IRAK PAZARI BLGLENDRME TOPLANTILARI ELAZI OTURUMU Ersay CETE
IRAK PAZARI BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI ELAZIĞ OTURUMU Ersay CETE Erbil Gümrük Ataşesi 08 Ekim 2019 ELAZIĞ
Irak Hakkında Muhtelif Göstergeler 2017 2018 Nüfus (Milyon kişi) 37, 6 38, 4 GSYİH (Cari Fiyatlar - Milyar $) 193 226 -1, 67 0, 6 5. 143, 7 5. 878 0, 18 0, 367 9. 770. 174 10. 075. 714 7, 89 7, 92 14, 892 35, 269 İhracat (Milyar $) 69, 2 97, 3 İthalat (Milyar $) 50, 5 52, 9 GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar -%) Kişi Başına Düşen GSYİH (Cari Fiyatlar - $) Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort, %) İşgücü (kişi) İşsizlik Oranı (%) Cari İşlemler Dengesi (milyar $) Muazzam bir nüfus artış hızı. DAEŞ istilası başlangıcında 2013’te 33 milyon tahmin edilen nüfus, 2019 sonu için 40 milyon olarak tahmin edilmektedir. %65’ten fazlası 24 yaş altı ! 2
Irak Ekonomisi … ▪ 2017 yılı sonu itibarıyla Irak’ın tespit edilmiş petrol rezervi 147 milyar varilden fazla. Ortadoğuda 2 nci dünyada 5 inci ▪ Ortadoğudaki rezervin %18’inden fazlası, küresel rezervlerin yaklaşık %10’una sahip ▪ Hidrokarbon sektörü ekonomik faaliyetlerin ve büyümenin ana bileşeni olup, Irak’ta ekonomik büyümenin devam etmesi bu alanda daha yüksek yatırım yapılmasına bağlı ▪ İhracatının %95’inden fazlası (istisnai yıllarda en az %90) ham petrol satışları ▪ GDP’nin %65’inden daha fazlasını, Bütçe gelirlerinin de yaklaşık %90’ı hidrokarbon sektöründen elde edilen gelirler (Diğer gelirler gümrük vergileri, transferler, vs. . ) ▪ DAEŞ sürecine rağmen Irak giderlerini karşılamak ve gelirlerini arttırmak için ham petrol üretimini 2013 ila 2017 yılları arasında ortalama günlük üretimini 300. 000 varil arttırmıştır. ▪ 2017 ve 2018’de günlük ortalama üretimi 4, 4 milyon varil civarındadır ve petrol fiyatları son dönemde iyileşti ▪ Günlük petrol üretimi hedefi 2020’de 6 milyon, 2023’te 6, 2 milyon varil, 2023’te 9 milyon varil ile 3 üncü büyük ihracatçı hedefi. Eylül’de 4, 97’i gördü 3
Irak Ekonomisi Hakkında: Petrole Bağımlılık Irak - Milli Hesaplar ve Petrol İhracatı ile Türkiye'nin Irak'a İhracatı Irak'ın İthalatı (Milyon $) Türkiye-Irak İhracat (Milyon $) Irak Petrol İhracatı (Milyon $) 236, 438 Cari Fiyatlarla GDP (Milyon $) 228, 491 218, 032 212, 407 190, 967 185, 750 166, 822 166, 603 140000 138, 517 130, 204 118300 110, 968 Bütçe (Milyon $) 88000 102400 100200 91000 85300 83300 94, 090 84, 410 89, 403 71800 83, 010 95, 371 58712 50697 56321 62000 47803 66, 689 46156 40633 50966 61, 111 43915 30171 53, 297 51, 589 52949 35285 46, 711 39, 307 11, 949 10, 888 10, 822 9, 055 8, 550 8, 351 8, 310 7, 637 6, 036 5, 123 3, 917 111800 Petrole bağımlı bir ekonomik yapı arz etmesinin olağan sonucu olarak petrol ihracatının (kıymet cinsinden!) artması/azalması yönünde görülen eğilime GDP ve Bütçe’nin yanısıra Irak’a yapılan ithalatın da aynı yönde eşlik ettiği görülmektedir. 72200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 4
Irak Ekonomisi Hakkında: Petrole Bağımlılık Muhtelif Değişkenler Arasında Korelasyon Türkiye-Irak İhracat Değişim (%) Ham Petrol Varil Fiyatı Değişimi (%) Irak Petrol İhracatındaki Yıllık Değişim (%) GDP Değişim Oranı %∆ Petrol fiyatlarında, Irak petrol ihracatında ve GDP’deki değişim arasında oldukça sıkı bir korelasyon olduğu, Bütçe’deki değişimin de aynı yönde hareket ettiği, Irak’a ihracatımızın da bazı dönemlerde gecikmeli de olsa aynı trende girdiği görülmektedir. Yani Irak ekonomisinde görülen bozulma/iyileşmeler genel itibarıyla bu ülkeye ihracatımızı etkilemektedir. Irak Yıllık Bütçedeki Değişim (%) 80. 0% 60. 0% % Değişimı 40. 0% 2008 -20. 0% -40. 0% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Peki 2018 neden ? ? Gecikmiş borçlar, elektrik üretimi, petrol sanayi yatırımları ! -60. 0% 5
IRAK’IN DIŞ TİCARET HACMİ İHRACAT (Milyar $) İTHALAT (Milyar $) DIŞ TİC. FAZLASI (Milyar $) İTHALATIN İHRACATA ORANI (%) PETROL İHRACATI İÇİNDE (Milyar $) PAYI (%) IRAK KÜRESEL İTHALATI İTHALAT (Milyar $) YILLIK DEĞİŞİM (%) 2012 95, 3 51, 0 44, 3 53% 94, 1 98, 8% 2012 51, 0 49, 2% 2013 90, 2 56, 3 33, 9 62% 89, 4 99, 1% 2013 56, 3 10, 5% 2014 86, 8 58, 7 28, 4 68% 84, 4 97, 2% 2014 58, 7 4, 2% 2015 54, 8 46, 1 8, 7 84% 53, 3 97, 3% 2015 46, 1 -21, 5% 2016 49, 6 40, 7 8, 9 82% 46, 7 94, 2% 2016 40, 7 -11, 8% 2017 69, 2 50, 5 18, 8 73% 66, 7 96, 3% 2017 50, 5 24, 2% 2018 97, 3 52, 9 44, 3 54% 95, 4 98, 0% 2018 52, 9 4, 9% DAEŞ saldırıları, kötüleşen ekonomik ve sosyal durum, petrol fiyatları, artan askeri harcamalar, … 2013 -14 -109$, 2016 -39$, 2018 -70$ 6
İTHALAT 5 - TEDARİKÇİLER VE ÜRÜNLER Sıra Ülke 1. BAE 2. İran 3. Türkiye 4. Çin 5. G. Kore 6. Diğer 104 Ülke Total 2018 İhracat (Milyon $) HS 6 Ürün Adı 851712 Mobil Telefonlar 11. 313 8. 961 711319 Mücevherat 8. 346 240220 Tütün içeren sigaralar 7. 918 271012 Hafif petrol yağları 1. 912 271111 Doğal gaz 14. 4 99 870323 52. 949 Toplam İnsan taşımaya mahsus motorlu taşıtlar İthalat (Milyon $) 3 502 2 268 1 656 1 197 1 045 869 10. 537 4365 Adet 7
