INTERNA 2014 Rozpuszczalniki wglowodory lek med Tomasz Kopotowski

INTERNA 2014 Rozpuszczalniki, węglowodory lek. med. Tomasz Kłopotowski

Rozpuszczalniki Ú substancje ciekłe stosowane do otrzymywania roztworów (mieszanina cieczy i ciał stałych): – rozpuszczalniki jonizujące (woda) – rozpuszczalniki niejonizujące – węglowodory

Węglowodory - określenie Ú związki organiczne zbudowane z atomów węgla i wodoru Ú zawierają alifatyczny łańcuch węglowy lub aromatyczny pierścień węglowy Ú szeroko rozpowszechnione – paliwa, znajdują się w gospodarstwie domowym i są używane w przemyśle Ú otrzymywane w wyniku destylacji ropy naftowej lub drewna

Węglowodory – podział węglowodory łańcuchowe (alifatyczne) pierścieniowe (cykliczne) nasycone nienasycone alicykliczne aromatyczne (areny) alkany (parafiny) alkeny alkiny (olefiny) (acetyleny) cykloparafiny cykloolefiny cykloacetyleny jednopierścieniowe wielopierścieniowe

Węglowodory – toksyczność Ú funkcją indywidualnych właściwości fizykochemicznych związku: – lepkość – lotność – napięcie powierzchniowe – chemiczna aktywność każdej części łańcucha (podstawniki)

Węglowodory - toksyczność Ú Dawka toksyczna – już kilka mililitrów może wywołać chemiczne zapalenie płuc – spożycie 10 - 20 ml niektórych, ogólnie działających związków (czterochlorek węgla) może być przyczyną śmiertelnego zatrucia

Węglowodory objawy kliniczne Ú Aspiracja do płuc: – objawy natychmiast – kaszel, odruchy wymiotne, chrząkanie – w ciągu kilku godzin – przyspieszenie oddechów, duszność, chemiczne zapalenie płuc

Węglowodory patofizjologia układ oddechowy Ú toksyczność wynika zwykle z aspiracji lub dyfuzji węglowodoru Ú słaba rozpuszczalność w wodzie, głęboka penetracja – skurcz oskrzeli, odczyn zapalny

Węglowodory – patofizjologia układ oddechowy Ú w pęcherzykach płucnych – wypierają tlen, niszczą surfaktant – rozlane zmiany wysiękowe, krwotoczne w pęcherzykach płucnych – upośledzenie dyfuzji tlenu Ú dysfunkcja pęcherzyków prowadzi do nieprawidłowego stosunku wentylacji do perfuzji (V/Q) – niewydolność oddechowa

Węglowodory – patofizjologia układ pokarmowy Ú bezpośrednie podrażnienie błony śluzowej, są szybko absorbowane przez śluzówkę; Ú niektóre wywołują oparzenia chemiczne; Ú objawy: piekący ból w jamie ustnej, gardle, bóle brzucha, nudności wymioty, krwotoczna biegunka; Ú wymioty zwiększają ryzyko aspiracji

Węglowodory – patofizjologia układ nerwowy Ú są lipofilne powinowactwo do bogatolipidowej tkanki nerwowej; Ú ogólnoustrojowa absorpcja ostre i przewlekłe toksyczne uszkodzenie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego; Ú niektóre 6 -węglowe alifatyczne WW (np. n-heksan, metylo-n- butyloketon) metabolizm do związków zaburzających transport aksonalny obwodowa polineuropatia demielinizacyjna

Węglowodory – patofizjologia układ nerwowy Ú długotrwałe narażenie na WW w miejscu pracy lub nadużywanie lotnych WW przewlekłe bóle głowy, ataksja móżdżkowa, upośledzenie funkcji poznawczych i innych wyższych czynności nerwowych Ú niektóre lotne WW (np. butan, benzen, toluen i ksylen) działają depresyjnie na OUN, ale także działanie euforyczne (podniecenie, drżenia, zawroty głowy)

