Jak radzi sobie z przemoc i zachowaniami agresywnymi

Jak radzić sobie z przemocą i zachowaniami agresywnymi w szkole

nie mylmy złości z agresją

ZŁOŚĆ • emocja • nie podlega ocenie, moralnie neutralna • nie ma obiektu • przynosi różne skutki - zależne od sposobu jej wyrażania • • wystarczy jedna osoba • • •

AGRESJA • działanie • intencjonalne (? ) • skierowane przeciwko komuś lub czemuś • przynoszące szkodę komuś lub czemu • równowaga sił (fizycznych/emocjonalnych) stron • • jednorazowy akt • • •

agresja to nie to samo co przemoc

PRZEMOC • działanie • intencjonalne (? ) • skierowane przeciwko komuś lub czemuś • przynoszące szkodę komuś lub czemu • nierównowaga sił stron • długotrwałość, cykliczność / znęcanie się • role, w które wchodzą uczestnicy • sama się nie kończy – wymaga zdecydowanej interwencji • może być formą uzależnienia

PRZEMOC JAKO UZALEŻNIENIE • długotrwałe, powtarzane, podobne zachowania, • daje krótkotrwałą satysfakcję, ale powoduje przewlekłe problemy, • często współwystępuje z zaprzeczeniami, • zachowanie, które trudno kontrolować, trudno redukować, czasami kompulsywne, • używana z różnych powodów, • koncentracja na agresji, • wiąże się z wysokim ryzykiem utraty zdrowia, życia, • wspierana przez otoczenie, mass media

7 ELEMENTÓW PRZEMOCY • Chęć skrzywdzenia kogoś • Chęć wyrażona w działaniu • Ktoś przeżywa ból • Nieusprawiedliwiona • Cykliczność • Sprawia wyraźną przyjemność • Stosowana przez silniejszych wobec słabszych Ken Rigby

FORMY PRZEMOCY/ AGRESJI RÓWIEŚNICZEJ przemoc słowna • przezywanie • wyśmiewanie • grożenie • ośmieszanie • plotkowanie • namawianie się • szantażowanie • obrażanie

FORMY PRZEMOCY/ AGRESJI RÓWIEŚNICZEJ przemoc fizyczna • bicie • popychanie • podcinanie • wymuszanie pieniędzy • zamykanie w pomieszczeniach • niszczenie własności • kopanie • plucie

FORMY PRZEMOCY/ AGRESJI RÓWIEŚNICZEJ przemoc bez użycia słów i kontaktu fizycznego • wrogie gesty • miny • izolowanie • manipulowanie związkami, przyjaźnią może być tak samo krzywdząca i bolesna jak atak fizyczny, nie wolno lekceważyć tych form przemocy.

UCZESTNICY SYTUACJI PRZEMOCY • „sprawca” przemocy • „poszkodowany” w sytuacji przemocy („ofiara”) • „świadkowie” przemocy

JAK WYCHOWAĆ OFIARĘ PRZEMOCY? • bądź nadopiekuńczym rodzicem/wychowawcą • wmawiaj mu zagrożenia – strasz je przed światem „na zewnątrz” • „utwierdzaj” w niskim poczuciu wartości • zakazuj bronienia się, także bicia • izoluj od rówieśników

DOŚWIADCZAJĄCY PRZEMOCY OFIARA PASYWNA • jest wrażliwa i nieśmiała • ostrożna w kontaktach z innymi • ma trudności z zaistnieniem w grupie rówieśniczej • jest niepewna i lękowa • nie potrafi się bronić, atakowana - płacze, wycofuje się, ucieka • czuje się małowartościowa, nie potrafi właściwie ocenić swojej sytuacji • ma poczucie osamotnienia i opuszczenia • zwykle nie ma w klasie żadnego dobrego przyjaciela • ma negatywne nastawienie do stosowania przemocy • może być słabsza fizycznie (dotyczy to zwłaszcza chłopców) • często ma lepszy kontakt z dorosłymi niż z rówieśnikami • może mieć bliższe od przeciętnych kontakty z rodzicami, szczególnie z matką (ta bliskość często oznacza nadopiekuńczość)

DOŚWIADCZAJĄCY PRZEMOCY OFIARA PROWOKUJĄCA • ma problemy z koncentracją, skupieniem się • wyróżnia się niespokojnym zachowaniem, często nadaktywnością • wprowadza zamieszanie, niepokój • wytwarza wokół siebie atmosferę irytacji i napięcia • jej zmienne humory są przyczyną częstych konfliktów z kolegami • jej zachowanie może być odbierane przez większość klasy jako prowokujące i może powodować negatywne reakcje ze strony innych. Pamiętajmy: Żadne dziecko nie jest winne temu, że stało się ofiarą przemocy. Każdy ma prawo być wrażliwym, słabym, bezbronnym. Nikt nie ma prawa użyć w stosunku do niego przemocy.

