Jak uczy kompetencji kluczowych na lekcjach wychowania fizycznego

Jak uczyć kompetencji kluczowych na lekcjach wychowania fizycznego? Dyżur metodyczny Koszalin 2020 XI 17

KONTAKT Małgorzata Kulik Doradca metodyczny wychowania fizycznego i edukacji dla bezpieczeństwa mkulik 879@gmail. com malgorzatakulik@cen. edu. pl Dyżur w CEN Koszalin wtorek 8: 00 - 17: 00 wrzesień 2021

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 18 grudnia 2006 r. (2006/962/WE) w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEGO ZALECENIA? Niniejsze zalecenie skłania rządy krajów UE, by z nauki kompetencji kluczowych uczyniły część swoich strategii uczenia się przez całe życie. Zalecenie określa osiem podstawowych kompetencji kluczowych niezbędnych do funkcjonowania w gospodarce opartej na wiedzy. wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe definiowane są jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. wrzesień 2021

…krótko mówiąc: KOMPETENCJA KLUCZOWA umiejętność planowania, organizowania i oceniania procesu uczenia się. Uczniowi dają szansę kierowania własnym rozwojem. wrzesień 2021

Dzisiejszy rynek pracy poszukuje ludzi, których cechuje: Elastyczność, kreatywność, zdolności organizacyjne, komunikatywność, wyobraźnia Zdolności te buduje: • myślenie krytyczne, umiejetność wyszukiwania wiedzy i jej przetwarzanie, • dostrzeganie, rozwiązywanie problemów nawet w twórczy sposób, • współdziałanie w różnych zespołach, dostosować się do decyzji grupy, zadawanie pytań, dążenire do wyjaśnień, słuchanie i uczestnictwo w dyskusji i podejmowaniu decyzji, obrona własnego punktu widzenia, • zrozumienie i akceptowanie różnic wśród członków zespołu, pomoc potrzebującym, • kierowanie zespołem, pełnienie roli przywódcy, • wykorzystywanie do warunków i do potrzeb umiejętności, wiadomości i uczenie się nowych umiejętności, wykorzystywanie własnych doświadczeń, • skuteczna komunikacja werbalna, porozumiewanie się w różnych sytuacjach również za pomoca mediów, komunikatorów. wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe obejmują: 1. Porozumiewanie się w języku ojczystym: zdolność wyrażania i interpretowania pojęć, myśli, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie. 2. Porozumiewanie się w języku obcym: jak powyżej, ale obejmuje także umiejętności mediacji (tzn. podsumowywanie, parafrazowanie, tłumaczenie) oraz rozumienie różnic kulturowych. 3. Kompetencje matematyczne, naukowe i techniczne: należyte opanowanie umiejętności liczenia, rozumienie świata przyrody oraz zdolność stosowania wiedzy i technologii w odpowiedzi na postrzegane potrzeby (takie jak medycyna, transport czy komunikacja). wrzesień 2021

Porozumiewanie się w języku ojczystym jest umiejętnością, która pozwala wyrażać swoje myśli, uczucia i opisywać zdarzenia zarówno w języku mówionym, jak i na piśmie (słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie) oraz utrzymywać kontakty z innymi ludźmi na polu nauki, kursów szkoleniowych, pracy, a także w domu i w czasie wolnym. Polega m. in. na czytaniu i słuchaniu ze zrozumieniem, wyrażaniu się w sposób precyzyjny i zwięzły, umiejętności pisania różnych typów tekstów, umiejętności oddzielania informacji istotnych od nieistotnych, umiejętności korzystania z dodatkowych materiałów (notatki, wykresy, mapy etc. ), aby napisać, zaprezentować lub zrozumieć różne typy przekazów – pisanych i mówionych (mowa, rozmowa, instrukcja, wywiad, debata etc. ). wrzesień 2021