IRAK PAZARINDA TEMEL TEDARİKÇİLER İTHALAT (Milyar $) BAE TÜRKİYE İRAN ÇİN G. KORE (Milyar $) (Milyar $) 2011 34, 2 - 8, 3 5, 2 3, 8 1, 5 2012 51, 0 9, 4 10, 8 6, 3 4, 9 1, 9 2013 56, 3 9, 7 11, 9 6, 0 6, 9 2, 0 2014 58, 7 13, 2 10, 9 6, 5 7, 7 1, 8 2015 46, 1 6, 8 8, 6 6, 2 7, 9 1, 4 2016 40, 7 5, 4 7, 6 6, 1 7, 5 1, 4 2017 50, 5 12, 2 9, 1 6, 4 8, 3 1, 5 2018 52, 9 11, 3 8, 3 9, 0 7, 9 1, 9 BİÇK-T İTHALATI KARŞILAMA ORANI 55% 65% 68% 67% 69% 74% 73% Irak pazarında BİÇK-T temel tedarikçiler pozisyonunda rekabet etmektedir. Türkiye daha çok İran, BAE ve Çin ile benzer ürünlerde ihracat gerçekleştiriyor. Türkiye 2013’e ulaşamadı, hala uzak. İran ve Çin etkilenmedi, yakın hinterlandındaki pazarda DAEŞ çok etkili değildi ve Bender Abbas limanı üzerinden erişim mümkündü. Halbuki Türkiye’ye bağımlı Musul pazarı yok oldu! 8
İHRACAT 5 - PAZARLAR VE ÜRÜNLER Sıra Ülke İhracat (Milyon $) 2018 HS 6 Ürün Adı 1. Hindistan 23. 061 270900 Ham petrol 2. Çin 22. 466 271019 Petrol ve bitümden orta yağlar 3. ABD 12. 126 710812 Altın (külçe) 4. G. Kore 5. Yunanistan Diğer 78 Ülke Toplam 9. 574 5. 370 24. 502 97. 100 271012 Hafif petrol yağları 80410 Taze ve kuru hurma 271320 Petrol bitümeni Toplam (5 Ürün) İthalat (Milyon $) 91. 719 3354 1383 139 108 70 96. 773 746 Adet 9
IRAK DÜNYADAN NE ALIR? Fasıl Adı 2017 İthalat Milyar $ Pay % 2018 İthalat Milyar $ Pay % 85 Elektrikli makine ve cihazlar, ses görüntü cihazları 6, 4 12, 6% 84 Kazanlar, makineler, mekanik cihazlar ve aletler 4, 6 9, 1% 4, 9 9, 3% 87 27 39 71 73 24 Motorlu kara taşıtları bunların aksam, parça, aksesuarı Mineral yakıtlar ve yağlar Plastikler ve mamulleri Kıymetli taş ve metaller Demir veya çelikten eşya Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 2, 8 1, 6 2, 5 4, 4 1, 6 1, 7 5, 6% 3, 1% 5, 0% 8, 6% 3, 1% 3, 5% 3, 1 2, 5 1, 8 1, 7 5, 9% 5, 8% 4, 6% 3, 4% 3, 2% 4 30 72 10 Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, vb Eczacılık ürünleri Demir ve çelik Hububat 1, 5 1, 3 0, 9 2, 9% 2, 5% 1, 8% 1, 7% 1, 4 1, 3 1, 2 2, 6% 2, 5% 2, 3% 94 Mobilyalar, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, prefabrik yapılar 1, 1 2, 1% 61 8 Diğer Toplam Örme giyim eşyası ve aksesuarı Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler Muhtelif 1, 2 2, 4% 1, 0 1, 9% 17, 3 34, 2% 50, 7 100, 0% 6, 9 13, 1% 1, 0 1, 9% 18, 1 34, 1% 52, 9 100, 0% 10
TÜRKİYE DÜNYAYA NE SATIYOR ? Fasıl Adı 2018 İhracat Milyar $ Pay % 2019 İhracat Milyar $ Pay % 87 Motorlu kara taşıtları bunların aksam, parça, aksesuarı 26, 8 15, 9% 17, 0 15, 3% 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler Demir ve çelik Örme giyim eşyası ve aksesuarı Elektrikli makina ve cihazlar, ses görüntü cihazları Kıymetli taş ve metaller Demir veya çelikten eşya Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı Plastikler ve mamulleri Mineral yakıtlar ve yağlar Yenilen meyveler Mobilyalar Alüminyumdan eşya Kauçuk ve kauçuktan eşya Diğer Gruplar Toplam 15, 8 9, 4% 6, 9% 5, 4% 10, 7 9, 6% 6, 9 6, 0 5, 5 4, 8 4, 2 4, 4 4, 2 4, 6 2, 1 2, 2 2, 1 1, 9 34, 8 6, 2% 5, 3% 4, 9% 4, 4% 3, 8% 4, 0% 3, 7% 4, 2% 1, 9% 2, 0% 1, 9% 1, 7% 31, 3% 72 61 85 71 73 62 39 27 8 94 76 40 Diğer Yıl 11, 5 9, 0 8, 7 7, 2 6, 5 6, 3 6, 0 4, 4 4, 0 3, 1 3, 0 2, 8 52, 7 167, 9 5, 2% 4, 3% 3, 9% 3, 7% 3, 6% 2, 4% 1, 9% 1, 8% 1, 7% 31, 4% 100% 111, 4 100% 11
Irak’ın Temel İthalat Büyüklükleri, Sırası ve Payımız Sıra Fasıl 1 85 2 84 3 87 4 27 5 39 6 71 7 73 8 24 9 04 10 30 11 72 12 10 13 94 14 61 16 19 18 02 21 11 Fasıl Adı Irak İthalatı 2017 Elektrikli makina ve cihazlar Kazanlar, makinalar Motorlu kara taşıtları Mineral yakıtlar ve yağlar Plastikler ve mamulleri Kıymetli metaller 6. 378. 538 Demir veya çelikten eşya Tütün Mamülleri Süt ürünleri, yumurtalar Eczacılık ürünleri Demir ve Çelik Hububat 1. 572. 967 Mobilyalar, yatak takımları Örme giyim eşyası & aksesuar 1. 061. 230 Pastacılık ürünleri Etler ve Yenilen Sakatat Değirmencilik ürünleri Diğer TOTAL Tüm Ürünler 4. 636. 291 2. 841. 084 1. 586. 105 2. 526. 655 4. 379. 310 1. 749. 964 1. 454. 287 1. 250. 746 908. 075 864. 826 1. 199. 474 Irak İthalatı 2018 6. 944. 832 4. 906. 454 3. 136. 507 3. 054. 231 2. 520. 157 2. 456. 952 IQ Irak’a TR İhracatı Küresel İhracatımızda 2017 Artış Sıra 8, 9% 5, 8% 10, 4% 92, 6% -0, 3% -43, 9% 1. 794. 386 1. 696. 571 1. 355. 542 1. 327. 990 1. 324. 972 1. 224. 044 14, 1% 1. 117. 076 1. 023. 557 5, 3% -3, 1% -6, 8% 6, 2% 45, 9% 41, 5% -14, 7% 8 10 23 41 3 1 11 27 7 32 13 43 4 5 6 9 2 343. 611 281. 778 68. 460 31. 154 441. 154 1. 581. 026 351. 399 83. 903 380. 780 64. 596 231. 729 21. 491 438. 031 451. 755 TR İhracatı 2018 Irak TR-IQ İthalatında Artış TR Payı 352. 688 314. 110 99. 248 30. 128 460. 388 1. 130. 162 2, 6% 11, 5% 45, 0% -3, 3% 4, 4% -28, 5% 5, 1% 6, 4% 3, 2% 1, 0% 18, 3% 46, 0% 268. 765 89. 616 378. 325 55. 690 201. 494 25. 251 -23, 5% 6, 8% -0, 6% -13, 8% -13, 0% 17, 5% 15, 0% 5, 3% 27, 9% 4, 2% 15, 2% 2, 1% 458. 578 4, 7% 421. 338 -6, 7% 41, 1% 41, 2% 39, 7% 40, 2% 90, 5% 16, 5% 15, 8% 968. 755 806. 753 857. 073 663. 517 741. 632 15. 284. 186 16. 626. 398 -19, 2% 8, 8% 2. 938. 575 384. 343 3, 6% 324. 207 0, 3% 600. 399 -7, 8% 2. 751. 546 -6, 4% 50. 491. 893 52. 948. 694 4, 4% 9. 054. 612 8. 346. 276 -7, 8% 1. 199. 450 -5, 9% -10, 5% 370. 870 323. 299 651. 001 12