Węglowodory – patofizjologia układ krążenia Ú wysokie stężenia WW uwrażliwienie mięśnia sercowego na działanie katecholamin ryzyko wystąpienia u narażonych VT lub VF (tzw. „nagła śmierć wąchaczy” - może wystąpić, kiedy osoba nadużywająca zrobi nagle większy wysiłek fizyczny krótko po intoksykacji WW) Ú także – bloki przedsionkowo-komorowe i bradykardia Ú niektóre mogą obniżać kurczliwość mięśnia sercowego i zmniejszać obwodowy opór naczyniowy

Węglowodory droga narażenia Ú inhalacyjna – bezpośrednie wdychanie par substancji lotnych (”sniffing”) – inhalowanie par z materiału nasączonego lotną cieczą i umieszczonego na twarzy (”huffing”) – powtarzane wdychanie par z umieszczonego w plastikowej torbie węglowodoru (”bagging”) Ú pokarmowa Ú przezskórna Ú parenteralna

Węglowodory przyczyny zatruć Ú przypadkowe spożycie (najczęstsza przyczyna): – typowe u dzieci <5 rż. , które mają dostęp do WW bez nadzoru rodzicielskiego – u dorosłych i starszych osób, kiedy WW są przechowywane w nieoznakowanych pojemnikach Ú zamierzone nadużycie (młodzież i młodzi dorośli) Ú przypadkowe narażenie w gospodarstwie domowym lub miejscu pracy Ú masywne spożycia doustne (próby samobójcze)

Węglowodory alifatyczne Ú różnią się długością łańcucha węglowego oraz obecnością oraz ilością wiązań; Ú łańcuch do C 4 – gaz; Ú łańcuch od C 5 do C 18 – ciecz; Ú łańcuch powyżej C 18 – ciała stałe – woski parafinowe Największe ryzyko zatrucia – ciekłe, łatwo parujące węglowodory

Węglowodory alifatyczne n – Heksan – C 6 H 14 ü produkt destylacji ropy naftowej ü bezbarwna ciecz, nierozpuszczalna w wodzie, miesza się dobrze z innymi rozpuszczalnikami organicznymi ü stosowany jako: odczynnik laboratoryjny, jest składnikiem rozpuszczalników farb i atramentów, w małej ilości w benzynie ü wchłania się przez drogi oddechowe, w małym stopniu przez skórę ü w organiźmie ulega utlenieniu do neurotoksycznego heksanodionu powodującego obwodowe neuropatie czuciowe uszkadzając osłonki mielinowe nerwów

Węglowodory alifatyczne n – Heksan - – C 6 H 14 ü w dużym stężeniu wywiera działanie narkotyczne, pojawia się oczopląs, zawroty głowy, senność – ustępują po zakończeniu narażenia ü po długotrwałym narażeniu – parestezje, neuropatia ruchowa rzadziej czuciowa – zwolnienie przewodnictwa ruchowego ü objawy występują przy stężeniach powyżej 720 mg/m 3 ü działa drażniąco na skórę i błony śluzowe

Węglowodory alifatyczne benzyna ü mieszanina ciekłych węglowodorów, skład zmienny w zależności od § § § pochodzenia, sposobu otrzymania i stopnia rafinacji; może zawierać małe domieszki węglowodorów aromatycznych, substancji przeciwstukowych – tetraetylek ołowiu; benzyna samochodowa, benzyna lotnicza, benzyna ekstrakcyjna – rozpuszczalnik, benzyna lakowa – do produkcji lakierów, farb, past do podłóg benzyna apteczna – nie zawiera węglowodorów aromatycznych i nienasyconych

Węglowodory alifatyczne benzyna ü ü ü ü Zastosowanie: paliwo płynne, rozpuszczalnik, do odtłuszczania, do prania „na sucho”. Zatrucia: w przemyśle obuwniczym – stosowana jako rozpuszczalnik, w pralniach, przy czyszczeniu i naprawie świeżo opróżnionych zbiorników, przypadkowe – doustne – wypadek w pracy.

