10 mm 2) ili od pojedinih žica upredeno uže (použeni). Teži se što boljem faktoru popunjenosti vodiča pa su zato vodiči u pravilu kompaktirani (stlačeni), bilo okruglog ili sektorskog oblika presjeka. Kod srednjih i viših napona vodič električki „gladi” poluvodljivim slojem (ekran vodiča). To može biti sloj papira ili plastike s dodatkom grafita ili neki drugi slični materijal.

IZOLACIJA Izolacija kabela dolazi oko vodiča. To može biti papir impregniran uljem, termoplasti i elastomeri. Starije generacije kabela s izolacijom od impregniranog papira su se za najviše napone punile uljem ili plinom (tzv. uljni i plinski kabeli). Danas se uglavnom primjenjuje kruta izolacija. Najpoznatiji materijali za izradu krute izolacije kabela su danas umreženi polietilen (XLPE), neumreženi polietilen (PE) i polivinil-klorid (PVC). Srednjonaponski i visokonaponski termoplastični kabeli imaju u pravilu preko izolacije svake žile poluvodljivi sloj (ekran izolacije).

VODLJIVI ZASLON ILI EKRAN (ELEKTRIČNA ZAŠTITA) Iznad izolacije kabeli srednjih i viših napona imaju vodljivi zaslon (ekran, drugi ili treći vodljivi sloj) koji se nalazi na potencijalu zemlje, a najčešće se izvodi kao: aluminijske bešavna folije olovna ili aluminijska cijev omot iz helikoidno omotanih okruglih bakrenih žica preko kojih je, u suprotnom smjeru, omotana tanka bakrena traka dvije bakrene trake omotane helikoidno u suprotnim smjerovima. Zaslon ima ulogu simetriranja električnog polja i time smanjiti naprezanje izolacije. Ujedno služi za zaštitu od previsokih dodirnih napona u slučaju dozemnog spoja.

Uzemljenje ekrana kabela Vodljivi plašt (ekran) kabela se može uzemljiti: na oba kraja na jednom kraju.

MEHANIČKA I KEMIJSKA ZAŠTITA Vanjski dijelovi kabela daju mehaničku čvrstoću i štite kabel od vanjskih utjecaja. To su npr. bandaže (npr. metalne trake da kompenziraju unutarnje pritiske), armatura (npr. pocinčana žica) i antikorozijska zaštita (kod novijih kabela je to neprekinuti sloj PVC-a ili PE). Kod jednožilnih kabela za izmjeničnu struju moraju bandaža i armatura biti iz nemagnetskog materijala da se izbjegnu vrtložne struje i dodatni gubitci. Kako je vanjski presjek kabela uvijek kružnog oblika nastali se međuprostor, između i preko použenih žila, popunjava ispunom iz materijala sličnog izolaciji.

VRSTE KABELA Kabele najčešće dijelimo prema naponu na: niskonaponske (do 1 k. V), srednjonaponske visokonaponske (uglavnom do 36 k. V) i (uglavnom 110 ili 220 k. V).

Niskonaponski kabeli Niskonaponski se kabeli (najčešće četverožilni) primjenjuju za izvedbu niskonaponskih mreža u gradskim i prigradskim naseljima. U ovu se grupu kabela mogu ubrojiti i samonosivi kabelski snopovi.

Srednjenaponski kabeli Danas se i za srednje napone uglavnom primjenjuju termoplastični kabeli, npr. XHE 49 1 - vodič, Cu ili Al uže 2 - ekran vodiča, poluvodljivi sloj 3 - izolacija, XLPE 4 - ekran izolacije, poluvodljivi sloj 5 - separator, bubriva poluvodljiva traka 6 - metalni ekran, bakrene žice i traka 7 - separator, bubriva traka; Materijal koji u dodiru s vodom nabubri te tako sprječava prodor vode. 8 - plašt, PE-HD Konstrukcija jednožilnog XLPE kabela XHE 49 i XHE 49 -A za nazivne napone 12/20, 18/30 i 20. 8/36 k. V; Oznaka po HRN HD je: N 2 XS(F)2 Y i NA 2 XS(F)2 Y