Irak’ın Temel İthalat Büyüklükleri, Sırası ve Payımız Irak İthal Fasıl Sıralaması 1 2 3 4 5 6 85 7 8 9 10 11 12 73 13 14 94 16 18 21 19 84 87 27 39 71 24 04 30 72 10 61 02 11 Fasıl Adı Irak İthalatı 2018 IQ’da TR Payı TR-Irak İhracatı 2018 Elektrikli makina ve cihazlar Kazanlar, makinalar Motorlu kara taşıtları Mineral yakıtlar ve yağlar Plastikler ve mamulleri Kıymetli metaller 6. 944. 832 4. 906. 454 3. 136. 507 3. 054. 231 2. 520. 157 2. 456. 952 5, 1% 6, 4% 3, 2% 1, 0% 18, 3% 46, 0% 352. 688 314. 110 99. 248 30. 128 460. 388 1. 130. 162 Demir veya çelikten eşya Tütün Mamülleri Süt ürünleri, yumurtalar Eczacılık ürünleri Demir ve Çelik Hububat 1. 794. 386 1. 696. 571 1. 355. 542 1. 327. 990 1. 324. 972 1. 224. 044 15, 0% 5, 3% 27, 9% 4, 2% 15, 2% 2, 1% 268. 765 89. 616 378. 325 55. 690 201. 494 25. 251 Mobilyalar, yatak takımları Örme giyim eşyası & aksesuar 1. 117. 076 1. 023. 557 41, 1% 41, 2% 458. 578 421. 338 968. 755 806. 753 663. 517 16. 626. 398 39, 7% 40, 2% 90, 5% 16, 5% 384. 343 324. 207 600. 399 2. 751. 546 52. 948. 694 15, 8% 8. 346. 276 Pastacılık ürünleri Etler ve Yenilen Sakatat Değirmencilik ürünleri Diğer TOTAL Tüm Ürünler TR IQ İhracat Sırası 8 10 23 41 3 1 11 27 7 32 13 43 4 5 6 9 2 TR Küresel İhracatı TR'de Irak Payı 8. 722. 860 15. 827. 651 26. 758. 367 4. 411. 992 6. 042. 982 4, 0% 2, 0% 0, 4% 0, 7% 7, 6% 7. 172. 330 15, 8% 6. 533. 832 1. 009. 621 747. 170 1. 172. 510 11. 546. 432 102. 903 3. 130. 569 9. 041. 810 1. 740. 265 584. 596 1. 235. 094 4, 1% 8, 9% 50, 6% 4, 7% 1, 7% 24, 5% 14, 6% 4, 7% 22, 1% 55, 4% 48, 6% 13
ÜRÜN BAZINDA BAZI TEMEL KALEMLER HS Kodu Adı TR-Irak İhracat Irak İthalatını Karşılama (Milyon $) Oranı (%) 223 67% 167 66% 1. 121 49% 020712 961900 711319 Dondurulmuş tüm tavuk Bebek bezi, hijyenik havlu Mücevherat 854449 Elektrik iletkenleri (kablolar) 122 54% 190590 Bisküvi, kek, kraker, pasta, ekmek 200290 040721 110100 190532 Domates (salça) Taze yumurta Un Waffle ve Gofret 112 111 285 525 128 48% 47% 94% 91% 71% 570242 Dokunmuş halılar (sentetik) 940350 Yatak odası takımları 114 207 99% 85% • 2018 yılında Türkiye Irak’a 3147 ürün grubundan (HS 6) ihracat • 400 adedinde Irak’ın ithalatını tek başına karşılama oranı %70 ve üzerinde (2, 720 milyar $) • Kalan 2747 ürün grubundan yapılan ihracat ise 5, 627 milyar 14
Birim Fiyatı Avantajlı Olanlar HS 6 TARIFE 6_ADI 271019 Diğer yağlar ve müstahzarlar TR Birim Değer ($/kg) Irak BD/ TR BD 0, 584 1, 565 2, 681 1, 012 1, 512 1, 494 2, 676 3, 588 1, 341 1, 224 1, 584 1, 294 220300 Biralar (malttan) 0, 642 0, 83 1, 292 080212 Badem (kabuksuz) 9, 854 12, 422 1, 261 29530, 51 37123, 232 1, 257 0, 875 1, 02 1, 166 940140 mobilyası (kamp ve bahçe için hariç) 2, 613 3, 026 1, 158 210210 Canlı mayalar 2, 122 2, 449 1, 154 720839 (kalınlık<3 mm. diğer) 0, 605 0, 682 1, 127 392310 Plastikten kutular, kasalar, sandıklar 2, 555 2, 861 1, 12 441193 Lif levha (yoğunluğu <0, 5 > 0, 8 gr/cm 3. ) 0, 417 0, 461 1, 105 3, 81 4, 199 1, 102 Kimya sanayii veya kimya sanayiine 382499 bağlı sanayilerde kullanılan diğer kimyasal ürünler ve müstahzarlar Taze peynir 040610 (olgunlaşmamış/sertleşmemiş) Horoz ve tavukların parçalanmış et ve 020714 sakatatı (dondurulmuş) Diğer kıymetli metal-kaplamalarından 711319 mücevherci eşyası 071320 Nohut; kabuksuz (kuru) Yatak haline getirilebilen oturma Sıcak mamul demir, çelik rulo 940180 Oturmaya mahsus diğer mobilyalar 147 ürün grubunda, Irak için oluşan birim fiyat Türkiye’nin genel ihracatında oluşan birim fiyattan daha yüksek bu ürünleri Irak’a ihraç etmek avantajlı 15
Birim Fiyat Dezavantajı Olanlar HS 6 TARIFE 6_ADI Kadın/kız çocuk için elbise; pamuktan 610442 (örme veya kroşe) TR Birim Değer ($/kg) Irak Birim Irak BD/ TR BD Değer ($/kg) 11, 5509 5, 4338 0, 4704 4, 792 3, 3625 0, 7017 080510 Portakal (taze/kurutulmuş) 0, 3589 0, 2669 0, 7438 730890 Demir/çelikten diğer inşaat-aksamı 1, 8313 1, 4288 0, 7802 940360 Diğer ahşap mobilyalar 3, 0674 2, 4686 0, 8048 441114 Lif levha, orta yoğunlukta (> 9 mm. ) 0, 5611 0, 4673 0, 8327 4, 5092 3, 8086 0, 8446 210690 Diğer gıda müstahzarları Diğer elektrik iletkenleri (gerilimi=<80 V. 854449 için) Halılar ve diğer yer kaplamaları; sent. / 570242 suni dokumaya elverişli maddelerden, hav yapısında, hazır eşya halinde olan Yatak odalarında kullanılan türden 940350 ahşap mobilyalar 3, 033 2, 5837 0, 8519 1, 6085 1, 3916 0, 8651 190531 Tatlı bisküviler 1, 8853 1, 6329 0, 8661 760429 ve profiller Aluminyum alaşımlarından diğer çubuk 4, 0939 3, 5766 0, 8737 481910 Oluklu kağıt/kartondan kutumahfazalar 1, 3826 1, 2281 0, 8882 Diğer çikolata, kakao içeren gıda 2, 6687 2, 4312 0, 911 Vinil klorür polimerlerinden monofil, 1, 6536 1, 5321 0, 9265 180690 müstahzarları 391620 çubuk, profiller-eni kesiti >1 mm 453 ürün grubunda ise Irak için oluşan birim fiyat, Türkiye’nin genel ihracatında oluşan birim fiyattan daha düşük bu ürünleri diğer pazarlara ihraç etmek daha avantajlı 16