Porozumiewanie się w językach obcych opiera się na umiejętności rozumienia i wyrażania myśli, uczuć i opisywania zdarzeń ustnie i pisemnie w różnych sytuacjach w pracy, w domu, w czasie wolnym, w trakcie zdobywania wiedzy i nowych umiejętności – zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami. Porozumiewanie się w językach obcych wymaga również takich umiejętności jak mediacja i rozumienie różnic kulturowych. Polega m. in. na znajomości słownictwa, gramatyki, a także intonacji danego języka, znajomości i rozumieniu różnego typu tekstów (poezja, artykuły prasowe, strony internetowe, instrukcje, listy, raporty etc. ), świadomości różnych obyczajów obowiązujących w danych społecznościach. wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe cd. 4. Kompetencje informatyczne: umiejętne i krytyczne wykorzystywanie technologii informatycznej i komunikacyjnej w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. 5. Umiejętność uczenia się: zdolność efektywnego zarządzania nauką, zarówno indywidualnie, jak i w grupach. 6. Kompetencje społeczne i obywatelskie: zdolność skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym oraz angażowanie się w aktywne i demokratyczne uczestnictwo, szczególnie w społeczeństwach charakteryzujących się coraz większą różnorodnością. wrzesień 2021

Kompetencje informatyczne Na kompetencje informatyczne składa się dobra znajomość i umiejętność korzystania z tzw. technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI) w różnych sytuacjach: w pracy, czasie wolnym, jako narzędzia komunikacji. Opierają się na podstawowych umiejętnościach: wykorzystaniu komputerów i innych multimediów do pozyskiwania, oceny, gromadzenia, tworzenia, przedstawiania i wymiany informacji, a także do porozumiewania się i uczestniczenia we współpracy w sieci. wrzesień 2021

Podstawą jest: rozumienie i znajomość głównych aplikacji komputerowych (MS Word, MS Excel, baz danych, archiwizowanie informacji), świadomość możliwości, jakie daje korzystanie z Internetu i komunikowanie się przy użyciu mediów elektronicznych (email, videokonferencje), a także różnicy pomiędzy światem rzeczywistym i wirtualnym, rozumienie potencjału TSI jako wsparcia kreatywności i innowacyjności w rozwoju osobistym. wrzesień 2021

kompetencje informatyczne uczeń: • korzysta z technologii cyfrowych w sposób pewny, krytyczny i odpowiedzialny • interesuje się technologiami cyfrowymi i wykorzystuje je do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie (korzysta z informacji i danych, komunikuje się, współpracuje, korzysta z mediów, tworzy treści cyfrowe, unika zagrożeń, szanuje własność intelektualną i innych użytkowników sieci) wrzesień 2021

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Kompetencje matematyczne polegają na umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia i obliczania proporcji, dokonywania obliczeń w pamięci i na papierze, a także stosowania przeliczników wag i miar w celu rozwiązania wielu zadań i problemów w codziennym życiu. Wykorzystuje się je m. in. w zarządzaniu domowym budżetem (równoważenie wpływów i wydatków, planowanie wydatków, oszczędzanie), podczas robienia zakupów (porównywanie cen, rozumienie pojęcia objętości, wag i miar, wyliczaniu pieniędzy, w tym również przeliczaniu na inne waluty) oraz prezentowaniu różnych rzeczy (wzory, modele, wykresy etc. ). Kompetencje matematyczne to także umiejętność logicznego i analitycznego myślenia, umiejętność śledzenia toku rozumowania innych, umiejętność abstrahowania i generalizowania, również umiejętność myślenia przestrzennego, zdolność krytycznej oceny (umiejętność oddzielenia udowodnionych stwierdzeń od przypuszczeń). wrzesień 2021

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się uczeń: • • • wrzesień 2021 dokonuje autorefleksji skutecznie zarządza czasem, organizuje naukę skutecznie zarządza informacjami konstruktywnie pracuje z innymi osobami dba o zdrowie fizyczne, psychiczne i emocjonalne, prowadzi prozdrowotny tryb życia

Kompetencje naukowo-techniczne: Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne to znajomość podstawowych procesów zachodzących w przyrodzie, a także zasad funkcjonowania technologii i umiejętność ich zastosowania. Ponadto rozumienie związku technologii z innymi dziedzinami – postępem naukowym (np. w medycynie), społeczeństwem (wartości, zagadnienia moralne), kulturą (np. multimedia) oraz ze środowiskiem (zanieczyszczenie). To także umiejętność rozpoznania głównych cech badania naukowego i rozumienia powodów wyprowadzenia takich, a nie innych wniosków. wrzesień 2021

