Jolanta Dudkiewicz Owiata Zdrowotna i Promocja Zdrowia PSSE

Jolanta Dudkiewicz Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia PSSE KUTNO. 2015 r.

STANOWISKO PRACY UCZNIA • Dla ucznia o określonym wzroście i określonej wysokości podkolanowej powinno być zapewnione odpowiednie krzesło i stół. • Właściwy dobór umeblowania określa Polska Norma. Ustalono w niej 8 numerów mebli. Każdemu numerowi mebli przypisano określony kod kolorystyczny, który przedstawia poniższa tabela.

PN-EN 1729 -1: 2007 Meble. Krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych. Część 1: Wymiary funkcjonalne numer zestawu (krzesło+ ławka) wysokość (w cm) Siedzis ka krzesła pulpitu stoli ka zakres wzrostu ucznia (w cm) kod koloru 0 21 40 80 - 95 BIAŁY I 26 46 93 - 116 POMARAŃCZOWY II 31 53 108 - 121 FIOLETOWY III 35 59 119 -142 ŻÓŁTY IV 38 64 133 - 159 CZERWONY V 43 71 146 - 176, 5 ZIELONY VI 46 76 159 - 188 NIEBIESKI VII 51 82 174 - 207 BRĄZOWY

BŁĘDY W DOBORZE MEBLI • Długotrwałe siedzenie w meblach niedostosowanych do wzrostu ucznia może przyczynić się do powstania wad postawy, wśród których najczęściej spotykaną grupą są skoliozy (boczne skrzywienia kręgosłupa). Zbyt wysokie siedzisko Zbyt niskie siedzisko Zbyt głębokie siedzisko

BŁĘDY W DOBORZE MEBLI 1. Siedzisko za wysokie! dziecko nie sięga stopami podłoża, przednia krawędź siedziska uciska naczynia krwionośne dolnej powierzchni ud, powodując zaburzenia w układzie krążenia i w efekcie drętwienie nóg, za wysoki stół wymusza zbyt wysokie ustawienie ramion, co może powodować ból w okolicach barków i karku oraz prowadzić do zwyrodnienia kręgów szyjnych, dłuższe siedzenie przy takim stanowisku powoduje opuszczenie ręki niepracującej w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego i przyjęcie pozycji niesymetrycznej, sprzyjającej powstawaniu skrzywień kręgosłupa.

2. Siedzisko za niskie! wymusza nieprawidłową pozycję kończyn dolnych, zbyt ostry kąt pomiędzy udami i tułowiem powoduje ucisk narządów wewnętrznych, co przy małej podściółce tłuszczowej u dzieci, może sprawiać ból, unikając niewygody dziecko prostuje kończyny i nie opiera o podłoże całych stóp. 3. Siedzisko za głębokie! w przypadku zbyt głębokiego siedziska, dziecko broniąc się przed uciskiem krawędzi w okolicy dołu podkolanowego, automatycznie zsuwa się do przodu, a kręgosłup traci podparcie w odcinku lędźwiowym.

PLECAKI/TORNISTRY Wielu z nas zdaje sobie sprawę, że właściwy dobór tornistra czy plecaka dla naszego małego ucznia a potem jego sposób noszenia to jeden z kluczowych aspektów właściwej postawy i braku problemów z kręgosłupem w przyszłości. Na co więc zawracać uwagę?

c. d. PLECAKI/TORNISTRY Warto wiedzieć zanim Twoja pociecha pójdzie do szkoły, że ciężar plecaka pierwszoklasisty nie powinien przekraczać 10% wagi ciała dziecka. Dopiero uczeń od 13 roku życia jest w stanie dźwigać ciężar stanowiący do 15% wagi jego ciała.

CECHY DOBREGO PLECAKA 1. Zadbaj o usztywnienie tylnej ścianki n Tornister dla małego dziecka powinien być lekki i szeroki. Najlepiej żeby miał usztywnioną tylną ściankę. Dzięki temu kręgosłup nie jest tak obciążony, jak przy noszeniu miękkiego plecaka. Co więcej, noszenie takiego plecaka kształtuje u dziecka prawidłową postawę. 2. Zadbaj o prawidłową regulację szelek tornistra czy plecaka n Prawie każdy tornister posiada regulacje szelek, jednak niewiele osób potrafi prawidłowo z niej korzystać. Szelki powinny być równej długości i ściągnięte w taki sposób, by plecak czy tornister znajdował się na odpowiednim miejscu. Zawsze powinien przylegać do pleców, a nie opierać się na pośladkach. Warto również zwrócić uwagę by szelki były wyściełane miękkim materiałem, tak by nie wrzynały się w ramiona dziecka.

