INTERNA 2014 Zatrucia alkoholami lek med Tomasz Kopotowski

INTERNA 2014 Zatrucia alkoholami lek. med. Tomasz Kłopotowski

Toksykologia alkoholi Alkohole związki organiczne zawierające jedną lub więcej grup hydroksylowych – OH połączonych z atomem węgla w hybrydyzacji sp 3

Toksykologia alkoholi C 1 - C 3 ciecze rozpuszczalne w wodzie C 4 – C 11 ciecze oleiste powyżej C 11 ciała stałe

Toksykologia alkoholi Alkohol Ø metylowy Ø izopropylowy Ø n-propylowy Ø izobutylowy Ø n-butylowy Ø izoamylowy Ø n-amylowy Toksyczność CH 3–OH 0, 8 x C 2 H 5–OH 1, 0 x (CH 3)2–CH-OH 2, 0 x CH 3 -(CH 2)2 -OH 2, 5 x (CH 3)2 -CH-CH 2 -OH 5, 5 x CH 3 -(CH 2)3 -OH 16, 5 x (CH 3)2 -CH-(CH 2)3 -OH 19, 2 x CH 3 -(CH 2)4 -OH 33, 2 x

Alkohol etylowy – etanol – C 2 H 5 - OH

Alkohol etylowy - etanol Etanol jest bezbarwną, wodnista cieczą o charakterystycznym zapachu i ostrym, palącym smaku

Alkohol etylowy - etanol Zastosowanie Ø napój spożywczy – używka – za napój alkoholowy uznaje się napój Ø Ø Ø przygotowany do spożycia zawierający powyżej 1, 5% etanolu - wyroby spirytusowe – powyżej 35%, - wina – około 11 – 12% - piwa – około 5%; w syntezie związków chemicznych; jako rozpuszczalnik farb i lakierów; jako środek odkażający; jako odczynnik chemiczny; w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym.

Alkohol etylowy - etanol Kinetyka: ü bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego – poprzez błonę śluzową jamy ustnej, żołądka i górnego odcinka przewodu pokarmowego – 50% wchłania się w ciągu 15 minut – większość w ciągu 60 minut od spożycia; ü wchłania się poprzez skórę, drogi oddechowe; ü szczytowe stężenie we krwi po 1 – 3 godzinach od spożycia

Alkohol etylowy - etanol �Metabolizm: 80 – 90% metalizowanego jest w wątrobie z szybkością 100 -125 mg/kg m. c. /godz W przemianach biorą udział: 1 a. dehydrogenazy alkoholowe (ADH); 1 b. MEOS – mikrosomalny układ utleniania alkoholu etylowego; 1 c. katalaza

Alkohol etylowy - etanol aldehyd octowy 2. dehydrogenaza aldehydowa aldehyd octowy kwas octowy 3. utlenianie pozawątrobowe kwas octowy H 2 O i CO 2 kwas octowy

Alkohol etylowy - etanol Metabolizm: ü 2 – 10 % wydalane jest w postaci niezmienionej ü kilka procent wydalane jest z powietrzem wydechowym Toksyczność: Ø W stężonym roztworze działanie miejscowo drażniące Ø OUN – działanie depresyjne prawdopodobnie przez układ GABA-ergiczny Ø Hipoglikemia wskutek hamowania glukoneogenezy w wątrobie

Alkohol etylowy - etanol Dawka toksyczna: 70 – 100 ml (1 -1, 5 ml/kg m. c. ) czystego alkoholu Dawka śmiertelna: 5 – 8 g / kg m. c. dla dzieci – 3 g / kg m. c.