Węglowodory alifatyczne benzyna ü wchłania się drogą oddechową, w mniejszym stopniu drogą doustną, gromadzi się w tkance tłuszczowej, wykazuje powinowactwo do tkanki nerwowej, wydala się drogą oddechową ü zatrucie ostre: – pobudzenie psychoruchowe, wesołkowatość, zaczerwienienie twarzy, tachykardia – przypomina upojenie alkoholowe; - zawroty i bóle głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi, senność, śpiączka; - przy stężeniu powyżej 20000 mg/m 3 – szybka utrata przytomności, zgon

Węglowodory alifatyczne benzyna ü zatrucie przewlekłe: - zespół rzekomonerwicowy – bóle i zawroty głowy, nadmierna drażliwość, zaburzenia snu, drżenia rąk - niewielka niedokrwistość może wynikać z domieszek benzenu ü zachłyśnięcie: - ogólne objawy toksyczne jak w zatruciu ostrym, - odoskrzelowe zapalenie płuc z krwiopluciem, leukocytozą – ropień płuca

Węglowodory alifatyczne benzyna Różnicowanie: ü zatrucie ostre – upojenie alkoholowe lub zatrucie innym rozpuszczalnikiem organicznym – charakterystyczny zapach z ust (!) ü zatrucie przewlekłe – trudne do rozpoznania – konieczne śledzenie dynamiki objawów i wiarygodna ocena narażenia – konieczność konsultacji neurologicznej, psychiatrycznej, psychologicznej

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych - Różnią się: długością łańcucha węglowego, obecnością i liczbą wiązań nienasyconych, liczbą atomów chlorowca i miejscem ich połączenia. Toksyczność wzrasta: z długością łańcucha węglowego, obecnością i liczbą wiązań nienasyconych, liczbą atomów chlorowca. Postać – gazy, łatwo parujące ciecze

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych chlorek metylu – chlorometan – CH 3 Cl - w temperaturze pokojowej – gaz - stosowany jako chłodziwo w lodówkach, chłodziarkach - narażenie przy naprawie urządzeń chłodniczych - wchłania się droga oddechową - wydala się drogą oddechową niezmieniony a częściowo utlenia się do kwasu mrówkowego – wydalany z moczem

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych chlorek metylu – chlorometan – CH 3 Cl Zatrucie ostre: - kilkunastogodzinny okres utajenia; - zawroty i bóle głowy, osłabienie ostrości wzroku, podwójne widzenie, chwiejny chód; - nudności, wymioty, bóle brzucha - dodatni objaw Romberga, upośledzenie koordynacji ruchów, zaburzenia czynności mięśni okoruchowych - w ciężkim zatruciu – niewydolność nerek, drgawki, śpiączka, zgon(!)

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych chlorek metylu – chlorometan – CH 3 Cl Zatrucie ostre: - potwierdzeniem narażenia – kwas mrówkowy w moczu; - próby wątrobowe, - BOM, - kreatynina, mocznik, - badanie neurologiczne Leczenie - szpitalne

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych chlorek metylenu – dichlorometan – CH 2 Cl 2 v w temperaturze pokojowej – ciecz o temp. wrzenia – 40 st. C. v Zastosowanie: - rozpuszczalnik o wysokim stopniu lotności do usuwania niektórych farb v w kontakcie z płomieniem lub gorącym metalem – powstaje fosgen v wchłania się przez płuca – utlenia się do CO(!!!) v przy 6 -cio godzinnym narażeniu - Hb. CO – do 40% v T 1/2 CO – 13 godzin (!!!)

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych chlorek metylenu – dichlorometan – CH 2 Cl 2 v kontakt ze skórą może powodować oparzenia chemiczne v narządem krytycznym jest OUN: - bóle i zawroty głowy, - drętwienie i mrowienie w kończynach, - senność, utrata przytomności (CO), - ma działanie hepatotoksyczne, - zawał mięśnia sercowego, - demencja

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Ø bezbarwna, łatwo parująca i niepalna ciecz o słodkawym zapachu; Ø stosowany w przemyśle chemicznym do chlorowania węglowodorów krótkołańcuchowych oraz w przemyśle gumowym, jest rozpuszczalnikiem do produkcji leków, pestycydów oraz substancji przeciwstukowych; Ø w przeszłości – do produkcji gaśnic, rozpuszczalnik do prania odzieży, wełny, do odtłuszczania metali i dezynsekcji; Ø w kontakcie z płomieniem, gorącym metalem – powstaje fosgen