Umiejętność uczenia się: Umiejętność uczenia się to umiejętność organizowania własnej nauki. Opiera się na dyspozycji i zdolności do organizowania i regulowania procesu uczenia się, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i grupowym. Zawiera w sobie umiejętności: efektywnego zarządzania własnym czasem, rozwiązywania problemów, zdobywania, przetwarzania, oceniania i przyswajania nowych informacji, a także zdolność zastosowania nowej wiedzy i umiejętności w wielu sytuacjach – w domu, pracy, w szkole i podczas kursów szkoleniowych. W bardziej ogólnym znaczeniu, umiejętność uczenia się jest ściśle związana z planowaniem własnej ścieżki kariery. wrzesień 2021

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji uczeń: • • wrzesień 2021 rozumie i interpretuje pojęcia, fakty rozumie i wyraża uczucia wyraża opinie wykorzystuje obrazy, dźwięki, materiały cyfrowe w różnych dziedzinach i kontekstach

Kompetencje społeczne i obywatelskie są bardzo istotne w pracy związanej z problematyką młodzieżową. Wiele spośród nich może zostać nabytych dzięki aktywnemu zaangażowaniu w każdy rodzaj pracy z młodzieżą lub wolontariackiej. Uwzględniają wszystkie formy zachowań, których możemy potrzebować, aby skutecznie uczestniczyć w życiu prywatnym i zawodowym. Kompetencje społeczne stają się w dzisiejszych czasach coraz bardziej istotne, ponieważ społeczeństwa są dużo bardziej zróżnicowane niż kiedyś. wrzesień 2021

kompetencje obywatelskie uczeń: • zna podstawowe pojęcia i zjawiska dotyczące gospodarki, kultury i organizacji • angażuje się wraz z innymi na rzecz wspólnego interesu (w miarę możliwości) • ma umiejętności krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów, formułowania argumentów, podejmowania decyzji • znajduje dostęp do tradycyjnych i nowych form medialnych, zna ich rolę w społeczeństwie wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe 7. Inicjatywność i przedsiębiorczość: zdolność do wcielania pomysłów w czyn poprzez kreatywność, innowacyjność i podejmowanie ryzyka oraz zdolność do planowania i zarządzania projektami. 8. Świadomość i ekspresja kulturalna: zdolność doceniania twórczego znaczenia idei, doświadczeń i uczuć za pomocą szeregu środków, takich jak muzyka, literatura, sztuka teatralna i sztuki wizualne. wrzesień 2021

Inicjatywność i przedsiębiorczość Te kompetencje odnoszą się do naszej zdolności przekształcania idei w czyny. Składają się na nie: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdrażania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele. Przedsiębiorczość to także chęć wprowadzenia zmian, branie odpowiedzialności za swoje działania i umiejętne stawianie celów. To również znajomość dostępnych możliwości w celu wybrania tych odpowiadającym w największym stopniu własnym, zawodowym i biznesowym działaniom. wrzesień 2021

kompetencje w zakresie przedsiębiorczości uczeń: • zna i rozumie pojęcia związane z planowaniem i zarządzaniem projektami (procesy, zasoby) • rozumie procesy ekonomiczne • zna własne atuty i słabości współpracując indywidualnie • ma zmysł inicjatywy i poczucie sprawczości • jest odważny, otwarty na przyszłość, wytrwały w dążeniu do celu wrzesień 2021

Świadomość i ekspresja kulturalna To uznanie ważności i szacunek dla kreatywnego wyrażania myśli, doświadczeń i emocji poprzez różne środki, włączając w to muzykę, performance, literaturę, sztuki wizualne. Na świadomość i ekspresję kulturalną składają się m. in. : podstawowa wiedza na temat głównych dzieł kultury (w tym również kultury popularnej), świadomość dziedzictwa kulturowego własnego kraju i Europy oraz ich miejsca w świecie, umiejętność odniesienia własnej kreatywności i ekspresywności do kreatywności i ekspresywności innych osób, umiejętność zidentyfikowania i wykorzystania możliwości realizowania działalności kulturalnej, otwartość na różne formy ekspresji kulturowej i szacunek dla odmiennych kultur. wrzesień 2021