3. Sprawdzaj równomierne rozłożenie obciążenia w tornistrze. n W profilaktyce schorzeń kręgosłupa ważne jest także odpowiednie, równomierne rozłożenie obciążenia. Nie można dopuścić, aby któraś ze stron plecaka czy tornistra była cięższa od drugiej. Rodzice powinni zwrócić też uwagę, w jaki sposób dziecko nosi plecak. Jeśli plecak zwisa z pleców, a dziecko pochyla się, waga plecaka odczuwana przez organizm wzrasta nawet o 60%. Bardzo istotne jest by dziecko nosiło go na obu ramionach. Przewieszając plecak przez jedno ramię przyczyniamy się do powstania skrzywień kręgosłupa.

4. Wybierz tornister lekki i proporcjonalnie przystosowany do wzrostu dziecka n To, na co należy zwrócić uwagę, to waga plecaka czy tornistra. Na wstępie wybieramy więc lekki tornister. Powinien on być także proporcjonalny do wielkości i masy ciała małego ucznia. W czasie roku szkolnego rodzice powinni pilnować, aby w plecaku dziecka znajdowały się tylko niezbędne książki, a ciężar nie przekraczał możliwości młodego ucznia. Zbyt ciężki plecak może doprowadzić do licznych wad postawy. Szacuje się, że w Polsce co drugi uczeń dźwiga za dużo podręczników do szkoły.

PRAWIDŁOWY SPOSÓB NOSZENIA TORNISTRA/TORBY

OŚWIETLENIE Bardzo ważnym elementem wpływającym na komfort pracy ucznia jest właściwe oświetlenie zarówno naturalne jak i sztuczne. Nieprawidłowe oświetlenie może powodować: – pogorszenie ogólnego samopoczucia – zaczerwienienie powiek i spojówek – łzawienie, osłabienie wzroku – szybsze męczenie – bóle głowy

OŚWIETLENIE • Działaniem sprzyjającym dostawaniu się światła dziennego do sal lekcyjnych jest utrzymywanie szyb w czystości oraz nie zasłanianie ich roślinami i firankami. • Okna należy wyposażyć w żaluzje lub zasłony, aby była możliwość ochrony przed zbyt intensywnym światłem słonecznym. • Stolik ucznia należy usytuować w taki sposób, aby praca ręką nie zasłaniała padającego światła. • Wszystkie punkty świetlne powinny być czynne. • Jeśli w salach lekcyjnych są świetlówki, należy zadbać, żeby nie migotały oraz nie włączały się i nie wyłączały się samoczynnie.

ROZKŁAD ZAJĘĆ LEKCYJNYCH Dobrze ułożony tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych pozwala na efektywną pracę uczniów na przestrzeni tygodnia. Planując zajęcia należy wziąć pod uwagę: – zasadę zmienności dyspozycji ucznia do pracy w ciągu tygodnia (w poniedziałek dyspozycja jest niewielka, we wtorek i środę dyspozycja do pracy zwiększa się, po czym w czwartek i piątek notuje się spadek możliwości percepcyjnych ucznia). – różną zdolność do wysiłku w zależności od pory dnia (uczniowie najefektywniej pracują w godzinach 8: 00 -12: 00; pierwsze lekcje powinny być zajęciami łatwiejszymi, przedmiotom wymagającym większego skupienia należy poświęcić środkową część zajęć, a ostatnie lekcje powinny być lekcjami łatwiejszymi).

ROZKŁAD ZAJĘĆ LEKCYJNYCH Dzienny limit godzin lekcyjnych: – uczniowie klas I – III szkoły podstawowej mogą mieć maksymalnie pięć godzin lekcyjnych dziennie. – różnica liczby godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia nie powinna być większa niż 1 godzina. • • Przerwy międzylekcyjne Zaleca się, aby przerwy trwały 10 minut. Konieczna jest również przerwa 20 minutowa, która m. in. umożliwi uczniowi spożycie posiłku.

BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH Telefon komórkowy staje się wśród dzieci wyznacznikiem ich pozycji w grupie. To jeden z najbardziej pożądanych prezentów – urządzenie niemal idealne, które zapewnia kontakt, połączenie z Internetem i wiele innych funkcji. Telefon to ważne narzędzie umożliwiające dziecku kontakt z rodzicem, edukację. Niewłaściwie użytkowane mogą stanowić jednak zagrożenie.

BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH Niewłaściwe stosowanie urządzeń wytwarzających promieniowanie elektromagnetyczne może stanowić zagrożenie dla zdrowia. W związku z tym należy zapoznać się z zasadami działania urządzeń i nauczyć się bezpiecznego ich użytkowania.

BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH W celu zminimalizowania oddziaływania telefonu komórkowego na organizm użytkownika, czyli ograniczenia pochłaniania energii wysyłanej przez aparat telefoniczny, należy: – po wybraniu numeru, aż do momentu uzyskania połączenia, telefon trzymać jak najdalej od głowy (podczas nawiązywania połączenia emisja promieniowania jest największa); bezpieczną odległość zapewnia także stosowanie zestawu słuchawkowego – ograniczyć czas rozmowy do niezbędnego minimum lub częściej korzystać z sms/mms (krótszy czas narażenia na promieniowanie). – unikać noszenia telefonu bezpośrednio przy ciele (korzystniej jest nosić w torbie, plecaku, teczce itp. ) n

RACJONALNE ŻYWIENIE DZIECI * Żywienie, a także odpowiednia aktywność ruchowa mają zasadnicze znaczenie dla zdrowia człowieka przez całe jego życie. Każdego roku przybywa nam dzieci ze stwierdzoną otyłością. Jest to rezultatem nieprawidłowego odżywania, a także coraz mniejszej aktywności ruchowej. • * Żywienie, jak i styl życia dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym zależą w znacznym stopniu od rodziców. *Wiek wczesnoszkolny to okres, w którym dziecko uczy się prawidłowych zachowań i jednocześnie wykazuje duże zainteresowanie zdrowiem własnym i swoich najbliższych.

RACJONALNE ŻYWIENIE DZIECI Śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Ta zasada w szczególności dotyczy dzieci, które czeka wzmożony wysiłek, zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Dziecko prawidłowo odżywione, które regularnie je I i II śniadanie osiąga lepsze wyniki w nauce oraz lepiej się rozwija. v Przed wyjściem do szkoły dziecko powinno zjeść I śniadanie, którego podstawą powinno być różnego rodzaju pieczywo, a także płatki zbożowe. Ważne jest także dostarczanie organizmowi białka zwierzęcego w postaci wędlin, jaj, mleka i jego przetworów. v

RACJONALNE ŻYWIENIE DZIECI n Racjonalne odżywianie – jest to przemyślany, rozsądny sposób odżywiania, pozwalający na osiągnięcie przez dziecko pełnego rozwoju psychosomatycznego oraz utrzymanie organizmu w zdrowiu i maksymalnej sprawności.

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Codzienne wyżywienie należy rozłożyć na 5 posiłków i podawać je regularnie (odstępy ok. 3 -godzinne). 2. Potrawy należy podawać w małych porcjach, aby nie przyzwyczajać dziecka do pozostawiania resztek na talerzu, ale również do zjadania zbyt dużych porcji. 3. Jadłospis i posiłki najlepiej urozmaicać podając różnorodnie przygotowane potrawy. 1. 4. Nie podawać słodyczy między posiłkami, aby nie zmniejszać apetytu i łaknienia. 5. Nie karcić dziecka za zbyt powolne jedzenie lub niejedzenie. 6. Dbać o estetyczny wygląd stołu i podanych posiłków (estetycznie i ciekawie podana potrawa może wzbudzić nieco apetyt dziecka). 7. Zachęcać i angażować dziecko do planowania codziennego jadłospisu, wspólnych zakupów oraz rodzinnego gotowania.

NIEZBĘDNE SKŁADNIKI ODŻYWCZE Dziecku należy zapewnić odpowiednią ilość energii (kalorii) oraz składników odżywczych: białka, węglowodanów, tłuszczy, witamin i soli mineralnych w odpowiednich proporcjach. Zapotrzebowanie na energię dla dzieci w wieku 7 -9 lat wynosi 1600 - 2100 kcal/dobę (w zależności od aktywności fizycznej, wzrostu, masy ciała) Dziecku należy również zapewnić odpowiednią ilość wody (1700 ml/osobę/dobę) w postaci napojów oraz zawartą w pokarmach. Do układania diety dziecka może być przydatny modelowy talerz żywieniowy, na którym widać jako powinna rozkładać się dzienna racja żywieniowa.

HIGIENA PRZYGOTOWYWANIA I SPOŻYWANIA POSIŁKÓW Nawet najbardziej racjonalne żywienie bez zachowania zasad higieny może zaszkodzić. Aby uniknąć skutków zatruć pokarmowych należy: – dokładnie myć ręce wodą i mydłem – unikać spożywania surowych jaj lub sporządzonych z nich nie gotowanych dań – używać świeżych, dobrej jakości produktów żywnościowych (zawsze sprawdzać datę przydatności do spożycia) – myć i wyparzać jaja – izolować produkty spożywcze wymagające obróbki cieplnej od produktów gotowych do bezpośredniego spożycia. – we właściwy sposób przechowywać produkty spożywcze i dania gotowe w lodówce – nie zamrażać ponownie produktów rozmrożonych!

