Isaac Newton MSGS Felsefe Blm 16 Mart 2011

Isaac Newton MSGSÜ Felsefe Bölümü 16 Mart 2011 Cemsinan Deliduman

Isaac Newton (1642 -1727)

Hayatından Kesitler �Kepler’in Optik’ini ve Descartes’ın Geometri’sini öğrendi. �Işığı renklerine ayırdı (1666). �Henry More ve yeniplantonculuk. �Hermesçi gelenek: Maddenin edilgenliği ve mekanikçilik. �Dinsizliğe karşı savunma, gerçek dini yeniden tesis etme. . . �Unitaryan inancı. � 1679: Ters-kare yasasında yörünge nasıldır? � 1687: Principia �Türev ve integral hesabı. �Leibniz’le gerginlik, Bernoulli’nin problemi.

Newton ve Bilimsel Yöntem �Bacon, Yeni Organon: Tümevarımsal yöntem. �Gözlem, hipotez, tahmin, doğrulama. �Newton’a göre felsefede akıl yürütme yolları: Olası en az nedenle açıklamalar aranmalı. 2) Aynı doğal sonuçların nedenleri aynıdır. 3) İncelenen bütün cisimlerin ortak nitelikleri evrendeki tüm cisimlere genelleştirilmeli. 4) Gözlemsel verilerden çıkarılan tümevarımlar başka olaylarla çürütülene dek doğru kabul edilmeli. Retrodüktif akıl yürütme: Sonuçların doğruluğu hipotezin doğruluğunun göstergesidir. 1)

Bacon, Yeni Organon �Ders kitabı, sayfa 142, Bacon’dan yapılan alıntı.

Newton, Principia �Ders kitabı, sayfa 143, Newton’dan yapılan 1. alıntı.

Akıl yürütme yolları �Ders kitabı, sayfa 143, Newton’dan yapılan 2. alıntı.

Akıl yürütme yolları �Ders kitabı, sayfa 144, Newton’dan yapılan 1. alıntı.

Doğa olaylarının incelenmesinden tümevarımla yasaların çıkarılması �Ders kitabı, sayfa 144, Newton’dan yapılan 2. alıntı.

Akıl yürütme ve deney ilişkisi �Principia’dan yapılan bu alıntı Newton’un gerçek çalışma yöntemini gösterir. Önceki sayfadaki alıntıda anlatılan çalışma yöntemini genelde Newton takip etmemiştir.

3 çalışma düzeyi Belirli kabüllerin ya da aksiyomların getirdiklerini analiz ettiğimiz matematiksel (ya da tümdengelimsel) düzey. 2) Olası birçok aksiyom ya da yasalardan hangilerinin gerçekte doğaya karşılık geldiğine karar vermek için verilerle karşılaştırdığımız fiziksel düzey. 3) Bu yasaların nedenlerini aradığımız felsefi düzey. Ø Newton, makroevrende (duyularımzla algıladığımız evren) gözlemlediğimiz fiziksel olaylar için doğrudan duyularla gözlemlenemez bir mikroevren cinsinden her şeyi içeren son açıklamayı aradı. 1)

Principia’daki Akıl Yürütme �Kütle = Yoğunluk • Hacim �Hareket miktarı: Momentum = Kütle • Hız �Kuvvet ile hareket miktarındaki değişimin ilişkisi. Ø I. Kitap: Cisimlerin hareketi I: Matematiksel kanıtlar, yeni analiz ve geometri. II: Kepler’in 2. yasası ve merkezi kuvvet. III: Konik kesitlerdeki hareket. Kepler’in 3. yasası. VIII: Merkezi kuvvet altında yörünge ispatı. XII: Küresel kabuklar ve kütleçekim kuvvetleri. Ø III. Kitap: Dünya’nın düzeni Teoremlerin doğal olaylara uygulanması.