Irak İthalatı, İhracatımız, Korelasyon Türkiye Küresel İhracat Yıllar İhracat (1000$) Türkiye-Irak İhracat % Değişim İhracat (1000$) IRAK KÜRESEL İTHALATI 2008 132. 027. 196 23, 1% 37, 7% 3. 916. 685 2009 102. 142. 613 -22, 6% 30, 8% 5. 123. 406 2010 113. 883. 219 11, 5% 17, 8% 6. 036. 362 2011 134. 906. 869 18, 5% 37, 7% 8. 310. 130 2012 152. 461. 737 13, 0% 30, 2% 10. 822. 144 51, 0 49, 2% 2013 151. 802. 637 -0, 4% 11. 948. 905 56, 3 10, 5% 2014 157. 610. 158 3, 8% -8, 9% 10. 887. 826 58, 7 4, 2% 2015 143. 838. 871 -8, 7% -21, 5% 8. 549. 967 46, 1 -21, 5% 2016 142. 529. 584 -0, 9% -10, 7% 7. 636. 670 40, 7 -11, 8% 2017 156. 992. 940 10, 1% 18, 6% 9. 054. 612 50, 5 24, 2% 2018 167. 920. 613 7, 0% -7, 8% 8. 346. 276 52, 9 4, 9% İTHALAT (Milyar $) YILLIK DEĞİŞİM (%) Farklılaşma: 2014, 2015, 2016 DAEŞ 2018 İmalat Sanayii açısından gerçekten düşüş var mı? Altın! 620 İç dinamikler: Vadesi Geçmiş Borçlar, Enerji ve Petrol Sanayii Yatırımları, İran yaptırımları ve develüasyon, sınır geçiş avantajları, vs. . 17
Irak’a İhracatta Dezavantajlar: İthalatta Azalmalar Irak'a İhracatımızda Fasıl Sıra 2017 1 2 3 71 Kıymetli Metal ve Taşlar 11 Değirmencilik ürünleri 1. 581 651 1. 130 600 -28, 5% -7, 8% 452 421 -6, 7% -30 -176 -14, 7% 381 378 -0, 6% -2 -99 -6, 8% 15 Bitkisel ve Hayvansal Yağlar 335 188 -43, 8% -147 -81 -12, 7% 62 Örme Olmayan Giyim Eşyası 96 Muhtelif mamul eşya 209 200 195 176 -6, 3% -12, 0% -13 -24 -150 -11 -20, 3% -2, 7% 61 Örme Giyim Eşyası 6 4 10 15 16 Adı Irak Küresel İthalatında İthalat Farkı % ( Milyon $) -451 -1. 922 -43, 9% -51 -78 -10, 5% TR-IQ İhracatında 2017 2018 Fark (Milyon $) % (Milyon $) Mandıra Ürünleri, yumurta, bal Irak pazarı ve ihraç gruplarımız kaynaklı: Temel ihraç ürünlerimizdeki mal gruplarında aza. Ian ithalat nedeniyle yaşanan düşüş 18
Irak’a İhracatta Dezavantajlar: Daha Düşük Artış Irak'a İhracatımızda Fasıl Sıra (2017) Adı TR-IQ İhracatı 2017 2018 (Milyon $) TR-IQ İhracatında Artış % (Milyon $) Irak Küresel İthalatında İthalat Artışı Artış ( Milyon $) % 5 94 Mobilyalar, yatak takımları 438 459 4, 7% 21 56 5, 3% 9 85 Elektrikli makina ve cihazlar 343 353 2, 6% 9 566 8, 9% 21 34 Sabunlar, Yıkama Mütahzarları 114 120 5, 2% 6 26 5, 7% Kısmen rekabetçi fiyatlar kısmen de ürün çeşitliliği ve pazara giriş zorlukları nedeniyle daha düşük artış. 85 inci fasıl (BAE-4, 2, Çin-1, 1, TR-0, 35)! / 94 üncü fasıl Çin ve İran / 34 üncü fasıl Ürdün, Çin, BAE 19
Irak’a İhracatta Dezavantajlar: Yüksek Küresel Rekabet Irak'a İhracatımızda Fasıl Sıra 2017 8 13 14 17 19 20 Adı TR-IQ İhracatı 2017 (Milyon $) TR-IQ İhracatı 2018 (Milyon $) TR-IQ İhracatında Fark % (Milyon $) Irak Küresel İthalatında İthalat Farkı Fark ( Milyon $) % 73 Demir veya çelikten eşya Yenilen meyveler ve sert 8 kabuklu meyveler 351 269 -23, 5% -83 221 14, 1% 256 227 -11, 4% -29 49 5, 1% 72 Demir ve çelik 57 Halılar ve yer kaplamaları Kağıt, Karton ve bunlardan 48 eşya 7 Yenilen sebzeler ve kökler 232 181 201 170 -13, 0% -6, 6% -30 -12 417 37 45, 9% 11, 0% 124 117 116 100 -6, 0% -14, 5% -7 -17 118 284 26, 7% 48, 8% İran, Suriye, Mısır gibi ülkeler erişim kolaylığını da kullanarak teknoloji içermeyen temel ürünler açısından fiyat avantajı olan ürünlerde pazara nüfuz edebiliyor. İran develüasyon ve kur avantajı nedeniyle düşük fiyatlar, İran sınırından kolay/usulsüz geçişler (sadece KIBY’de 3 resmi, 13 -14 gayri resmi kapı), Ürdün ile STA, vs 20
İspat: Rekabet Kaynaklı Düşüş ! Irak'a İhracatımızda Sıra 2017 Fasıl 8 73 Demir veya çelikten eşya 13 8 Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler - 29. 058 43. 581 48. 681 - 541. 078 14 72 Demir ve çelik - 30. 235 423. 714 416. 897 467. 164 17 57 Halılar ve yer kaplamaları - 11. 976 53. 434 36. 848 - 148. 850 19 48 Kağıt, Karton ve bunlardan eşya - 7. 461 33. 536 118. 243 53. 018 20 7 Yenilen sebzeler ve kökler - 17. 034 331. 239 284. 380 440. 751 54 27 Mineral Yakıt ve yağlar - 1 1. 434. 844 1. 468. 126 5. 255. 431 Adı TR-Irak İhracatı Artışı 2018 -17 (1000 $) - 82. 634 Iran-Irak Küresel İran Küresel İhracat Artışıİthalat Artışı İhracat Artışı 2018 -2017 -2018 (1000 $) 176. 503 221. 419 167. 395 Görünen o ki Irak’ın belirli mal gruplarındaki ithalat artışına rağmen Türkiye’den ithalatındaki düşüşün tamamen İran’dan kaynaklandığı/kaydığı görülmektedir. Hatta İran’ın küresel ihracatında düşüş yaşanan belli gruplarda Irak’a ihracatı artmıştır: Yaptırımlar, develüasyon, kolay sınır geçişi 21
