Jong Overal thuis Een kind moet zich thuis

Jong & Overal thuis Een kind moet zich thuis kunnen voelen in zijn omgeving en er mee vorm aan kunnen geven. Een rijke en positieve omgeving biedt uiteenlopende ervaringen en draagt bij tot gelijke mogelijkheden voor alle kinderen vanaf de start Hoe creëren we voor alle kinderen een positieve en rijke omgeving?

Jong & Overal thuis Inzetten op 3 domeinen 1. Wijkgerichte netwerken van basisvoorzieningen voor jonge kinderen en hun gezinnen 2. Fysieke leefomgeving 3. Competente systemen

1. Wijkgerichte netwerken van basisvoorzieningen • Bereikbaar, beschikbaar, betaalbaar, begrijpbaar en bruikbaar • Vervullen allerlei functies voor kinderen en hun gezinnen • Rijke en gevarieerde ontplooiingskansen van kinderen centraal Ondersteuning en ontmoeting van ouders centraal

1. Wijkgerichte netwerken van basisvoorzieningen Essentiele functies in wijkgericht netwerk • • • Ontmoeting, sociale cohesie, buurtwerk, sociaal-cultureel-werk Kinderopvang en basisonderwijs Jeugdwerk, vrijetijd, cultuur, sportieve en artistieke ontplooiing Preventieve gezinsondersteuning en preventieve gezondheidszorg Belangenverdediging van kinderen en gezinnen in de publieke ruimte Informatie en ondersteuning van de uitoefening van grondrechten, onthaal en maatschappelijke dienstverlening

1. Wijkgerichte netwerken van basisvoorzieningen Respect voor diversiteit Verbreden en verbinden Holistische kijk Rijke omgeving Agency Participatie Burgerschap Verbonden heid care en education Sleutelervaringen

Adviezen 1. 1. Investeer in de uitbouw van wijkgerichte netwerken waar basisvoorzieningen van kinderen en gezinnen intens samenwerken • Zet in op verbinding • Draagt bij tot de realisatie van rechten van kinderen en hun gezinnen • Sterke verbinding tussen immateriële noden en materiële noden vanuit een perspectief van onvoorwaardelijke rechten • Samen met netwerk Geïntegreerd breed onthaal strijd tegen onderbescherming • Essentiele functies • Zet in op een breed toegankelijke publiekscommunicatie

VONK, een kinderarmoedeproject in Dilbeek • Generalistisch samenwerkingsnetwerk: OCMW, K&G, CKG Sloebernest, CAW Halle-Vilvoorde en Welzijnsschakel Dilbeek • Doelgroep: gezinnen met kinderen van 0 -3 jaar • Begeleidingstrajecten aan huis en ouderbijeenkomsten: - Met aandacht voor ouder en kind - Over alle levensdomeinen heen - Zet in op materiële en immateriële noden • Kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van de gezinnen met jonge kinderen in VONK (2015, UGent, Dorien Van Haute, Prof. Michel Vandenbroeck, Prof. Dr. Griet Roets)

Essentiële functies in VONK Ontmoeting, sociale cohesie, buurtwerk, sociaal-cultureel-werk: • Maandelijkse ouderbijeenkomsten ism CKG Sloebernest of uitstappen • Samenwerking met lokale Welzijnschakel (ontwikkeling, aanwezigheid, toeleiding) • Participatieve werking: afgestemd op noden, ouders bepalen inhoud of vullen zelf in • Vergroot het netwerk • Verhoogt het psychisch welbevinden, geeft ademruimte • Versterkt vaardigheden en vergroot kennis

Essentiële functies in VONK Kinderopvang en basisonderwijs: • Vorming van medewerkers kinderopvang en basisscholen over armoede • Ondersteuning van inschrijving in kinderopvang en basisonderwijs • Begeleiding en bemiddeling op maat • Facultatief huiswerkbegeleiding via OCMW • Nazorgtraject met netwerkverbreding: samenwerking met CLB’s en zorgcoördinatoren van scholen

Essentiële functies in VONK Jeugdwerk, vrijetijd, cultuur, sportieve en artistieke ontplooiing: • Lokale vrijetijdspas of participatiepas bevordert deelname aan vrije tijd, integratie in de gemeenschap, taalverwerving, vergroten van het eigen netwerk, psychisch en lichamelijk welbevinden, … • Koppeling met andere rechten en voordelen o. a. verhoogde tegemoetkoming mutualiteit, verwarmingstoelage, tussenkomst poedermelk, starterspakketten, buitenschoolse kinderopvang, voedselpakketten via Welzijnsschakel, … • Groepsuitstappen zorgen voor nieuwe ervaringen en werken drempelverlagend