Türev ve İntegral Hesabı

Ortalama Hız

Türev

Türevin tanımı

İntegral Hesabı

İntegral hesabıyla çemberin çevresi

Hareketin 3 Yasası (İlkesi)

1. Yasa: Eylemsizlik

Serbest düşme Doğal Hareket Eğik atış Açıklanması gereken hareket Serbest düşme Açıklanması gereken hareket Doğal Hareket Sabit Doğal Hareket Açıklanması gereken hareket

2. Yasa: Dinamiğin Temel İlkesi F=ma (Kuvvet= kütle x ivme)

Vektör Nicelikler büyüklük yön başlangıç noktası doğrultu

Kuvvetlerin Toplanması

Hareketin bileşenlerine ayrılması Sadece yatay hareket Eğik atış hareketi Sadece düşey hareket

3. Yasa: Etki-Tepki İlkesi

Etki-Tepki ilkesi doğruysa arabayı hareket ettiren ne?

Yerin ata uyguladığı tepki kuvveti at arabasını hareket ettirir Atın arabaya uyguladığı Arabanın ata uyguladığı Atın yere uyguladığı Yerin ata uyguladığı

Yerin arabaya uyguladığı sürtünme (tepki) kuvveti arabayı ileri götürür

Kütleçekim Yasası

Gezegenleri yörüngede döndüren nedir? �Kepler’e göre gezegenler, dönmekte olan bir güneşten etrafa yayılan, “bisiklet tekerleğinin telleri” gibi, “kuvvet telleriyle” hareket ettiriliyorlardı. �Galilei, kendi eylemsizlik yasası nedeniyle, gezegenlerin çemberler üzerinde döndüklerini ve bu hareketin kendini sürdürdüğünü söylüyordu. �Descartes’a göre ise, gezegenler izledikleri eğri yollarda her yeri kaplayan kozmik bir eterdeki girdaplarla tutuluyorlardı.

Newton’ın Topu

Dünya’nın merkezi çekim kuvveti

Merkezi kuvvet olmazsa dönme hareketi mümkün değildir İpin üzerindeki gerilme kuvveti dönme hareketinin nedenidir. İp koparsa düz doğru üzerinde doğal hareket başlar. Merkezcil kuvvet gerilme kuvvetine eşittir.

Gezegenleri yörüngede tutan merkezi bir kuvvettir �Ders kitabı, sayfa 160, Newton’dan yapılan 1. alıntı.

Kepler’in 2. yasası, gezegenleri yörüngede tutan kuvvetin merkezi olmasını gerektirir Güneş

Kepler’ın 3. Yasasına uymak için kuvvet ters-kare yasasına uymalıdır

Ters-Kare Yasası

Kuvvet kütleyle artar, uzaklığın karesiyle azalır Bütün cisimler birbirlerine çekim kuvveti uygular Çekim kuvveti cisimlerin kütlesiyle doğru orantılıdır Çekim kuvveti uzaklığın karesiyle ters orantılıdır

Elips şeklinde yörünge, ters-kare yasasına uyan merkezi kuvvetle mümkündür Gezegen Güneş

Bir cismin ağırlığı Dünya’nın o cisme uyguladığı çekim kuvvetidir Dünya Ağırlık Yerçekimi ivmesi

Yeryüzünde olsun gökyüzünde olsun bütün cisimler bu yasaya uyarlar

Gelgit hareketleri ve Dünya’nın şekli Güneş Dünya Ay

Ters-Kare yasasının nedeni? �Ders kitabı, sayfa 166, Newton’dan yapılan 2. alıntı.

Uzaktan Anlık Etki �Ders kitabı, sayfa 167, Newton’dan yapılan alıntı.

Anahtar Kelimeler Felsefede akıl yürütme yolları Retrodüktif akıl yürütme Deney ve akıl yürütme 3 çalışma düzeyi Türev İntegral Hareketin 3 yasası Eylemsizlik ilkesi Dinamiğin temel ilkesi Vektör nicelikler Etki-Tepki ilkesi Merkezi kuvvet Merkezcil kuvvet Ters Kare yasası Ağırlık