Univerzalni srednjenaponski kabel 1 - vodič, Cu 2 - ekran vodiča, poluvodljivi sloj 3 - izolacija, XLPE 4 - ekran izolacije, poluvodljivi sloj 5 - metalni ekran, pokositrena bakrena mrežica 6 - vanjski plašt, crni polietilen (LLDE) Konstrukcija univerzalnog kabela EXCEL 3 x 10/10 mm² (vodič od punog bakra) 24 k. V ili FXCEL 3 x 16/10 mm² (vodič od bakrenog užeta) ili AXCES 3 x 70/ 16 mm² i 3 x 95/ 25 mm² s aldrey vodičima

Visokonaponski kabeli Kabeli za visoke i vrlo visoke napone zahtijevaju termički stabilne izolacije kakve su papir impregniran uljem pod trajnim tlakom, papir u plinu pod trajnim tlakom, novi neumreženi polietilen (PE), umreženi polietilen (XLPE) ili SF 6 plinom izolirani vodovi. 1 - vodič, Cu ili Al uže 2 - ekran vodiča, XLPE poluvodljivi sloj 3 - izolacija, XLPE 4 - ekran izolacije, XLPE poluvodljivi sloj 5 - separator, bubriva poluvodljiva traka 6 – metalni ekran, bakrene žice i traka 7 - separator, bubriva traka 8 - plašt, crni PE-HD Konstrukcija visokonaponskog XLPE kabela XHE 49 ili XHE 49 -A s uzdužnom vodonepropusnom izvedbom električne zaštite za nazivni napon 64/110 k. V (max napon mreže 123 k. V); Oznaka po HRN HD: N 2 XS(F)2 Y i NA 2 XS(F)2 Y

Oznake kabela Kod višežilnih niskonaponskih kabela su boje izolacije pojedinih žila u skladu sa standardom. Kod jednožilnih (i VN kabela) je izolacija crne boje. Boja vanjskog plašta je u pravilu: crna – za standardne kabele siva – za teško gorive bezhalogene kabele plava – za teško gorive halogene kabele. Konstrukcija energetskih kabela označava se nizom slovnih i brojčanih oznaka prema odgovarajućim normama ili standardima. U praksi se, pored „starih" oznaka, sve više pojavljuju oznake prema DIN VDE normama, odnosno prema HRN HD normama. Oznake kabela s primjerima objašnjene su u udžbeniku "Električne instalacije" 1.

Odgovorite na sljedeća pitanja! Definirajte pojam kabel. Navedite opće dijelove energetskog kabela. Iz kakvog je materijala i koja je uloga ekrana vodiča kabela? Koji su danas najpoznatiji materijali za izradu krute izolacije energetskih kabela? Iznad izolacije kabeli srednjih i viših napona imaju vodljivi zaslon (ekran, drugi ili treći vodljivi sloj) koji se nalazi na potencijalu zemlje. Koja je njegova osnovna uloga? Na odgovarajući način dopunite sljedeću sliku na kojoj je prikazana trasa kabela s vodljivim plaštem (ekranom). Navedite nazive dijelova niskonaponskog kabela 0, 6/1 k. V PP 41 (NYBY) prikazanog na slici. 1 2 3 4 5 -

Navedite nazive dijelova univerzalnog srednjenaponskog kabela prikazanog na slici. 1 2 3 4 5 6 - Objasnite oznaku energetskog kabela NAYBY 4 x 95 mm 2 0, 6/1 k. V. N– A– Y– B– Y– 4 x 95 mm 2 0, 6/1 k. V - Kod jednožilnih kabela za izmjeničnu struju bandaža i armatura kabela ne smije biti iz magnetskog materijala. Objasnite zašto. Dopunite rečenicu. Boja vanjskog plašta kabela je u pravilu: _______ – za standardne kabele _______ – za teško-gorive bezhalogene kabele _______ – za teško-gorive halogene kabele