Irak’a İhracatta Dezavantajlar: Pazar Payımız Yok! Irak'a İhracatımızda Fasıl Sıra 2017 78 93 66 99 54 TR-Irak Irak Küresel İhracatı Küresel İthalatının Küresel İhracatımızda Artışı İthalat Küresel Artış Irak Payı 2018 -17 Artışı İhracatımıza (Milyon $) 2017 2018 (1000 $) % Oranı 2017 Oranı 2018 Adı Silah ve Mühimmat Başka yerde sınıflanmayan ürünler - 403 110 143, 7% 0, 1% 0, 0% 26% 62% - 646 559 330, 8% 0, 63% 0, 65% 41% 240% 27 Mineral Yakıt ve yağlar - 1. 026 1. 468 92, 6% 0, 7% 37% 69% 29 87 Motorlu Araçlar 30. 788 295 10, 4% 0, 3% 0, 4% 12% 43 10 3. 760 359 41, 5% 19, 6% 24, 5% 790% 1190% 56 95 - 1. 112 17 6, 6% 7, 6% 6, 1% 203% 195% 30 30 - 8. 906 77 6, 2% 7, 4% 4, 7% 143% 113% 9 85 9. 077 566 8, 9% 4, 2% 4, 0% 79% 80% 12 84 Hububat Oyuncak, Oyun, spor aletleri Eczacılık ürünleri Elektrikli makina ve cihazlar Makineler, kazanlar 32. 332 270 5, 8% 2, 04% 1, 98% 34% 31% Yapısal nedenlerle bazı sektörlerde Irak’ta varlığımız düşük: Hububat, Doğal gaz, Motorlu taşıt, Telefon, vs. Sadece bu 9 ürün grubunda Irak’ın ithalat artışı 3, 7 milyardan büyük ! Bu + altın=4, 2 milyar !!!!! 22
İL DÜZEYİNDE BAKIŞ - ELAZIĞ İl Bazında Irak’a İhracatımız ve Elazığ İL 32 inci ! İstanbul Gaziantep Mardin Şırnak Çorum Ankara Mersin Adana Konya …. . Elazığ 2017 İhracat 2018 İhracat Değişim (Dolar) % 3. 405. 415 1. 674. 467 804. 700 390. 840 13. 736 272. 637 310. 339 257. 208 220. 461 14. 374 2. 624. 303 -22, 9% 1. 512. 890 -9, 6% 774. 470 -3, 8% 326. 492 -16, 5% 304. 732 2118, 5% 293. 298 7, 6% 289. 951 -6, 6% 272. 086 5, 8% 250. 952 13, 8% 14. 654 30 uncu ! 2, 0% 2019 O-T 1. 427. 247 797. 405 380. 076 165. 793 502. 787 172. 411 163. 234 2018 yılında 78 ilimizden Irak’a ihracat işlemi gerçekleştirmiştir. Altın hariç tutulursa ilk sıralarda daha çok güneydeki illerimizin yer aldığını, Sakarya, Bursa, Kocaeli gibi sanayileşmiş illerimiz ? 155. 917 153. 203 8. 957 31 inci !
Irak Pazarının Nispi Önemi VE ELAZIĞ Son 10 Yılda Irak’a İhracatımız Yıl Irak’a İhracatımız İhracat İçindeki Sıralaması (Milyon $) Payı (%) Elazığ Yıl Irak’a İhracat (1000 $) İhracat İçindeki Payı (%) İhracat Sıralaması 2009 5. 123 5, 0% 5 2009 4. 217 14, 1% 2 2010 6. 036 5, 3% 5 2010 7. 904 19, 8% 2 2011 8. 310 6, 2% 2 2011 7. 831 18, 3% 2 2012 10. 822 7, 1% 2 2012 9. 786 17, 7% 2 2013 11. 949 7, 9% 2 2013 20. 334 7, 7% 4 2014 10. 888 6, 9% 2 2014 20. 021 8, 5% 5 2015 8. 550 5, 9% 3 2015 15. 026 8, 8% 5 2016 7. 637 5, 4% 3 2016 16. 575 6, 6% 4 2017 9. 055 5, 8% 4 2017 14. 374 4, 5% 6 2018 8. 346 5, 0% 4 2018 14. 654 6, 6% 6 4 adet ikincilik, 2 adet üçüncülük, 2 adet dördüncülük, 2 adet beşincilik ve sürekli >%5 2018’de 78 ilimiz, 2019’da 77 ilimiz ihracat yapmış. Elazığ için önemi gittikçe azalan !
İhracatında Irak’ın Önemli Paya Sahip Olduğu İller Irak 30 ilimiz için önemli bir pazardır. Irak’a 2018 yılı toplam ihracatımızda söz konusu 19 ilin payı %52, 7’dir. Irak 19 ilimizin ihracatında ilk sırada yer almaktadır. 25
Toplam İhracatımız, Artış Yönü ve Irak Elazığ-Irak Türkiye-Irak İhracat (1000$) Yıllar İhracat % Değişim 30, 8% İhracat (1000$) 5. 123. 406 2009 4. 217 2010 7. 904 87, 4% 17, 8% 6. 036. 362 2011 7. 831 -0, 9% 37, 7% 8. 310. 130 2012 9. 786 25, 0% 30, 2% 10. 822. 144 2013 20. 334 107, 8% 10, 4% 11. 948. 905 2014 20. 021 -1, 5% -8, 9% 10. 887. 826 2015 15. 026 -25, 0% -21, 5% 8. 549. 967 2016 16. 575 10, 3% -10, 7% 7. 636. 670 2017 14. 374 -13, 3% 18, 6% 9. 054. 612 2018 14. 654 2, 0% -7, 8% 8. 346. 276 2018 O-T 8. 059 2019 O-T 8. 957 4. 578. 245 11, 1% Çok yakın bir korelasyon görünmüyor ! 6, 7% 4. 886. 398
Bingöl İhracat Yönü ve Irak Korelasyon Bingöl-Küresel Yıllar İhracat (1000 $) Bingöl-Irak İhracat % Değişim İhracat (1000 $) 2009 1. 478 2010 6. 254 323, 1% 686, 5% 503 2011 4. 917 -21, 4% -16, 7% 419 2012 7. 350 49, 5% 334, 1% 1. 819 2013 6. 295 -14, 4% 80, 1% 3. 274 2014 8. 551 35, 8% 73, 2% 5. 671 2015 3. 559 -58, 4% -62, 4% 2. 130 2016 1. 202 -66, 2% -94, 0% 128 2017 1. 688 40, 4% 458, 9% 716 2018 971 -42, 5% -76, 3% 170 2018 O-T 540 2019 O-T 590 64 76 9, 3% 136, 2% 179 2012 - 11 2014 - 13 2017 ve 2018 – 9 Ülke 2019 – 6 Ülke Yaygınlık ? Sorun ürün mü Pazar mı? 2015, 2016 belirsiz DAEŞ? etki İçsel – altyapı harcamaları/borçlar İran – kur ve kontrolsüz geçişler Geçmiş deneyim – kötü tecrübeler G. V. /Yasaklar – Yerel üretim Küresel yönüne çok duyarlı
Elazığ İhracat Yönü ve Korelasyon Elazığ Küresel Yıllar İhracat (1000$) Elazığ-Irak İhracat % Değişim İhracat (1000$) 2009 30. 015 2010 39. 988 33, 2% 87, 4% 7. 904 2011 42. 773 7, 0% -0, 9% 7. 831 2012 55. 277 29, 2% 25, 0% 9. 786 2013 262. 623 375, 1% 107, 8% 20. 334 2014 234. 939 -10, 5% -1, 5% 20. 021 2015 170. 540 -27, 4% -25, 0% 15. 026 2016 252. 862 48, 3% 10, 3% 16. 575 2017 321. 596 27, 2% -13, 3% 14. 374 2018 220. 615 -31, 4% 2, 0% 14. 654 2018 O-T 139. 568 2019 O-T 136. 866 4. 217 8. 059 -1, 9% 11, 1% 8. 957 2013 - 76 2014 - 71 2017 – 69 2018 – 58 Ülke 2019 – 56 Ülke Yaygınlık iyi, Yoğunlaşma ? 2015 DAEŞ mi? 5 e 64 ! 2018 ve 2019 Farklı yön? Irak dışı etkenler ! Küresel gelişmeler? İçsel – altyapı İran – kur ve kontrolsüz geçişler Geçmiş deneyim – kötü tecrübeler G. V. /Yasaklar – Yerel üretim
