ISI MADDELER ETKLER Istlan cisimlerin hacimlerinde meydana gelen

ISI MADDELERİ ETKİLER

Isıtılan cisimlerin hacimlerinde meydana gelen artışa genleşme denir. Isı veren (soğuyan) cisimlerin hacimlerinde meydana gelen küçülmeye de büzülme denir. Büzülme Genleşme

Isı bir enerji çeşididir ve diğer enerjilere dönüşebilir. Bir cismin sıcaklığı arttığı zaman ısı almıştır. Sıcaklığı azaldığı zaman ısı vermiştir. Bir cismin sıcaklığını yükselten diğer bir cisme ısı kaynağı denir. En büyük enerji kaynağı güneştir. Yer yüzünde çeşitli ısı kaynakları vardır. Bunlar odun , kömür , gaz yağı , hava gazı, bütün gaz vb. . .

KATI MADDELERDE GENLEŞME Elektrik yada telefon tellerinin görünümleri , yazın ve kışın farklılık gösterir. Kışın iki direk arasındaki bakır teller düz bir çizgi gibi görünür. Yazın ise tellerin sarktığı gözlenir. Bunun nedeni sıcaklıkla genleşmedir. Isıtılan metal tellerin boyu uzar. Genleşme katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir.

SIVILARDA GENLEŞME Sıvılarda yüzeyce genleşmelerinden bahsetmek oldukça güçtür. Hacimsel olarak genleşmelerini incelemek ise oldukça kolaydır. Kapta bulunan bir sıvıyı ısıttığımızda ısı seviyesi yükselir. Isı seviyesi yükseldiği zaman tanecikler birbirlerinden uzaklaşmaya başlar. Uzaklaştıkça hacmi artar. Aynı şekilde sütü falan ısıttığımızda kaptan taşıyor. Ancak su ısıtıldığında taşmaz çünkü buharlaştığı için miktarı azalır.

GAZLARDA GENLEŞME Gaz halindeki maddelerin ısı etkisiyle genleşmeleri sıvı ve katılara göre daha fazladır. Gazlar ısı enerjisinden çok etkilenir ve kolay genleşir. Aynı sıcaklık ve basınçta bütün gazlar aynı miktarda genleşir. Sıcak su banyosuna konulan ve ağzına balon yerleştiren süt şişesi suyun içine konularak su alttan ısıtılırsa şişenin ağzına kapatılan balon şişer. Şişenin üstündeki hava genleşerek balonu şişirir. Bu deney bize gazların sıcaklık karşısında genleşmiş olduğunu gösterir.

HAL DEĞİŞİMİ Isı etkisiyle maddelerde şu olaylar gerçekleşir: 1 - Erime 2 - Donma 3 - Buharlaşma 4 - kaynama 5 - Yoğunlaşma 6 - Genleşme 7 - Büzüşme

Bu olayların bazıları ısı alarak, bazıları ısı vererek gerçekleşir Isı alarak gerçekleşenler: Isı vererek gerçekleşenler : Erime Buharlaşma Kaynama Genleşme Donma Yoğunlaşma Büzüşme

MADDELERİN H L DEĞİŞİMİ Maddelerin katı-sıvı-gaz hâlleri arasında geçişler yapmasına hâl değişimi denir. Maddeler; Katıdan-sıvıya (erime) Sıvıdan-katıya (donma) Sıvıdan-gaza (buharlaşma) Katıdan –gaza ( süblimleşme) Gazdan-sıvıya (yoğuşma) geçiş yapar.

KATIDAN SIVI H LE GEÇİŞ Katı maddelerin ısı alarak sıvı hâle dönüşmesidir. Bu olaya erime denir. Buz eriyince su olur. Tereyağı eriyince sıvı yağ olur.

SIVIDAN –KATI H LE GEÇİŞ Sıvı maddelerin ısı vererek hâle katı dönüşmesidir. Bu olaya donma denir. Suyun donarak buza dönüşmesi Kremanın donarak dondurmaya dönüşmesi

SIVIDAN GAZ H LE GEÇİŞ Sıvı maddelerin ısı alarak gaz hâle dönüşmesidir. Bu olaya buharlaşma denir.

KATI H LDEN GAZ H LE GEÇİŞ Katı maddelerin ısı alarak, sıvı hale geçmeden, direkt gaz haline geçmesidir. Bu olaya süblimleşme denir. Örnek: Naftalinin ısı alarak gaz haline dönüşmesi. Tuvaletlere konulan koku gidericilerin ısı alarak gaz haline geçmesi

GAZ H LDEN SIVI HALE GEÇİŞ Gaz maddelerin ısı vererek sıvı hâle dönüşmesidir. “Çiy”i buna örnek verebiliriz. Bu olaya yoğunlaşma denir.

BOZUNMA Bazı katı maddeler ısıtıldığında sıvı hâle geçmezler. Kendine ait özellikleri de kaybolur. Bu olaya bozunma denir. Şekeri ısıttığımızda erimez, yanarak bozunur.