Jestem w drodze po zdrowie Webinarium 7 czerwca

Jestem w drodze po zdrowie Webinarium, 7 czerwca 2016 r.

Agenda Dlaczego 1000 pierwszych dni? Programowanie żywieniowe we wczesnym okresie życia Programowanie zachowań związanych z jedzeniem Dieta dzieci pod lupą Jakość żywności 6 złotych zasad zdrowego odżywiania na 1000 pierwszych dni

1000 pierwszych dni płód niemowlę dziecko w pierwszych latach życia … to okres intensywnego wzrostu i rozwoju, w którym organizm dziecka jest szczególnie wrażliwy na czynniki środowiskowe.

Dziecko to nie mały dorosły v v v Inna kompozycja ciała Niedojrzałość fizjologiczna Niedojrzałość mózgu Inny metabolizm Inna wrażliwość na pokarmy v Inne wymagania żywieniowe

Pierwsze 3 lata życia… 4 x Wzrost (cm) 3 lata 100 2 x 75 50 1 rok noworodek 3, 2 9, 6 5 x • WHO Growth Standards, 2006 15, 0 Waga (kg)

Dlaczego 1000 pierwszych dni? Jeszcze długo przed narodzeniem w okresie karmienia piersią i rozszerzania diety dziecka: W tym czasie także kształtują się nawyki żywieniowe. Źródło: Carlos Lifschitz „Wiadomości dotyczące znaczenia składników odżywczych, które mają długotrwały wpływ na zdrowie kobiet w ciąży i niemowląt”

Dlaczego 1000 pierwszych dni? „ 1000 pierwszych dni”, to unikalna, niepowtarzalna okazja do ukształtowania zdrowia i lepszej przyszłości dziecka, m. in. poprzez zapewnienie mu prawidłowo zbilansowanej diety. Źródło: Carlos Lifschitz „Wiadomości dotyczące znaczenia składników odżywczych, które mają długotrwały wpływ na zdrowie kobiet w ciąży i niemowląt”

Światowa Organizacja Zdrowia 2013 CEL: Poprawa sposobu żywienia matek, noworodków, niemowląt i małych dzieci Dokument zawiera wytyczne WHO w sprawie interwencji żywieniowych ukierunkowanych na 1000 pierwszych dni życia. Skupiając się na niezbędnych działaniach żywieniowych podczas ciąży oraz w pierwszych latach życia (Essential Nutrition Actions), możemy zmniejszyć umieralności niemowląt i dzieci, a także wspierać ich prawidłowy wzrost i rozwój fizyczny oraz psychiczny. Źródło: http: //www. who. int/nutrition/publications/infantfeeding/essential_nutrition_actions/en/

Geny to nie wszystko. Zadbaj o jego przyszłość Dbając o odpowiednie żywienie w czasie ciąży, laktacji oraz pierwszych lat życia dziecka masz wpływ na jakość jego życia teraz i … w przyszłości.

Programowanie na wczesnym etapie życia Styl życia Żywienie Redukcja stresu i sen Programowanie żywieniowe na wczesnym etapie życia Programowanie behawioralne Programowanie fizjologiczne *Kształtowanie wczesnych nawyków żywieniowych *Kształtowanie preferencji smakowych *Rozwój akceptacji tekstury Właściwe żywienie we właściwym czasie *Korzystny wpływ na metabolizm *Korzystny wpływ na odporność *Korzystny wpływ na rozwój mózgu Białko DHA witamina D

Geny nie decydują o naszym losie • Najnowsze dowody naukowe sugerują, że przyszłe zdrowie dziecka i ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych jedynie w niewielkim stopniu zależy od dziedziczonych genów. • W jakim stopniu geny determinują wystąpienie tych chorób? • Cukrzycy typu 2: • maksymalnie 10 -12% zachorowań można wyjaśnić dziedziczeniem • Nowotwory: • zaledwie 5 -10% wszystkich przypadków nowotworów można wyjaśnić defektami genetycznymi, pozostałe 90 -95% jest uwarunkowane wpływem środowiska i stylem życia • Otyłość: • zidentyfikowano ponad 50 genów powiązanych z indeksem masy ciała (BMI), ale za ich pomocą można wyjaśnić tylko 1 -2% odchyleń od standardowego BMI 1. Gluckman 2013, Bouchard 2009, Ali 2013, Hebebrand 2010, Voight 2010, 2. Ali 2013, Voigt 2010 , 3. Anand 2009, 4. Hebebrand 2010, Choquet 2013

Programowanie żywieniowe we wczesnym okresie życia W rozwoju ludzkiego organizmu występują tzw. “krytyczne okresy”, w których istnieje możliwość programowania metabolizmu poprzez odpowiednie żywienie. Oznacza to, że pewne elementy diety, np. białko czy dobre kwasy tłuszczowe pochodzące z diety, programują organizm dziecka, wpływając na jego stan zdrowia w późniejszych latach. Tę ścisłą zależność między odpowiednim żywieniem, a jego wpływem na jakość życia dziecka teraz i w przyszłości nazywamy: “programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia”.