ELAZIĞ İHRACAT DESENİ (SEKTÖREL-GENEL !) Sektör (ISIC) Ana metal sanayi Metal cevherleri 2017 154. 027. 031 110. 623. 352 Pay 47, 9% 34, 4% 2018 Pay 111. 444. 870 50, 5% 57. 444. 854 26, 0% 2019 Pay 60. 446. 215 44, 2% 43. 330. 289 31, 7% Taşocakçılığı ve diğer madencilik 24. 076. 717 7, 5% 18. 790. 654 8, 5% 13. 331. 767 9, 7% Gıda ürünleri ve içecek Metalik olmayan diğer mineral ürünler Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler Diğer Toplam 12. 805. 333 7. 904. 865 4, 0% 2, 5% 13. 560. 699 6. 195. 204 6, 1% 2, 8% 7. 117. 321 3. 132. 162 5, 2% 2, 3% 5. 788. 684 6. 369. 806 321. 595. 788 1, 8% 2, 0% 100% 6. 963. 490 3, 2% 6. 215. 037 2, 8% 220. 614. 808 100% 4. 459. 513 5. 048. 761 136. 866. 028 3, 3% 3, 7% 100%
ELAZIĞ İHRACAT DESENİ (FASIL-Global !) Fasıl 72 26 25 2 44 68 39 84 Fasıl Adı Demir ve çelik Metal cevherleri, cüruf ve kül Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento Etler ve yenilen sakatat Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya Plastikler ve mamulleri Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları 2018 Pay Fasıl 111. 223 50, 4% 72 57. 445 26, 0% 26 Fasıl Adı 2019 O-T Pay Demir ve çelik Metal cevherleri, cüruf ve kül 60. 363 44, 1% 43. 330 31, 7% 13. 775 10, 1% 19. 240 8, 7% 25 Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 12. 931 5, 9% 2 Etler ve yenilen sakatat 7. 088 5, 2% 6. 979 3, 2% 44 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 4. 468 3, 3% 5. 718 2, 6% 68 Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya 2. 637 1, 9% 2. 023 0, 9% 39 1. 536 1, 1% 1. 704 0, 8% 84 1. 448 1, 1% Plastikler ve mamulleri Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları 2018 Ocak-Temmuz döneminde 72 inci fasıl 72, 5 milyon dolar. Yani 12 milyon dolar azalış var %17 civarı. Ama 26 ncı fasılda %10 artış var!
Elazığ İhracat Değişiminin Kaynakları 2017 Ocak-Tem. 2018 Ocak-Tem. 2019 Ocak-Tem. 18 -17 Değişim 19 -18 Değişim (1. 000 $) % % İsveç 57. 588 46. 271 37. 732 -20% -18% Çin 57. 307 15. 113 22. 340 -74% 48% 2. 187 13. 655 10. 517 524% -23% 879 960 9. 787 9% 920% 14. 329 11. 168 9. 721 -22% -13% 8. 221 8. 059 8. 957 -2% 11% 18. 310 6. 399 8. 212 -65% 28% Gürcistan 3. 758 5. 412 5. 842 44% 8% Japonya 3. 252 6. 348 5. 732 95% -10% Hindistan 10. 007 11. 563 3. 288 16% -72% ABD 23. 695 372 2. 177 -98% 486% Slovenya Belçika Hollanda Irak İtalya 31
Gümrük İdaresi Bazında Irak’a İhracat 2017 2018 İşlem GÜMRÜK İDARELERİ İHRACAT Dolar Payı İhracat Dolar Payı Gaziantep Gümrük Müdürlüğü 1. 890. 175. 510 20, 87% 1. 739. 868. 695 20, 83% A. H. L. Yolcu Salonu Gümrük Müdürlü 1. 576. 595. 197 17, 41% 1. 123. 103. 721 13, 44% Ipekyolu Gümrük Müdürlüğü 1. 001. 053. 335 11, 05% 964. 846. 829 11, 55% Mardin Gümrük Müdürlüğü 710. 786. 654 7, 85% 704. 934. 843 8, 44% Erenköy Gümrük Müd. Mersin Gümrük Müdürlüğü 602. 615. 935 6, 65% 576. 760. 482 6, 90% 432. 835. 936 4, 78% 409. 508. 020 4, 90% Elazığ Güm. Md. 21. 773. 003 0, 24% 22. 419. 194 0, 27% Malatya Güm. Md. 15. 001. 727 0, 17% 5. 867. 941 0, 07% …… 2018 yılında 85 Gümrük İdaresinden Irak’a ihracat işlemi gerçekleştirmiştir. İlk sıralarda daha çok güney illerimizdeki gümrük idareleri yer almaktadır. 35 39 35 50
ELAZIĞ PERFORMANS SIRALAMASI ! İl Adı 2018 O-T $ (1000) ELAZIĞ Genel Toplam İller İçinde Sıra 139. 568 136. 866 -1, 9% 96. 212. 143 98. 851. 583 2, 7% İl Adı ELAZIĞ TR Genel Toplam İller İçinde Sıra 2019 O-T $ (1000) KÜRESEL İHRACATI 2019 / (1 -7 ) İHRACAT Dönem Genele Değişim % Oranı % 33 Firma Dönemsel Adet Firma Artışı 50’den 0, 14% %11 fazla 69 binden 100, 0% %8, 1 fazla 36 IRAK İHRACAT PERFORMANSI 2018 (Ocak-Temmuz) 2019 (Ocak-Temmuz) İHRACAT Değeri $ (1000) Firma Adet 8. 059 10’dan fazla 4. 578. 245 8. 800’den fazla 30 8. 957 13’den fazla 4. 886. 398 10. 200’den fazla 31
IRAK İLE TİCARET VE LOJİSTİK Taşıma Moduna Göre Irak’a İhracatımız Kıymet üzerinden hesaplandığında karayolu ile yapılan taşımacılık %74 -79 aralığında bir oran 34
Taşıma Moduna Göre Irak’a İhracatımız Irak’a ihraç edilen kıymetli maden cinsi eşyanın (altın) taşıması havayolu ile gerçekleşmektedir. • Lojistik süreçlerde yaşanan bütün zorluklara, yüksek maliyetlere ve güvenlik endişelerine rağmen kıymetli taşlar ve mücevherat dışında, Irak’a ihracatımızın en az %90’ı karayoluyla • Lojistik süreçlerin iyileşmesi (emniyet, güvenlik, teknik engeller/sertifikasyon, çoklu giriş (iç gümrükler), yasadışı ödemeler, vb) halinde denizyolu ve havayolu ile yapılan taşımaların bir kısmının da karayoluna kayacak • Dolayısıyla karayolu taşıma şekli Irak ile ticaretimizde stratejik önemi haiz 35
Çıkış Sayıları ve İhracat Korelasyonu Grafikten de anlaşılacağı üzere ihracatımız ile Irak’a açılan kapılardan yapılan çıkış sayıları arasında sıkı bir korelasyon görülmektedir 36