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej uczeń: • zna różne kultury i sposoby ich ekspresji • jest otwarty na różnorodność ekspresji kulturalnej • jest gotowy do uczestniczenia w różnych doświadczeniach kulturalnych • szanuje własność kulturową i podchodzi do niej sposób odpowiedzialny wrzesień 2021

Należy zatem tak konstruować lekcje, żeby treści przedmiotowe łączyć z kształceniem następujących umiejętności kluczowych: • • PLANOWANIE, ORGANIZOWANIE I OCENIANIE WŁASNEGO UCZENIA SIĘ – uczenie się jest związane z podejmowaniem różnych wyborów: czego i jak się uczyć, co uznać za najważniejsze, jak odkryć braki i błędy w postępowaniu, jak różnicować ważność uzyskanych informacji. Zdobycie umiejętności planowania, organizowania i oceniania procesu uczenia się daje uczniowi szansę kierowania własnym rozwojem, ale stworzenie warunków do zdobycia tej umiejętności jest zobowiązaniem edukacyjnym szkoły. SKUTECZNE KOMUNIKOWANIE SIĘ W RÓŻNYCH SYTUACJACH – nieustannie rośnie różnorodność kontaktów między ludźmi. Coraz częściej musimy komunikować nasze oczekiwania oraz przyjmować informacje zwrotne. Praca, sprawy publiczne kształtują się lepiej, jeżeli potrafimy podzielić się wiedzą z innymi. Człowiek musi umieć w różnych sytuacjach tworzyć i rozumieć teksty w różnych formach przekazu. wrzesień 2021

Należy zatem tak konstruować lekcje, żeby treści przedmiotowe łączyć z kształceniem następujących umiejętności kluczowych: • • wrzesień 2021 EFEKTYWNE WSPÓŁDZIAŁANIE W ZESPOLE – współczesny człowiek wykonuje coraz więcej zadań wspólnie z innymi. Skład zespołów może się zmieniać, ale ogólne zasady współpracy są podobne. Zmieniać się powinny także role, bo podczas pracy w grupie można być przełożonym, podwładnym lub partnerem. Praca w małych grupach w czasie lekcji przygotowuje do spełniania zadań społecznych i zawodowych. Uczenie się przez współpracę jest więc aktywną metodą zdobywania wiedzy i umiejętności, pozwala na pokonywanie trudności i rozwiązywanie problemów. ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW W TWÓRCZY SPOSÓB – stajemy wielokrotnie wobec sytuacji nowych i skomplikowanych, które zmuszają do nietypowego postępowania. W nowoczesnym społeczeństwie wzrasta zapotrzebowanie na ludzi myślących i pracujących twórczo. Ważnym zadaniem szkoły staje się wykorzystanie treści przedmiotowych do kształcenia aktywnej, twórczej postawy wobec trudnych i nietypowych problemów poznawczych i organizacyjnych.

Należy zatem tak konstruować lekcje, żeby treści przedmiotowe łączyć z kształceniem następujących umiejętności kluczowych: • wrzesień 2021 SPRAWNE POSŁUGIWANIE SIĘ KOMPUTEREM I TECHNOLOGIĄ INFORMACYJNĄ – komputer staje się narzędziem codziennym. Trudno dziś zdobywać informacje i rozwiązywać wiele problemów bez dostępu do nowych technologii informacyjnych. Umiejętność korzystania z tego narzędzia staje się koniecznością. Łatwy w niedalekiej przyszłości dostęp do komputera postawi nauczyciela i ucznia w nowej sytuacji dydaktycznej. Sprawne posługiwanie się technologią informacyjną oznacza umiejętność korzystania z sieci komputerowej i oprogramowania.

ZASADY • Nie podajemy gotowych rozwiązań • Określamy czas wykoanaia próby, zadania • Po każdej próbie dajemy czas na przeanalizowanie i przedyskutowanie w grupie danej próby czy zadania • Zadaj pytania, sugestie naprowadzajace na rozwiuązanie próby, zadania, • Zachęcaj do wdrażania do realizacji pomysłów, zadań proponowanych przez uczniów rozwiązań, • Zachęcaj do obserwacji rywali i szukania rozwiązań. wrzesień 2021