1000 pierwszych dni to czas, kiedy mamy największy wpływ na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u dziecka. • • Zdrowe żywienie to nawyk, który możesz wyrabiać u swojego dziecka już od poczęcia, a następnie od pierwszych miesięcy jego życia. Nawyki oraz preferencje żywieniowe wypracowane w tym czasie mają największą szansę na przetrwanie w przyszłości i jeszcze przez długie lata będą wpływać na zdrowie Twojego dziecka.

Nawyki prawidłowego żywienia ü Dziecko ma tendencję do większej akceptacji owoców w diecie niż warzyw, ze względu na wrodzoną preferencję smaku słodkiego ü Różnorodność i powtarzana ekspozycja – są efektywną strategią budowania akceptacji warzyw w diecie dziecka ü Dzieci, którym opóźniono wprowadzenie do diety pokarmów stałych, są częściej niejadkami ü Nawyki prawidłowego odżywiania ukształtowane we wczesnym dzieciństwie pozostają na resztę dzieciństwa i dłużej ü Odpowiednie bilansowanie diety – bardzo ważne ze względu na dostarczenie kluczowych składników odżywczych

Progresja konsystencji pokarmu jest ważna w pierwszym roku życia Różne konsystencje pokarmów rozwijają motorykę ust i twarzy, zmniejszają ryzyko problemów z karmieniem, zwiększają akceptację zdrowej żywności w diecie. STAGE 1 Gładka, gęsta na tyle, by karmić łyżeczką STAGE 2 3 STAGE Gładka, ale gęstsza wprowadzanie bardziej chropowatych struktur Struktura włóknista Kawałki 4

PROPOZYCJA ZDROWEGO DANIA Sałatka z kaszy pęczak z mozzarellą, pieczonym buraczkiem i pietruszką (dla dziecka od 1. roku życia) Składniki na 2 porcje: • ½ szklanki ugotowanej kaszy pęczak • 1 upieczony buraczek • ½ kulki sera mozzarella • 1 łyżka posiekanej lub porwanej natki pietruszki • 1 łyżka oliwy z oliwek • 1 łyżeczka soku z cytryny • szczypta pieprzu Przygotowanie: • Pokrój ser i buraczka w kostkę. Wszystkie składniki sałatki wymieszaj w misce.

Ciąża: „Myśl za dwoje!” • Odpowiedni stan odżywienia. Należy o niego zadbać już przed ciążą, ponieważ wpływa na prawidłowy rozwój płodu i łożyska. • Prawidłowa masa ciała. Dla optymalnego wzrostu dziecka duże znaczenie ma masa ciała przed zajściem w ciążę ale też przyrost masy ciała podczas ciąży. • Pokrycie zwiększonego zapotrzebowania na składniki mineralne i witaminy takie jak witaminy: A, C, D, kwas foliowy, żelazo, magnez, jod oraz kwasy tłuszczowe DHA. Niekiedy nawet poprzez zbilansowaną dietę trudno jest dostarczyć te składniki w odpowiednich ilościach, dlatego lekarz może zalecić suplementację. • Odpowiednia podaż energii i zbilansowana dieta– mama powinna jeść dla dwojga a nie za dwoje.

Jak pokazują badania, skrajne masy urodzeniowe – zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka – mogą przyczyniać się u dziecka do rozwoju otyłości i zespołu metabolicznego w przyszłości.

U dzieci karmionych piersią obserwuje się: - Rzadsze występowanie biegunki - Rzadsze występowanie infekcji dróg oddechowych - Rzadsze występowanie zapalenie ucha środkowego Jakie korzyści obserwuje się u osób dorosłych karmionych w dzieciństwie mlekiem matki? - Niższe ryzyko nadwagi i otyłości Niższe ryzyko cukrzycy typu II Niższe ciśnienie krwi Niższe stężenie cholesterolu Prawidłowe żywienie od pierwszych dni życia to długoterminowe konsekwencje dla zdrowia.

Żywność dla niemowląt i małych dzieci = Jakość i Bezpieczeństwo W trakcie 1000 pierwszych dni organizm jest bardziej podatny na zanieczyszczenia, które mogą znaleźć się w żywności • Niższa masa ciała • Szybszy metabolizm Metale ciężkie ulegają kumulacji, a ich procesy detoksykacyjne nie przebiegają tak sprawnie jak u dorosłych, Zanieczyszczenia są wchłaniane w większych ilościach niż u ludzi dorosłych • Nierozwinięte w pełni procesy detoksykacji organizmu Mniejsza aktywność enzymów (m. in. produkowanych w wątrobie), odpowiedzialnych za metabolizm związków szkodliwych, Niedojrzałe nerki nie wydalają jeszcze sprawnie toksyn

