JASNO A WIELKO GWIAZDOWA Przygotowa Adam Strzelczyk Lubliniec

JASNOŚĆ A WIELKOŚĆ GWIAZDOWA Przygotował: Adam Strzelczyk Lubliniec, styczeń 2010

Kapella (Koza, α Aur/Alfa Aurigae) - najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Woźnicy i zarazem szósta, pod względem jasności, gwiazda na nocnym niebie. Jest gwiazdą wielokrotną, najjaśniejsza - α Aur - posiada jasność absolutną 0, 14 m - MAGNITUDO. Źródło: fot. Adam Strzelczyk, (CELESTRON 11’’+ CANON EOS 450 D)

jasność, a wielkość gwiazdy Jasność nie jest zbyt fortunną nazwą, gdyż w języku polskim jest często mylona z wielkością gwiazdową, która określa blask gwiazdy, czyli po prostu jej jasność w potocznym znaczeniu słowa. W rzeczywistości te dwie wielkości są powiązane ze sobą zależnością: gdzie, mg – pozorna wielkość gwiazdy m. S – pozorna wielkość Słońca = − 26. 73 magnitudo Lg – jasność wizualna gwiazdy – jasność wizualna Słońca rg – odległość do gwiazdy r. S – odległość do Słońca = 1, 58· 10− 5 roku świetlnego

czyli Jasność, dzielność promieniowania, moc promieniowania – stosowana w astronomii wielkość fizyczna określająca ilość energii, którą ciało emituje w jednostce czasu. Jednostką jasności jest wat lub wielokrotność jasności Słońca = 3, 827· 1026 W Wielkość gwiazdowa – pozaukładowa jednostka miary stosowana do oznaczania blasku gwiazd i innych podobnych ciał niebieskich. Jednostką wielkości gwiazdowej jest magnitudo (oznaczenie m lub mag). Zazwyczaj w fizyce do wyrażenia wartości natężenia światła używa się luksów, jednakże ze względów praktycznych i historycznych w astronomii stosuje się nadal MAGNITUDO

klasyfikacja jasności gwiazd jasność gwiazdowa obserwowana - ilość energii jaka dochodzi na Ziemię od danej gwiazdy; jest ona uwarunkowana zatem nie tylko rzeczywistą jasnością gwiazdy ale także jej odległością od powierzchni Ziemi; jasność absolutna - jest miarą energii, która jest emitowana przez daną gwiazdę w otaczającą ją przestrzeń; zależy zatem tylko i wyłącznie od rzeczywistej jasności gwiazdy. jasność bolometryczna - ilość energii jaka jest emitowana przez daną gwiazdę w pełnym zakresie widma; jasność barwna - dotyczy tylko pewnego przedziału obejmującego określone długości fal; przedział ten uzależniony jest od czułości odbiornika.

trochę z historii Klaudiusz Ptolemeusz (ok. 100 r. - ok. 168 r. ) grecki uczony pochodzący z Tebaidy (starożytny Egipt), który kształcił się i działał w Aleksandrii. Napisał wiele dzieł z dziedziny matematyki, astronomii, geografii i muzyki. Najważniejsze dzielo – „Almagest”. Ptolemeusza wszystkie gwiazdy sklasyfikował pod względem blasku i podzielił je na 6 grup. Najjaśniejsze gwiazdy miały wielkość 1, najsłabsze widoczne gołym okiem 6. Skala ta była w użyciu jeszcze na początku XIX w. Była i jest to skala odwrócona, tzn. im jaśniejsza gwiazda tym niższa wielkość gwiazdowa. Ptolemeusz wprowadził też jednostkę wielkości gwiazdowej – MAGNITUDO. W połowie XIX wieku rozszerzono ją o wielkości początkowo 7 m, potem 8 m, itd. , aby mieć możliwość uwzględnienia gwiazd niewidocznych gołym okiem.