Zapisy w podstawie programowej przykłady wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe w wychowaniu fizycznym treści kształcenia – wymagania szczegółowe Uczeń: • diagnozuje własną, dzienną aktywność fizyczną, wykorzystując nowoczesne technologie (np. urządzenia monitorujące, aplikacje internetowe) - klasy VII i VIII • wykorzystuje środowisko do planowania aktywności fizycznej (np. programowanie ścieżki zdrowia, biegi terenowe), z uwzględnieniem zastosowania nowoczesnych technologii; - szkoła ponadpodstawowa (kompetencje informatyczne ) wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe w wychowaniu fizycznym treści kształcenia – wymagania szczegółowe Uczeń: • omawia zasady aktywnego wypoczynku zgodne z rekomendacjami aktywności fizycznej dla swojego wieku (np. WHO lub UE) - klasy V i VI • opracowuje rozkład dnia, uwzględniając proporcje między pracą a wypoczynkiem, wysiłkiem umysłowym a fizycznym, rozumiejąc rolę wypoczynku w efektywnym wykonywaniu pracy zawodowej - klasy VII i VIII • wyjaśnia, gdzie szukać wiarygodnych informacji dotyczących zdrowia oraz dokonuje krytycznej analizy informacji medialnych w tym zakresie (trendy, mody, diety, wzorce żywieniowe); - szkoła ponadpodstawowa (kompetencje uczenia się, kompetencje naukowe) wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe w wychowaniu fizycznym treści kształcenia – wymagania szczegółowe Uczeń: • omawia znaczenie dobrych relacji z innymi ludźmi, w tym z rodzicami oraz rówieśnikami tej samej i odmiennej płci • współpracuje w grupie szanując poglądy wysiłki innych ludzi, wykazując asertywność i empatię • motywuje innych do udziału w aktywności fizycznej (kompetencje społeczne)

Kompetencje kluczowe w wychowaniu fizycznym treści kształcenia – wymagania szczegółowe Uczeń: • • uczestniczy w sportowych rozgrywkach klasowych w roli zawodnika, stosując zasady „czystej gry”: szacunku dla rywala, respektowania przepisów gry, podporządkowania się decyzjom sędziego, potrafi właściwie zachować się w sytuacji zwycięstwa i porażki, podziękować za wspólną grę pełni rolę organizatora, sędziego i kibica w ramach szkolnych zawodów sportowych wyjaśnia zasady kulturalnego kibicowania pełni rolę organizatora, zawodnika, sędziego i kibica w zawodach sportowych i imprezach rekreacyjnych; podejmuje inicjatywy indywidualne i zespołowe; - szkoła ponadpodstawowa (kompetencje przedsiębiorczości) wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe w wychowaniu fizycznym treści kształcenia – wymagania szczegółowe • Uczeń: rozumie i opisuje ideę starożytnego i nowożytnego ruchu olimpijskiego • Uczeń: wyjaśnia ideę olimpijską, paraolimpijską i olimpiad specjalnych - klasy V i VI - klasy VII i VIII (kompetencje świadomości i ekspresji kulturalnej) wrzesień 2021

Kompetencje kluczowe w wychowaniu fizycznym treści kształcenia – wymagania szczegółowe Uczeń: • opisuje zasady wybranej regionalnej zabawy lub gry ruchowej – klasy IV • uczestniczy w wybranej formie aktywności fizycznej spoza Europy – klasy VII- VIII • stosuje poznane elementy techniki i taktyki w wybranych indywidualnych i zespołowych formach aktywności fizycznej (z uwzględnieniem form nowoczesnych i form z innych kręgów kulturowych, np. capoeira, frisbee ultimate, lacrosse, kabbadi, korfball, tchoukball); - szkoła ponadpodstawowa (kompetencje świadomości i ekspresji kuturalnej) wrzesień 2021

Opracowano w oparciu o: • • • wrzesień 2021 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z dn. 24 lutego 2017 r. , poz. 356). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz. U. z 2017 r. poz. 59, 949 i 2203) Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) (Dz. U. UE z 30. 12. 2006, L 394/10 -12). Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C 111/01). Materiały Edukacyjne programu KREATOR – wydawnictwa CODN

MATERIAŁY ZNAJDĄ PAŃSTWO • w zakładce Doradztwo metodyczne Pracowni Edukacji Elementarnej, Artystycznej, Wychowania fizycznego w materiałach metodycznych wrzesień 2021