Essentiële functies in VONK Preventieve gezinsondersteuning en preventieve gezondheidszorg: • Outreachende functie van Kind en Gezin voor kwetsbare gezinnen • Extra opvolging en nauwe samenwerking met regioverpleegkundigen van Kind en Gezin • Gezinsondersteuning op maat van gezin en aanwezige netwerkpartners Belangenverdediging van kinderen en gezinnen in de publieke ruimte: • OCMW heeft regie- en coördinatierol voor kinderarmoedebestrijding • Nauwe samenwerking met gemeente om structureel belangen te behartigen, signalen te geven, …

Essentiële functies in VONK Informatie en ondersteuning van de uitoefening van grondrechten, onthaal en maatschappelijke dienstverlening: • Proactief rechtenonderzoek versterkt de vertrouwensrelatie • Gezinnen zien VONK als ‘passe-partout’ • Gezinnen verbinden met of drempel verlagen naar: • Welzijnsloket (breed onthaal/Sociaal Huis) • OCMW-dienstverlening • Opvoedingsondersteuning • Psychische, relationele en juridische ondersteuning • …

1. Wijkgerichte netwerken van basisvoorzieningen 1. 2 Neem op Vlaams niveau initiatief om tot de ontwikkeling van een gedeeld kader en kwaliteitscriteria voor wijkgerichte netwerken te komen over beleidsdomeinen heen • • • Faciliteer de opstart van een platform van pioniers/trekkers van geïntegreerde lokale netwerken om uit te wisselen en kwaliteitscriteria voor lokale netwerken te ontwikkelen, gevoed van onderuit Startbasis : gedeelde uitgangspunten (zie kadertekst Het resultaat kan later bekrachtigd worden vanuit de overheid De ‘Open Method of Coordination’ van de Europese Unie kan hierin inspirerend zijn Wat bottom-up groeit, wordt vanuit het Vlaams beleid opgevolgd binnen een gedeeld kader en kwaliteitscriteria Vertegenwoordigers van kinderen en gezinnen en actoren van het Vlaams beleid (welzijn, jeugd, gezondheid, sport, . . . ) worden ook betrokken bij dit OMC-platform

Dilbeeks charter ‘Kinderarmoede, neen!’ • Onderdeel van het kinderarmoedeproject ‘De cirkel doorbreken’ • Doel: samen bouwen aan een gedeelde visie op kinderarmoede en kinderarmoedebestrijding die alle partners kunnen onderschrijven in een charter. • Cruciaal om draagvlak te creëren = het proces

Proces van het Dilbeeks charter ‘Kinderarmoede, neen!’ • Brainstormoefening door stuurgroep: • bouwstenen voor een visietekst • clusteren van de bouwstenen • bespreking van aandachtspunten • Verzamelen wat er bestaat in verschillende organisaties • Sneuveltekst ter bespreking van stuurgroep • Voorlopige werkversie van het charter naar werkgroepen, partnerorganisaties, lokaal bestuur voor opmerkingen, suggesties, goedkeuring, … • Validatie van voorstellen door stuurgroep • Definitieve tekst ter goedkeuring naar het politieke niveau (CBS, vast bureau, gemeente- en OCMW-raad) • Slotmoment met ondertekening van het charter ‘Kinderarmoede, neen!’

2. Fysieke omgeving-Beleidsaanbevelingen 2. 1 Investeer in maatregelen waardoor de leefomgeving van kinderen kindgericht, gezonder en veiliger wordt Hou continu rekening met (jonge) kinderen en hun gezin bij ruimtelijke ordening, architectuur en stadsontwikkeling • Beleidsadvies ‘Ruimtelijke kwaliteit’ met concreet stappenplan • JOKER bij alle maatregelen inzake leefomgeving en ruimtelijke ordening • Zet in op de ontwikkeling van een leefomgeving die de actieradius van kinderen vergroot en zo exploratie van kinderen en ontmoeting versterkt 2. 2. Zet verder in op meer aandacht voor kinderen in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen en in de concrete uitwerking van het plan Stimuleer het creëren van kind- en speelvriendelijke ruimtelijke projecten Dit kan binnen een aantal ruimtelijke beleidsdomeinen waaronder • Ruimtelijke ordeningsbeleid • Sociale huisvestingsbeleid • Stedenbeleid • Milieubeleid • Mobiliteitsbeleid

1. Fysieke omgeving-Beleidsaanbevelingen 2. 3 Zet in op het verspreiden van expertise en inspirerende praktijken hoe de stem van kinderen en jongeren kan worden opgenomen in trajecten m. b. t. de kwalitatieve inrichting van de publieke ruimte Speciale aandacht moet hierbij gaan het betrekken van ook jonge kinderen in het vormgeven van hun leefomgeving 2. 4 Zet in op bewustmaking van diverse en lokale actoren rond het belang van deelname aan en actief gebruik van kinderen aan de publieke ruimte en buitenspelen Rijke en gevarieerde ontplooiingskansen voor elk kind worden immers niet gerealiseerd in afgeschermde ‘reservaten voor kinderen’ of ‘jeugdeilanden’ Promoten van inspirerende praktijken