historia cd. William Herschel (ur. 15 listopada 1738 r. w Hanowerze (Niemcy, zm. 25 sierpnia 1822 r. w Windsorze) – syn Izaaka i Anny Herschel, słynny astronom, konstruktor teleskopów i kompozytor, znany z wielu odkryć astronomicznych, a szczególnie z odkrycia Urana. Herschel kontunuował prace Ptolemeusza i poszerzył jej skalę. Sformułował on pewne twierdzenie dotyczące różnic w wielkościach gwiazdowych. Twierdził mianowicie , że odpowiadają one określonym stosunkom natężeń blasku całkowitego danej gwiazdy. Twierdził ponadto, że ilość światła emitowanego przez daną gwiazdę jest uzależniona od wielkości, do której należy dana gwiazda w następujący sposób: Różnica pięciu wielkości powoduje stukrotny wzrost emitowanego światła.

historii cd cd Norman Robert Pogson (ur. 23 marca 1829 w Nottingham – zm. 23 czerwca 1891 w Madrasie) angielski astronom, odkrywca 8 planetoid. Jego najważniejszym dokonaniem była obserwacja iż w systemie wielkości gwiazdowej wprowadzonym przez Ptolemeusza Hipparchosa gwiazdy pierwszej wielkości są około 100 razy jaśniejsze od gwiazd szóstej wielkości. Obliczył, że dla gwiazd różniących się o jedną wielkość gwiazdową czynnik ten równa się pierwiastkowi piątego stopnia ze 100. Liczba ta, zwana czynnikiem Pogsona równa się w przybliżeniu 2, 51188643150958. Jego imieniem nazwano planetoidę 1830 Pogson oraz krater Pogson na Księżycu. Pogson jako punkt odniesienia swojej skali użył Gwiazdy Polarnej i przypisał jej wielkość 2 m. Od tego czasu okazało się, że jest to gwiazda zmienna, jednak zasada pozostała niezmieniona.

jeszcze o magnitudo Magnitudo jest jednostką wielkości gwiazdowej, wprowadzona przez Ptolemeusza. Magnitudo można pisać dwojako: np. 1 mag, lub 1 m. Jednostki magnitudo okazały się tak wygodne w astronomii praktycznej, że są stosowane do dziś. Różnica pomiędzy najjaśniejszymi i najciemniejszymi obiektami typu gwiazdowego na niebie, które można obserwować gołym okiem wynosi ok. 100 razy. Różnicę natężeń światła można więc wyrazić wzorem: I 1/I 6 = 100; Ponieważ pomiędzy magnitudo = 1 i magnitudo = 6 jest różnica pięciu wielkości gwiazdowych, to różnica pomiędzy dwiema sąsiednimi wielkościami gwiazdowymi wynosi pierwiastek piątego stopnia ze stu, czyli ok. 2, 512 razy. W jednostkach magnitudo wyliczono również jasność Słońca, jako najjaśniejszego obiektu na niebie, wartość ta dla Słońca wyniosła 27 mag.

niektóre przykłady Porównanie jasności obiektów w skali magnitudo: - 26 m jasność Słońca - 12, 8 m jasność Księżyca w pełni - 4, 7 m Wenus najjaśniejsza planeta w max. blasku - 1, 44 m Syriusz (alfa CMa) - najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba +6 m gwiazdy widoczne gołym okiem podczas bardzo dobrych warunków pogodowych +10 m najsłabsze gwiazdy widoczne przez lornetkę o średnicy soczewki 50 mm +28 m zasięg teleskopu kosmicznego Hubble’a

Człowiek jest tak długo mądry, dopóki szuka mądrości. Jeżeli mniema, że ją już znalazł, wówczas staje się błaznem. TALMUD Źródła: Encyklopedia Wiedzy i Życia. Wydawnictwo Wiedza i Życie. Internet: - http: //pl. wikipedia. org - http: //www. zgapa. pl/zgapedia - http: //www. sciaga. pl