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Ø w postaci pary wchłaniany jest drogą oddechową, Ø w postaci cieczy wchłania się przez skórę, Ø przyjęty doustnie wchłania się z przewodu pokarmowego – zatrucia przypadkowe, suicydalne; spożycie 5 ml może być śmiertelne ; Ø 50% CCl 4 wydala się wolno w stanie niezmienionym przez drogi oddechowe, Ø wchłonięty CCl 4 odkłada się w tkance tłuszczowej, wątrobie, szpiku, mózgu, nerkach Ø CCl 4 ulega rozkładowi do chloru i wolnego rodnika trichlorometylowego, a następnie do chlorowodoru i chlorku karbonylu

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Ø zmiany narządowe dotyczą wątroby i nerek Ø wątroba – zwyrodnienie tłuszczowe, nekroza hepatocytów w wyniku peroksydacji lipidów i tworzenia wolnych rodników tlenowych; Ø nerki – uszkodzenie i martwica kanalików I rzędu, w dużych stężeniach – niedokrwienie całego nefronu – spadku przesączania kłębuszkowego Ø dowodem narażenia jest stwierdzenie tetrachlorometanu w powietrzu wydechowym i we krwi – do 2 tygodni po przebyciu narażenia

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Zatrucie ostre: I faza - podrażnienie spojówek, błon śluzowych nosa, gardła - nudności, wymioty, zwężenie pola widzenia, diplopia - objawy narkotyczne aż do śpiączki II faza - pozorna poprawa III faza- krwiste wymioty - żółtaczka, hepatomegalia, skaza krwotoczna (protrombina) - oliguria aż do niewydolności nerek ZESPÓŁ WĄTROBOWO - NERKOWY

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Zatrucie ostre: - ostry żółty zanik wątroby (!) - stopniowa poprawa po kilku tygodniach … kilku miesiącach - w nielicznych przypadkach rozwija się marskość wątroby

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Zatrucie przewlekłe: - rzadko, w wyniku długotrwałego, umiarkowanego narażenia, - nie występuje faza narkotyczna, - cechy zespołu wątrobowo – nerkowego o mniejszym stopniu nasilenia - objawy ustępują po przerwaniu narażenia - mogą wystąpić objawy uszkodzenia mózgu i móżdżku w wyniku procesów demielinizacyjnych

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Badania pomocnicze: - tertrachlorometan w powietrzu wydechowym, we krwi, pełny profil prób wątrobowych, ze wsk. protrombinowym, proteinogramem, badania w kierunku infekcji WZW, próby nerkowe, BOM, elektrolity, usg jamy brzusznej. Różnicowanie: - WZW, - zespół sromotnikowy, - inne zatrucia

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Leczenie: - hiperwentylacja – respiratoroterapia, - wymienne przetoczenie krwi, i. HD, CRRT, - antyoksydanty (acetylocysteina), - silibinina (Legalon), - wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych i RKZ, - hiperbaria tlenowa (działanie hepatoprotekcyjne)

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych czterochlorek węgla - CCl 4 – tetrachlorometan – tetra Rokowanie: - niepewne – zależy od stopnia narażenia, nasilenia i przebiegu objawów; - w ciężkich przypadkach zatrucie może zakończyć się zgonem; - wyleczenie po długotrwałym leczeniu, rehabilitacji

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) - TRI ü bezbarwna ciecz o przyjemnym, aromatycznym zapachu, lotna; ü zastosowanie przy odtłuszczaniu metali, rozpuszczalnik farb, emalii, smoły, gumy, do produkcji atramentów i materiałów przylepnych; ü dawniej szeroko stosowany w pralniach chemicznych do czyszczenia na sucho; ü z uwagi na działanie odurzające stosowany przez wąchaczy