ZNACZENIE I i II ŚNIADANIA Śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Ta zasada w szczególności dotyczy dzieci, które czeka wzmożony wysiłek, zarówno fizyczny, jak i psychiczny. n n Dziecko prawidłowo odżywione, które regularnie je I i II śniadanie osiąga lepsze wyniki w nauce oraz lepiej się rozwija. Nawet najbardziej obfite I śniadanie zjedzone w domu nie zaspokaja potrzeb młodego organizmu przez cały czas pobytu w szkole. n § Aby zapobiec znużeniu i obniżeniu koncentracji na lekcji dziecko powinno zjeść II śniadanie w szkole, podczas przerwy śniadaniowej trwającej 15 -20 minut.

II ŚNIADANIE W SZKOLE Najprostszym rozwiązaniem są kanapki. Najlepiej jest wykorzystać: pieczywo pełnoziarniste, razowe, bogate w błonnik pokarmowy cienko smarowane masłem z dodatkiem produktów białkowych – wędlin, pieczonych mięs, jajek, serów, ryb. Konieczny jest dodatek warzyw w postaci, np. liści sałaty, plasterków ogórka, pomidora, rzodkiewki. Do picia najlepsza jest woda mineralna, napój mleczny (maślanka, kefir, jogurt), sok warzywny, niesłodzone soki z owoców lub lekka herbata. Na deser najlepszy będzie sezonowy owoc.

c. d. II ŚNIADANIE W SZKOLE Tak przygotowane śniadanie, dziecko może przynieść z domu, ale powinno mieć też możliwość zakupienia produktów śniadaniowych w szkolnym sklepiku. Niejednokrotnie dzieci przeznaczają pieniądze na zakup batoników, gumy do żucia czy innych słodyczy. Często jest to spowodowane brakiem kanapek, jogurtów czy owoców w asortymencie sklepiku. • Czy produkty śniadaniowe będą dostępne na terenie szkoły, zależy również od rodziców oraz dyrekcji szkoły.

Na stronie http: //ptd. org. pl/index. php/category/kreator-zdrowia/ przedstawiono materiały informacyjno-edukacyjne dotyczące zasad prawidłowego żywienia oraz roli aktywności fizycznej w prozdrowotnym stylu życia dzieci. Prezentacje wzbogacają wiedzę z zakresu prawidłowego żywienia dzieci, dostarczą rzetelnych informacji oraz ułatwią komponowanie pełnowartościowych posiłków dla całej rodziny. 1. Podstawowe zasady żywienia. Danuta Gajewska, Joanna Myszkowska-Ryciak n 2. Wpływ prawidłowego żywienia na rozwój psychofizyczny dziecka. Danuta Gajewska, Joanna Myszkowska-Ryciak n 3. Dom jako miejsce kształtowania nawyków żywieniowych. Joanna Myszkowska-Ryciak, Danuta Gajewska n 4. Najczęściej popełniane błędy w żywieniu dzieci oraz ich skutki zdrowotne. Ewelina Pałkowska n 5. Pułapki żywieniowe w diecie dziecka. Sylwia Gudej n 6. Zasady komponowania jadłospisów odpowiednich do wieku i aktywności fizycznej dziecka. Danuta Gajewska, Joanna Myszkowska-Ryciak n 7. Jak przygotować pożywne śniadanie, II śniadanie do szkoły, obiad rodzinny, fantazyjny podwieczorek i kolację? Joanna Myszkowska-Ryciak, Danuta Gajewska n 8. Rola regularnej aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia rodziny. Ewelina Pałkowska n Scenariusze zajęć lekcyjnych : „ Jem zdrowo”; „Pułapki żywieniowe – czego unikać, aby zdrowo jeść? ” Sylwia Gudej „Oceń swój jadłospis” Danuta Gajewska n ( Materiały mogą zostać wykorzystane jako pomoce w ramach zajęć z edukacji zdrowotnej przewidzianej w Podstawie Programowej Kształcenia Ogólnego dla Szkół Podstawowych. ).

Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia P S S E KUTNO 2015 r. Prezentacja multimedialna przygotowana przez Jolantę Dudkiewicz Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia - PSSE Kutno. Źródło INTERNET : http: //kobietamag. pl oraz wykorzystano materiały – za zgodą PSSE Braniewo i WSSE w Olsztynie.