Alkohol etylowy - etanol Okresy zatrucia w przebiegu zatrucia etanolem: okres pobudzenia okres senności okres śpiączki

Alkohol etylowy - etanol v 0, 1‰-0, 5‰ – pierwsze zaburzenia zachowania, objawy niespecyficzne; v 0, 5‰-1, 0‰ – osłabienie ostrości wzroku i adaptacji do ciemności; polepszenie samopoczucia z osłabieniem krytycyzmu; v 1, 0‰-1, 5‰ – euforia, wydłużenie czasu reakcji – częste wypadki komunikacyjne; zniesienie czynności hamujących kory mózgu; nadmierna pewność siebie; skłonność do awantur i kłótni

Alkohol etylowy - etanol v 1, 5 ‰-2, 0 ‰ – brak krytycyzmu, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej; v 2, 0 ‰-2, 5 ‰ – stan upojenia ze znacznymi zaburzeniami równowagi; v 2, 5 ‰-3, 0 ‰ – silne zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, zamroczenie alkoholowe; v 3, 0 ‰-3, 5 ‰ – ciężkie zatrucie ze śpiączką, zaburzeniami krążeniowo – oddechowymi, drgawkami; v stężenia powyżej 3, 5 ‰ uznawane są za śmiertelne

Alkohol etylowy - etanol Badania dodatkowe: Ø etanol we krwi, Ø gazometria (niewydolność oddechowa ? ), Ø glikemia, Ø diastazy, Ø próby wątrobowe i nerkowe, Ø morfologia.

Alkohol etylowy - etanol endogenny – do 0, 05‰ we krwi stan po użyciu alkoholu – 0, 2 ‰ do 0, 5 ‰ we krwi - 0, 1 do 0, 25 g/dm 3 w powietrzu stan nietrzeźwości – powyżej 0, 5 ‰ - powyżej 0, 25 g/dm 3 w powietrzu

Alkohol etylowy - etanol Leczenie: Ø zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych; Ø płukanie żołądka do 1 godziny od zatrucia (przy spożyciu dawki niebezpiecznej); Ø postępowanie zgodnie z zasadami intensywnej terapii; Ø diureza osmotyczna w oparciu o hipertoniczne roztwory glukozy; Ø wyrównywanie zaburzeń gospodarki kwasowo – zasadowej;

Alkohol etylowy - etanol Leczenie: Ø Nalokson – Narcan; Ø HD – przy stężeniach powyżej 5‰ + stan chorego; Ø W okresie pobudzenia psychoruchowego – leki sedatywne; Ø W razie wystąpienia objawów abstynenckich z majaczeniem drżennym – Heminevrin, witaminy z grupy B 1, B 2, B 6, PP.

Alkohol metylowy – metanol spirytus drzewny – karbinol – CH 3 -OH

Alkohol metylowy Postać: bezbarwna, łatwopalna ciecz o zapachu etanolu Zastosowanie: Ø środek zapobiegający zamarzaniu; Ø rozpuszczalnik farb, lakierów, politury; Ø donor grup metylowych – CH 3; Ø środek w płynach do szyb; Ø dodatek do benzyny

Alkohol metylowy Kinetyka: bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, oraz przez skórę i drogi oddechowe. szczytowe stężenie we krwi osiąga po 30 – 60 minutach

Alkohol metylowy Metabolizm: metabolizuje się kilkukrotnie wolniej od etanolu w wątrobie metanol aldehyd mrówkowy 1 a. dehydrogenazy alkoholowe – ADH, 1 b. układ MEOS – Microsomal Alcohol Oxidizing System 1 c. katalaza

Alkohol metylowy aldehyd mrówkowy kwas mrówkowy 2 a. dehydrogenazy alkoholowe – ADH, 2 b. oksydaza aldehydowa, 2 c. katalaza, 2 d. peroksydaza 2 e. dehydrogenaza mrówczanowa

Alkohol metylowy CO 2 + H 2 O kwas mrówkowy mrówczany Głównym czynnikiem toksycznym są: kwas mrówkowy i mrówczany

Alkohol metylowy Metabolizm: ü 3 – 5 % wydalany jest w postaci niezmienionej; ü 12% - wydalane jest z powietrzem wydechowym ü T 1/2 – 14 – 20 godzin – w ciężkim zatruciu do 30 godzin Ø Podawanie alkoholu wydłuża T 1/2 do 36 godzin, Ø HD skraca T 1/2 do kilku godzin

Alkohol metylowy Toksyczność: Ø działanie miejscowo drażniące, Ø OUN – działanie depresyjne, Ø możliwość OZT, Ø nieodwracalne uszkodzenie nerwów wzrokowych – aldehyd mrówkowy, Ø ciężka kwasica metaboliczna – kwas mrówkowy, mleczany powstałe w wyniku beztlenowej glikolizy.