Irak’a İhracat Taşıma Sayıları Türkiye’den karayolu taşıma aracı ile yapılan bütün taşımaların sayısı 1, 6 milyon. Bunun %30’u Habur Hudut Kapısından yapılan ihraç taşımaları. Yani Türkiye’nin tüm kara kapılarından yapılan ihraç taşımalarının yaklaşık %30’u Kapılara Göre Türkiye'den İhraç Taşıma Sayıları KAPI 2018 2017 Taşıma Sayısı Oran % HAMZABEYLİ 99. 349 6, 2% 107. 220 6, 7% İPSALA 71. 602 4, 5% 68. 116 4, 3% KAPIKULE 273. 493 17, 1% 303. 409 18, 9% PENDİK 68. 905 4, 3% 70. 161 4, 4% DİLUCU 49. 064 3, 1% 38. 640 2, 4% GÜRBULAK 116. 890 7, 3% 103. 952 6, 5% SARP 112. 319 7, 0% 117. 550 7, 3% CİLVEGÖZÜ 94. 052 5, 9% 102. 744 6, 4% HABUR 474. 841 29, 6% 469. 194 29, 3% ÖNCÜPINAR 55. 769 3, 5% 11. 703 0, 7% Diğer 185. 248 11, 6% 208. 491 13, 0% 1. 601. 532 100, 0% 1. 601. 180 100, 0% Genel Toplam 37
İhracat ve Taşıma Sayıları Korelasyonu 2018 yılında Irak’a karayolu ile yapılan ihracatımızın 6, 635 milyar dolar ve Irak’a yapılan toplam ihraç taşıma sayısı 479. 259 adet olduğuna göre, Irak'a Taşıma Vasıtaları Türk Araçları İhraç Taşıması Sayısı Yabancı Araçların İhraç Taşıması Sayısı Taşıma Sayıları (Adet) 474. 851 4. 408 Toplam İhraç Taşıma Sayısı 479. 259 Habur Kapısından Taşıma Sayısı 469. 194 Diğer Kapılardan Taşıma Sayısı 10. 065 • Irak’a ihraç yükü taşıyan her bir araç ortalama 13. 845 $ ‘lık yük taşımaktadır, • Habur Kapısından Irak’a gerçekleşen ihracat miktarı 6, 496 milyar $, • Habur Kapısının ortalama günlük ihracat sirkülasyonu 17, 8 milyon $’dır. 38
Irak’a Açılan Kapılarımız: Habur ve Üzümlü 2018 yılında, Habur ve Üzümlü sınır kapılarımızdan Irak’a yaklaşık 1, 357 milyondan fazla araç (1, 1 milyon yük 260 bin yolcu aracı) ve 2, 935 milyon yolcu giriş çıkışı ! ÜZÜMLÜ IRAK BÜTÜN KAPILAR TÜRKİYE TOPLAM 455. 494 465. 078 920. 572 43 56 99 455. 537 465. 134 920. 671 33. 118 57. 442 27. 601 54. 999 60. 719 112. 441 0 1. 695 0 1. 777 0 3. 472 33. 118 59. 137 27. 601 56. 776 60. 719 115. 913 DİĞER ARAÇ OTOMOBİL OTOBÜS 8. 540 8. 587 17. 127 0 0 0 8. 540 8. 587 17. 127 111. 014 112. 978 223. 992 9. 749 8. 818 18. 567 120. 763 121. 796 242. 559 301 283 584 3 3 6 304 286 590 YOLCU IRAK GİRİŞ ÇIKIŞ H. Toplam GİRİŞ ÇIKIŞ Ü. Toplam GİRİŞ ÇIKIŞ I. Toplam TOPLAM ARAÇ HABUR YÖN KAMYONET KAPILAR TANKER SINIR ÜLKE TIR-ÇEKİCİDORSERÖMORK 2018 YILI KARA SINIR KAPILARI ARAÇ GİRİŞ-ÇIKIŞ İSTATİSTİKLERİ 665. 909 669. 526 1. 335. 435 11. 490 10. 654 22. 144 677. 399 680. 180 1. 357. 579 1. 348. 550 1. 424 2. 772. 974 81. 526 80. 559 162. 085 1. 430. 076 1. 504. 983 2. 935. 059 GİRİŞ 1. 473. 690 38. 851 182. 305 99. 906 1. 637. 896 16. 447 3. 449. 095 13. 281. 914 ÇIKIŞ 1. 490. 822 28. 346 172. 643 102. 595 1. 633. 419 18. 046 3. 445. 871 13. 365. 107 T. Toplam 2. 964. 512 67. 197 354. 948 202. 501 3. 271. 315 34. 493 6. 894. 966 26. 647. 021 39
Irak’a Açılan Kapılarımız: Ocak-Ağustos Dönemi 2018 yılının aynı döneminde Irak kapıları, temel yük ve yolcu araçları ile yolcu geçişi bakımından genel trendin üzerinde performans göstermiştir. OTOMOBİL DİĞER ARAÇ TOPLAM ARAÇ YOLCU BÜTÜN TÜRKİYE KAPILAR TOPLAM OTOBÜS IRAK Toplam KAMYONET IRAK KAPILAR 2018 -A 563. 867 39. 164 78. 240 10. 908 154. 661 414 847. 254 1. 851. 808 2019 -A 639. 097 37. 689 62. 956 12. 478 210. 331 462 963. 013 2. 409. 499 Artış/Azalış 13% -4% -20% 14% 36% 12% 14% 30% 2018 -A 1. 891. 685 43. 152 245. 807 140. 850 2. 195. 342 26. 014 4. 542. 850 18. 096. 785 2019 -A 2. 051. 037 43. 543 205. 420 122. 822 2. 473. 424 30. 472 4. 926. 718 19. 279. 325 Artış/Azalış 8% 1% -16% -13% 17% 8% 7% YÖN IRAK KAPILARININ 2018 -A AĞIRLIĞI 2019 -A TIR-ÇEKİCİDORSERÖMORK SINIR ÜLKE TANKER OCAK –AĞUSTOS DÖNEMİ İTİBARIYLA 2018 -2019 YILI KARA SINIR KAPILARI KARŞILAŞTIRMASI 29, 8% 90, 8% 31, 8% 7, 7% 7, 0% 1, 6% 18, 7% 10, 2% 31, 2% 86, 6% 30, 6% 10, 2% 8, 5% 19, 5% 12, 5% 40
Irak’a Açılan Kapılarımızın Önemi Türkiye’nin tüm kara kapılarından geçen araçların 2017’de %21, 2, 2018’de %19, 7’i Irak’a açılan kapılardan geçmiştir. Türkiye’ye giren/çıkan yaklaşık her 5 araçtan 1’i Habur veya Üzümlü’den girip/çıkmaktadır. 2019 yılının Ocak-Ağustos Döneminde yolcu aracı ve yolcu sirkülasyonunda anlamlı bir artış yaşanmışken, yük aracı akışı ise olağan seyrinde devam etmiştir. YÜK ARACI 38% 100% 33% 100% 31% 5% 100% 8% 100% 10% 7% 100% 9% 35% 100% 32% 100% 100% YIL OTOMOBİL 98% 100% 90% 100% 87% YOLCU OTOBÜS 32% 100% 31% TOPLAM ARAÇ KAMYONET Irak Türkiye Irak Tüm Kara Kapıları TANKER SINIR ÜLKE TIR-ÇEKİCİDORSERÖMORK 2017 -18 -19 YILLARI KARA HUDUT KAPILARINDA IRAK KAPILARININ AĞIRLIKLARI 21% 100% 20% 11% 100% 12% 100% 2019 (Oc. 100% Ağs) 2017 2018 41