CO PRZEŻYWAJĄ? • myśli: „Dlaczego to ja? ”, „Kiedy to się skończy? ”, „Za co? ” • emocje: strach, lęk, żal, wstyd, osamotnienie, bezradność … • niezaspokojone potrzeby: bezpieczeństwa, szacunku, wsparcia, godności osobistej

CO PRZEŻYWAJĄ ICH RODZICE? • myśli: „Dlaczego moje dziecko? ”, „Czy to moja wina? ”, „Jak mam je chronić? ” • emocje: niepokój, strach, złość • niezaspokojone potrzeby: zapewnienia bezpieczeństwa dziecku, szacunku dla siebie jako rodzica, współpracy

ROZMOWA z doświadczającym przemocy • bądź spokojny i wspierający (dziecko pewnie boi się i wstydzi) • traktuj serio to, co mówi dziecko • „odbarcz” z poczucia winy • zapewnij o swojej miłości i pomocy • poszukajcie drobnych sukcesów • zakończ rozmowę planem działania

JAK WYCHOWAĆ SPRAWCĘ PRZEMOCY? • wprowadź niejasne normy związane z przemocą • nie nawiązuj bliskich relacji emocjonalnych • nie określaj wyraźnych granic zachowania • stosuj przemoc wobec dziecka • nie wpływaj na temperamentalne czynniki dziecka, które mogą wzmacniać zachowania związane z przemocą

STOSUJĄCY PRZEMOCY AKTYWNY SPRAWCA • agresja przejawiana wobec kolegów, także i dorosłych • zafascynowanie przemocą i jej narzędziami • akceptacja przemocy • impulsywność • potrzeba dominacji • niski poziom empatii wobec ofiar • średnie lub nieco wyższe niż przeciętne poczucie własnej wartości • niski lub przeciętny poziom strachu i niepewności • uznanie dla siły fizycznej • większa od innych (zwłaszcza zaś od swoich ofiar) siła i sprawność fizyczna • przeciętna popularność w klasie (może stopniowo spadać) • często otoczony "świtą" (2 -3 osoby)

STOSUJĄCY PRZEMOCY SPRAWCA PASYWNY • nie inicjuje przemocy; przyłącza się do stosowania przemocy • niezbyt pewny siebie, w grupie czuje się lepiej

CHARAKTERYSTYKA STOSUJĄCYCH PRZEMOC • dokuczają, ale głównie kierują to do słabszych, bezbronnych kolegów • lubią dominować i podporządkowywać sobie innych • są sprawni fizycznie i zręczni • łatwo się denerwują i wybuchają • nie potrafią radzić sobie z trudnościami • mają trudność z przestrzeganiem ogólnie przyjętych zasad • często są nastawieni na "nie" • mają zwykle małe lub żadne poczucie winy • wobec ofiary brak im zrozumienia, współczucia czy sympatii • łatwo się kontaktują z otoczeniem • umieją sprytnie wybrnąć z sytuacji np. oskarżenia • potrafią udawać • czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej przemocy (ofiary dostarczają im np. pieniędzy) • wobec dorosłych mogą być agresywni lub ugrzecznieni.

CO PRZEŻYWA SPRAWCA? • myśli: „Dobrze mu tak”, „Znowu jestem lepszy, ”, „Zasłużył na to” • emocje: złość, radość, satysfakcja, niepewność • niezaspokojone potrzeby: bezpieczeństwa, szacunku, uwagi, bliskości, współpracy, wsparcia, wnoszenia własnego wkładu w bogactwo życia, godności osobistej

CO PRZEŻYWA RODZIC ucznia używającego przemocy? • myśli: „Czy to na pewno moje dziecko”, „ Pewnie miało jakieś powody”, „Chcę stać za nim” • emocje: złość, niepewność, wstyd, zaniepokojenie • niezaspokojone potrzeby: zaufania do dziecka, szacunku do siebie jako rodzica, współpracy

ROZMOWA ze stosującym przemoc? • Zachowaj spokój • Nie stosuj agresji, bądź stanowczy • Rozmawiajcie o konkretnych zachowaniach • Rozumiej, ale nie usprawiedliwiaj • Pytaj o podobne zachowania w przeszłości • Mów o swoich uczuciach i ocenach • Zapewnij o swojej miłości i wsparciu, mimo, że to zachowanie Ci się nie podoba • Zakończ rozmowę planem działania

ŚWIADEK PRZEMOCY • w całej, grupie/klasie najwięcej jest świadków • świadek często nie reaguje, bo się boi • świadek często nie reaguje, bo nie umie • świadek często nie reaguje, bo tak go nauczono

CO PRZEŻYWA ŚWIADEK? • myśli: „Dobrze, że to nie ja? ”, „Kiedy to się skończy? ”, „Co będzie potem? ” • emocje: strach, bezsilność, bezradność, złość, radość, ulgę, … rozdarcie • niezaspokojone potrzeby: bezpieczeństwa, szacunku, bliskości, współpracy, wsparcia, godności osobistej

CO PRZEŻYWA RODZIC ŚWIADKA? • myśli: „Dobrze, że to nie moje dziecko”, „Czy mojemu dziecku coś zagraża? ” • emocje: zaniepokojenie, złość, niepewność • niezaspokojone potrzeby: bezpieczeństwa własnego dziecka, współpracy

PROPOZYCJE ZASAD BEZPIECZEŃSTWA • Regularnie rozmawiamy o szkole i relacjach z innymi dziećmi • Zawsze powiesz dorosłym o przemocy • W trosce o bezpieczeństwo możemy łamać inne zasady (mamy prawo bronić się) • Bezpieczeństwo jest ważniejsze niż rzeczy

ZASADY OGÓLNE postępowania w sytuacji przemocy SYSTEM INTERWENCJI WEWNĄTRZSZKOLNEJ • Reagujemy na każdy incydent przemocy • Reagujemy w podobny sposób – tworzymy front dorosłych • Reagujemy w sposób przekazujący troskę o dziecko a nie odrzucenie • Jesteśmy konsekwentni w naszym działaniu