Alkohol metylowy Dawka śmiertelna: 30 – 150 ml Trwała ślepota: 10 ml Objawy zatrucia pojawiają się w czasie od kilkudziesięciu minut do kilkudziesięciu godzin Jednoczesne spożycie etanolu zmniejsza toksyczność metanolu

Alkohol metylowy Fazy zatrucia metanolem: faza narkotyczna faza kwasicza faza uszkodzeń narządowych

Alkohol metylowy Objawy zatrucia metanolem: Ø początkowo podobne do objawów upojenia alkoholowego, dodatkowo – nudności, wymioty, bóle brzucha; Ø bóle głowy, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy, śpiączka; Ø kwasica metaboliczna; Ø objawy pozapiramidowe; Ø drgawki, zaburzenia oddychania, hipotonia, tachykardia; Ø cechy uszkodzenia wątroby i nerek, mioglobinuria, oliguria, anuria, Ø ślepota – uszkodzenie nerwów wzrokowych, może pozostać jedynie poczucie światła.

Alkohol metylowy ciężkość stanu klinicznego zależy od stopnia kwasicy metabolicznej

Alkohol metylowy Badania: Stężenie metanolu we krwi: Ø dopuszczalne – do 20 mg/dl (0, 2‰); Ø toksyczne – powyżej 50 mg/dl (0, 5‰) Ø śmiertelne - powyżej 150 mg/dl (1, 5‰)

Alkohol metylowy W przebiegu zatrucia metanolem konieczne monitorowanie: ü stężenia metanolu, ü gospodarki kwasowo-zasadowej, ü gospodarki wodno-elektrolitowej – diureza, ü EKG, ü poziomu diastaz, ü prób wątrobowo – nerkowych, ü morfologii i układu krzepnięcia, ü badania dna oczu (!)

Alkohol metylowy Głównym celem leczenia jest: usunięcie alkoholu metylowego i jego metabolitów, zapobiegnięcie zwiększania i zwalczania powstałej kwasicy metabolicznej

Alkohol metylowy Leczenie: ü płukanie żołądka – wartość ograniczona – do 30 minut ü postępowanie objawowe zgodnie z zasadami intensywnej terapii: - tlenoterapia, intubacja, oddech zastępczy, - nawadnianie dożylne – glukoza, elektrolity, płyny osmotycznie czynne, aminy presyjne, - zapobieganie i wyrównywanie kwasicy metabolicznej - leczenie drgawek - podawanie etanolu - HD

Alkohol metylowy Wyrównywanie kwasicy metabolicznej wzór Astrupa: ilość 8, 4% Na. HCO 3 – BE x ciężar ciała x 1/3

Alkohol metylowy Odtrutki w zatruciu metanolem: - etanol podawany dożylnie lub doustnie, - 4 – metylpirazol (4 -MP) – Fomepizol – blokuje ADH 15 mg/kg m. c we wlewie i. v. , a następnie 10 mg/kg m. c. czterokrotnie co 12 godzin

Alkohol metylowy Podawanie etanolu – stężenie etanolu powinno wynosić: 1, 0‰ – 1, 5 ‰ - dożylnie (10% roztwór): 7, 6 – 10 ml/kg m. c. w ciągu 30 minut a następnie; - u alkoholika – 1, 95 ml/kg m. c. /godzinę, - u niepijącego – 0, 83 ml/kg m. c. /godzinę - doustnie (40% roztwór): 1, 5 – 2, 0 ml/kg m. c. w ciągu 30 minut a następnie - u alkoholika 0, 41 ml/kg m. c. /godzinę, - U niepijącego – 0, 29 mg/kg m. c. /godzinę

Alkohol metylowy Wskazania do HD: Ø stężenie metanolu we krwi powyżej 50 mg/dl tj. >0, 5‰, Ø kwasica metaboliczna ze stężeniem wodorowęglanów poniżej 12 mmol/l, Ø trudna do wyrównania kwasica metaboliczna, Ø uszkodzenie nerwów wzrokowych