TURİZM POTANSİYELİ Kültür ve Turizm Bakanlığı verileri göre: (Ticaret Bakanlığımızın verilerini destekliyor!) KTB’ye göre Ocak-Temmuz’da 4, 95 milyon yabancı karayoluyla giriş yapmışken, bunların %5’ten fazlası Irak’tan gelmiş ! TÜRKİYE'YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN SINIR KAPILARININ BAĞLI OLDUĞU İLLERE VE TAŞIT ARAÇLARINA GÖRE DAĞILIMI (2019 OCAK - TEMMUZ) TAŞIT ARACI İLLER DENİZ HAVA KARA TREN TOPLAM %ORANI 249 824 5, 05 Şırnak (Kişi) 4. 954. 105 2017 -2019 YILLARINDA ÜLKEMİZE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN MİLLİYETLERİNE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI (OCAK - TEMMUZ) YILLAR MİLLİYET PAYI (%) % DEĞİŞİM ORANI MİLLİYET 2017 2018 2019 2018/2017 2019/2018 Irak 455 126 573 978 735 871 2, 63 2, 65 2, 98 26, 11 28, 21 • • • Ortalama 650 $’lık genel kişi başı gelire göre çok daha yüksek gelir Paket tur yerine ticaret, sağlık, eğitim, yatırım amaçlı yüksek katma değerli Sadece yaz dönemi ile sınırlı olmayan sirkülasyon 42
Irak’ta Gümrük Tarifeleri ve Ek Vergiler ▪ 18 Şubat 2019 tarihinde IMH-KIBY mücavir alanlarını ayıran hat üzerindeki gümrük kontrol noktaları kaldırıldı. ▪ Ulusal sınırlardaki kapıda tek gümrük uygulaması başladı ▪ Yeni Tarife Cetveli uygulamaya konuldu ▪ Tarife Cetveline göre eşyalar HS kodlaması kullanılarak 8’li açılımda sınıflandırılmış ▪ Tarifede %5, %10, %15 ve %30 oranlarında vergi nispetleri var. Ayrıca bazı ürünlerde fatura kıymeti esas alınmaktadır. ▪ Bununla birlikte tarife uygulamasında vergi hesaplaması bakımından ‘referans kıymet’ esası alınmış. Fatura kıymetinden bağımsız olarak vergi hesaplanıyor. Her bir GTİP (8'li) itibarıyla 'vergi oranı', 'hesaplamaya esas alınacak ölçü birimi', 'esas alınan ölçü birimi için esas alınacak birim kıymet (referans kıymet)' esas alınıyor ▪ Hesaplama ABD Doları üzerinden yapılıyor. ▪ Olağan gümrük vergisi dışında, «yerli imalat sanayii koruma» çerçevesinde daha önce IMH tarafından Karara bağlandığı gerekçesiyle 1 Mayıs 2019 tarihinden itibaren bugüne kadarki süreçte yaklaşık 82 ürün için ilave gümrük vergileri (İGV) yani ek vergi kararları yürürlüğe konuldu ▪ Buna göre olağan gümrük vergisi ve varsa ek vergi şu şekilde hesaplanmaktadır: 43
Gümrük Vergisi Hesaplama Esası ▪ İlgili GTİP satırında yer alan değerler esas alınarak "Birim Ölçü X Birim Referans Kıymet X Vergi oranı = Vergi Miktarı" ▪ Ek vergi de aynı esas üzerinden hesaplanmakta GTİP Kodu Açıklama Birim Ölçü Vergi Oranı Referans Birim Kıymet (ABD Doları) 0207. 12. 00 Dondurulmuş Tavuk Eti Kilogram %5 0, 6 $ İGV-Ek Vergi Oranı (1 Mayıs 2019'dan İtibaren) %50 ▪ 150 Kg dondurulmuş tavuk için gümrük vergisi; ▪ GV = 150 X 0, 6 X 0, 05 4, 5 $ ▪ Ancak burada ek vergi de olduğu için; ▪ İGV = 150 X 0, 6 X 0, 50 45 $ ▪ Toplam ödenecek vergi : 45+4, 5 = 49, 5 $ 44
Irak’ta Ek Vergi Uygulamaları ▪ Eylül başında alınan bilgiye göre, 1 Mayıs’ta uygulamaya konan vergilerden bazılarının süresi ilgili BKK’ya göre dolduğundan artık uygulanmıyor; ▪ Gazlı içecekler, plastik borular, sıvı klor, çimento katkı maddesi, sodyum hipoklorit, HCL, askeri elbiseler, seccadeler, vs. . (14 ürün) ▪ Liste kapsamındaki çoğu ürün için koruma süresi ilgili kararda genelde 4 yıl olduğundan önümüzdeki dönemde süresi dolacak başka ürünler de var ▪ İGV kararı bazan piyasaya giriş için kalın bir duvar örmekte. Örnek; ▪ 25/7/19’da Mısır Cipsleri için yürürlüğe karar ile 1 ton mısır cipsi için 25 $ olan vergi referans kıymet artışı ve ek vergi ihdası nedeniyle 1. 575 $'a çıktı. %6200 ▪ İnşaat demiri, bira, yoğurt, kaymak, sigara, madeni borular, erkek takım elbise, okul kitapları, sıvı bulaşık deterjanı, çamaşır suyu, enerji içecekleri, bazı transformatörler, polyester kumaş, sıkma meyve suları, taşyünü, kireç, battaniye, bataryalar, makine halısı, erkek çorap, tesisat kabloları, derin dondurucular, ısıl işlem görmüş peynirler, toprak tuğlalar gibi değişik ürünlerde İGV devam 45
Son sözler… Temel olarak ham petrol ihracatçısı olan ve neredeyse her şeyin ithal edildiği ithalata dayalı bir ekonomik yapı arz eden Irak pazarı, tedarikçi ülkeler bakımından oldukça cazip bir rekabet alanını teşkil etmektedir. Rekabet yoğun, Suriye bile pazarı gözlüyor!. Talep yapısı sosyo-kültürel olarak devamlılık arzeden, sınır komşumuz olan ve lojistik üstünlüğümüz bulunan böyle bir pazarda temel olarak tarım ve tarıma dayalı imalat sanayi ile bazı tekstil ürünleri yanında, katma değeri yüksek, ölçek ekonomisi sağlamaya destek verecek, teknolojik içeriği daha yoğun, ilk satış sonrası ek talep yaratabilecek (aksesuar, yedek parça, bakım vs. . ), dikey ve yatay sanayilere de katkı sağlayacak ürünler itibarıyla da ülkemizin esas aktör olarak yer alması uzun vadeli çıkarlarımıza hizmet edecektir. Yakın dönemde Irak’ın çatışmalardan doğrudan etkilenen yedi idari bölge için yapılan “Tahribat ve İhtiyaçlar Değerlendirmesi”ne göre, tahmini zarar miktarının 45, 7 milyar dolar olduğu ve yeniden imar ile ıslah gereksinimlerinin karşılanması için de toplam 88, 2 milyar dolara ihtiyaç duyulduğu belirtilmektedir.
Teşekkürler… erbilgumruk@ticaret. gov. tr erbil@ticaret. gov. tr TEL: 00964 750 717 43 45 Ersay CETE Gümrük Ataşesi 08 EKİM 2019 ELAZIĞ 47
- Slides: 47