Wielokierunkowa rola witaminy D w organizmie człowieka:

Skutki niedoborów witaminy D w diecie dziecka: Skutki bliższe: • Krzywica • Wady postawy • Nieodpowiednia mineralizacja zębów Skutki dalsze: • Osteoporoza • Osteomalacja (inaczej rozmiękanie kości lub krzywica dorosłych – niedostateczna mineralizacja kości) • Rozwój cukrzycy typu I • Rozwój nowotworów • Rozwój chorób sercowonaczyniowych

Odpowiednia liczba posiłków Polskie niemowlęta spożywają zdecydowanie zbyt dużą liczbę posiłków dziennie. Aż 20% niemowląt w wieku zarówno 6, jak i 12 miesięcy w ciągu doby dostaje 10 lub więcej posiłków, nie licząc drobnych przekąsek podawanych przez mamy między posiłkami. Skutki podawania zbyt dużej liczby posiłków i przekąsek: • Nieprawidłowo zbilansowana dieta • Zaburzenia karmienia • Nieprawidłowe nawyki żywieniowe Źródło: „Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia niemowląt w wieku 6 i 12 miesięcy w populacji polskiej”, badanie przeprowadzone w 2011 r. przez Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” i Fundację NUTRICIA

Schemat żywienia dzieci w 1. roku życia. Aktualizacja 2016 Wiek (miesiące) Umiejętności 1 7* • • 7 -8 • • • 9 -12 Początkowe rozdrabnianie pokarmów językiem Silny odruch ssania Wypychanie jedzenia z ust za pomocą języka (reakcja przejściowa) Otwieranie ust przy zbliżaniu łyżeczki Pobieranie pokarmu z łyżeczki wargami Gryzienie, żucie, ruchy języka na boki Rozwój umiejętności i koordynacji umożliwiających samodzielne jedzenie 5* Przykłady pokarmów 2 110 • 6* • Rodzaj i konsystencja pokarmów Ssanie i połykanie 2 -4 5 -6 Liczba posiłków Wielkość porcji w ciągu dnia (ml) (orientacyjna) Płyny • Mleko matki lub mleko modyfikowane • Gotowane miksowane warzywa (np. marchew) lub owoce (np. jabłko, banan), mięso, jaja lub puree ziemniaczane, kaszki/kleiki bezglutenowe Produkty zbożowe w tym gluten w małych ilościach w dowolnym okresie po ukończeniu 4 m. ż. (17. tyg. Ż. ) do 12 m. ż. 120 -140 150 -160 • • Gładkie purée 4 posiłki mleczne • Zwiększona różnorodność rozdrobnionych lub posiekanych pokarmów Produkty podawane do ręki 3 posiłki mleczne od 7 -8. m. ż. • Karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym 1 5* 170 -180 • 4 -5* 190 -220 • • Zmiksowane/drobno posiekane mięso, ryby Rozgniecione gotowane warzywa i owoce Posiekane surowe warzywa i owoce (np. jabłko, gruszka, pomidor) Miękkie kawałki/ cząstki warzyw owoców, mięsa podawane do ręki Kasze, pieczywo Pełne mleko krowie 3 po 11 -12. m. ż. Jogurt naturalny, sery, kefir RODZIC/OPIEKUN decyduje, CO dziecko zje, KIEDY i JAK jedzenie będzie podane. DZIECKO decyduje, CZY posiłek zje i ILE zje. *orientacyjna liczba posiłków u niemowląt karmionych sztucznie; u niemowląt karmionych naturalnie dopuszczalna jest większa liczba posiłków wynikająca z przystawiania dziecka do piersi 1 Wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 m. ż. 2 Mleko podawane jest z piersi, butelki ze smokiem lub otwartego kubka. Pozostałe pokarmy podajemy łyżeczką. 3 Małe ilości można stosować do przygotowania pokarmów uzupełniających, ale mleko krowie nie powinno być stosowane jako główny produkt mleczny przed 12. m. ż.

Podsumowanie Ø Jedynie 7% mam stosuje się do zaleceń żywieniowych dla niemowląt. Ø 85% mam uważa, że posiada wystarczającą wiedzę żywieniową , aby właściwie karmić dzieci. Ø Prawie 60% dzieci w wieku 12‐mies. zbyt wcześnie otrzymuje żywność, która nie jest przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci. Ø Ponad połowa niemowląt otrzymuje niewystarczającą dawkę witaminy D.

Podsumowanie Problemy nasilają się wraz z wiekiem: „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13 -36 miesięcy w Polsce”, przeprowadzona przez Instytut Matki i Dziecka z inicjatywy Fundacji Nutricia potwierdza, że: Ø aż 80% dzieci do 3. roku życia otrzymuje niewystarczającą ilość witaminy D i wapnia z dietą. Ø 90% badanych dzieci do lat trzech spożywa za dużo soli, a 80% - za dużo cukru.

Dziękujemy