Alkohol metylowy Rokowanie w zatruciu metanolem zależy od: Ø ilości wypitego metanolu, Ø czasu od chwili zatrucia do rozpoczęcia leczenia, Ø stopnia kwasicy metabolicznej i czasu jej trwania, Ø intensywności i możliwości terapeutycznych

Glikol etylenowy C 2 H 4 – (OH)2

Glikol etylenowy najprostszy alkohol polihydroksylowy – diol najbardziej toksyczny z alkoholi dwuwodorotlenowych Postać: bezbarwna ciecz, przypominająca syrop, o zapachu alkoholu i słodkawym smaku

Glikol etylenowy Zastosowanie: ü rozpuszczalnik, ü składnik płynów do chłodnic i systemów chłodniczych, ü składnik płynów hydraulicznych (m. in. płynów hamulcowych), ü dostępny w roztworach 95%

Glikol etylenowy Kinetyka: bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego Metabolizm: metabolizowany w wątrobie z udziałem dehydrogenazy alkoholowej glikol etylenowy aldehyd glikolowy

Glikol etylenowy aldehyd glikolowy kwas glioksalowy kwas szczawiowy kwas glikolowy

Glikol etylenowy Głównymi czynnikami toksycznymi są: Ø kwas glikolowy Ø kwas glioksalowy Ø kwas szczawiowy 22% wydalane jest z moczem w postaci niezmienionej T 1/2 – 3 godziny - podanie etanolu wydłuża T 1/2 do 17 godzin - podanie 4 -metylpyrazolu wydłuża T 1/2 do 14 godzin

Glikol etylenowy Toksyczność: Ø OUN – działanie depresyjne Ø ciężka kwasica metaboliczna bezpośredni efekt cytotoksyczny Ø uszkodzenie nerek Ø wytrącanie się kryształów szczawianu wapnia w kanalikach nerkowych Ø hipokalcemia

Glikol etylenowy dawka toksyczna: 30 – 50 ml dawka śmiertelna: około 100 ml – 1, 4 ml/kg m. c.

Glikol etylenowy Fazy zatrucia glikolem etylenowym: 1. 30 min – 12 godz. od zatrucia - narkotyczne działanie na OUN, - rozpoczyna się i szybko narasta kwasica metaboliczna 2. - objawy niewydolności układu oddechowego i krążenia - narastanie objawów ze strony OUN – obrzęk mózgu, obrzęk siatkówki, napady padaczkowe, 3. – narastanie niewydolności nerek, - toksyczne uszkodzenie wątroby, - hemoliza wewnątrznaczyniowa, - zaburzenia hematologiczne + zespół DIC

Glikol etylenowy Badania: - stężenie glikolu etylenowego we krwi i w moczu stężenie bardzo toksyczne we krwi - powyżej 50 mg/dl - gazometria (!!!), - elektrolity – Na+, Cl-, Ca++, - glikemia, - kreatynina, mocznik, - próby wątrobowe, - morfologia, stopień hemolizy, - układ krzepnięcia - BOM

Glikol etylenowy Leczenie: - płukanie żołądka, - zapewnienie pełnej wydolności układu oddechowego i krążenia, - zwalczanie kwasicy metabolicznej poprzez: - intensywną diurezę osmotyczną z alkalizacją – 2, 8% Na. HCO 3, - pulsy 8, 4% Na. HCO 3 po wyliczeniu zapotrzebowania wg wzoru Astrupa,

Glikol etylenowy - wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno- elektrolitowej, - podawanie etanolu lub 4 MP, - HD - glikol etylenowy - we krwi powyżej 50 mg/dl, - w moczu powyżej 100 mg/dl głęboka, trudna do wyrównania kwasica metaboliczna

Glikol etylenowy Rokowanie jest uzależnione od: Ø ilości wypitego glikolu etylenowego, Ø czasu jaki upłynął od zatrucia do rozpoczęcia leczenia, Ø stopnia kwasicy metabolicznej, Ø stopnia uszkodzenia nerek, Ø intensywności leczenia.