3. Competente Systemen. Beleidsaanbevelingen 3. 1 Zet in op een brede bewustmaking over het perspectief van kinderen en niet enkel in kinder-of gezinsvoorzieningen Sectoren en diensten, die zich niet specifiek tot kinderen richten of zich uitsluitend tot volwassenen richten, hebben vaak belangrijke repercussies voor kinderen • Gezondheid • Maatschappelijke dienstverlening • Tewerkstelling • Huisvesting • Milieu • Ruimtelijke ordening • …

3. Competente Systemen. Beleidsaanbevelingen 3. 2 Investeer in leadership in wijkgerichte netwerken en voorzie middelen zodat de trekkersrol effectief kan worden opgenomen • stuurt aan op gezamenlijke doelstellingen, motiveert en schenkt aandacht aan het proces • stimuleert democratisch samenwerken te stimuleren en verzoent belangen • werkt samen vanuit gelijkwaardigheid, niet vanuit macht • vertaalt noden vanuit het wijkgericht netwerk naar beleidsadviezen • gaat flexibele maar sterke samenwerkingsverbanden aan met andere voorzieningen binnen en buiten hun regio • de trekker wordt ondersteund door intervisies met trekkers van andere wijkgerichte netwerken

VONK als competent systeem • • • OCMW als trekker en als draaischijf Ontwikkeling van het project samen met de partners Gedeelde kernuitgangspunten en gezamenlijke doelstellingen Algemeen principe: • elke organisatie blijft dicht bij eigen kerntaken en kernthema’s • afstemming over taken, kernthema’s en overlappende thema’s Geen formele samenwerkingsovereenkomsten Wel stuurgroep met open dialoog om werking uit te bouwen, te evalueren, bij te sturen, … Streven consensus en win-win na voor elke partner Aandacht voor gelijkwaardigheid en het proces leidt tot een sterke vertrouwensrelatie tussen de partners Nood aan intervisie bij andere besturen met een gelijkaardig initiatief

3. Competente Systemen. Beleidsaanbevelingen 3. 3 Verlaag het aantal kinderen per begeleider/leerkracht in de kinderopvang en kleuterschool om de juiste zorg en leerkansen voor alle kinderen te kunnen bieden. 3. 4 Investeer verder in de kinderopvangsector zodat begeleiders met competenties op bachelorniveau kunnen instromen en niet uitstromen • De opleidingen van degene die met de jongste kinderen werken, zijn minstens even belangrijk als de opleidingen van degenen die met oudere kinderen werken • Elke leefgroep heeft recht op minstens één begeleider met competenties op bachelor niveau en gezinsopvang op een versterking van pedagogische ondersteuning. Dit kan door instroom van nieuwe bachelors en door tegelijk in te zetten op competentieontwikkeling van huidige begeleiders

3. Competente Systemen. Beleidsaanbevelingen 3. 5. Zet in op het ondersteunen van vrijwilligers in basisvoorzieningen vanuit een gedeeld kader • • • Nodig in contexten van diversiteit en onvoorspelbaarheid Pleidooi voor sterkere omkadering (vorming, opleiding) van de vrijwilligers in o. a. de Huizen van het kind, sport, … Een wijkgericht netwerk kan door bundeling van de krachten capaciteit opbouwen om een dergelijke omkadering mee mogelijk maken

3. Competente Systemen. Beleidsaanbevelingen 3. 6. Zet verder in op het voorbereiden van studenten in opleidingen hoger onderwijs (gezinsondersteuning, onderwijs, pedagogie, jeugd, cultuur, sport…) op het werken in contexten van stijgende diversiteit Positief omgaan met diversiteit en meertaligheid Zet proactief in op het doen instromen, slagen en doorstromen van (werk)studenten met diverse achtergronden (migratieachtergrond, armoede, . . . ) Investeer hiervoor bijkomend in het ondersteunen van de combinatie werk en opleiding

3. Competente Systemen. Beleidsaanbevelingen 3. 7. Stimuleer dialoog tussen de verschillende opleidingen die professionals opleiden die werken met kinderen en gezinnen (gezinsondersteuning, onderwijs, pedagogie, jeugd, cultuur, sport, . . . ), voortbouwend op goede praktijken die nu ontstaan • • • Wijkgericht geïntegreerd werken vraagt professionals met een brede blik en gedeeld kader over hoe kijken naar kinderen en gezinnen Versterkt geïntegreerd werken en maakt horizontale mobiliteit binnen lokale netwerken mogelijk Een versterkte dialoog en samenwerking tussen de opleidingen kleuteronderwijs en pedagogie van het jonge kind zal bijvoorbeeld de integratie tussen zorg en leren en de naadloze overgang ten goede komen