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) – TRI ü wchłania się głównie przez drogi oddechowe oraz przez skórę; ü większość wydala się w stanie niezmienionym przez płuca; ü w organiźmie utlenia się w wątrobie do chloralhydratu, który ulega redukcji do trichloroetanolu (TCE) lub utlenieniu do kwasu trichlorooctowego (TCA). Trójchloroetanol jest utleniany do TCA lub po połączeniu z kwasem glukuronowym wydalany jest z moczem; ü biomarkerami narażenia na TRI są: TCE i TCA; ü TCE jest wczesnym biomarkerem – wydala się w pierwszych godzinach ü TCA wydala się po kilkunastu godzinach, szczyt – 2 – 3 doba

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) – TRI Zatrucie ostre: - działanie drażniące na skórę i spojówki oka, może spowodować uszkodzenie rogówki, - zawroty głowy, uczucie upojenia, bóle głowy, nudności, zaburzenia widzenia i koordynacji ruchowej, splątanie, utrata przytomności, - zaburzenia rytmu serca – VES, FV – zgon, - zaburzenia przewodnictwa w nn obwodowych i n. VII – może utrzymywać się kilkanaście miesięcy, - słabe działanie hepato- i nefrotoksyczne

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) – TRI Zatrucie przewlekłe: - uogólnione osłabienie, senność, brak łaknienia, zaburzenia węchu, apatia, zaburzenia koncentracji uwagi, osłabienie pamięci, - objawy polineuropatii, zwolnienie przewodnictwa w nerwach obwodowych , zmiany w zapisie EEG, - uznany jest za kancerogen – rak wątroby i chłoniak złośliwy

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) – TRI Badania pomocnicze: - TCE – narażenie bieżące - TCA – odzwierciedla okres wcześniejszy – DSB – 20 mg/l, - próby wątrobowe, - BOM, próby nerkowe, - EKG, - przewodnictwo nerwowe, EEG, - konsultacje: neurologiczna, psychiatryczna

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) – TRI Różnicowanie zatrucia ostrego: - upojenie alkoholowe, - zatrucie innymi rozpuszczalnikami, - zatrucie CO. Różnicowanie zatrucia przewlekłego: - zespół rzekomonerwicowy, - polineuropatie np. cukrzycowa, alkoholowa

Chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych Trichloroetylen (Cl 2 C=CHCl) – TRI Zatrucie ostre najczęściej jest odwracalne i nie pozostawia trwałych nastepstw Zatrucie przewlekłe: może być odwracalne w okresie wczesnym, objawy uszkodzenia układu nerwowego – polineuropatie mogą utrzymywać się stale

Węglowodory aromatyczne Ø zawierają w cząsteczce sześcioczłonowy pierścień aromatyczny lub Ø Ø układ kilku skondensowanych pierścieni do których podłączone były podstawniki alkilowe lub arylowe; najprostszym węglowodorem aromatycznym jest benzen – C 6 H 6; otrzymuje się z ropy naftowej, smoły pogazowej i gazu ziemnego znajdują za w wielu dziedzinach przemysłu, stanowią składnik paliw, używane są jako rozpuszczalniki; w technologiach przemysłowych występują jako mieszaniny

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 - lotna, bezbarwna, palna ciecz otrzymywana z destylacji ropy naftowej - w przeszłości używany jako rozpuszczalnik farb, lakierów, klejów, w przemyśle gumowym i skórzanym - obecnie zastępowany jest mniej toksycznymi rozpuszczalnikami - w benzynie może stanowić maksymalnie 1% - ma zastosowanie w przemyśle chemicznym do syntezy barwników, leków, detergentów, materiałów wybuchowych, fenoli, styrenu

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 - w postaci pary wchłania się przez drogi oddechowe, - w postaci cieczy wchłania się przez nieuszkodzoną skórę, - śmiertelna dawka doustna 100 ml - 50% benzenu wydala się niezmienione przez płuca, - 50% benzenu przechodzi do wątroby, szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej, - w wątrobie pod wpływem oksydazy cytochromu P-450 ulega utlenieniu do fenolu, katecholu i kwinolu; - fenol po sprzężeniu z kwasem glukuronowym lub siarczanami wydalany jest z moczem lub po rozerwaniu pierścienia węglowego wydalany jest z moczem jako kwas mukonowy.

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Zatrucie ostre: - występują rzadko, w sytuacjach awaryjnych; - bóle i zawroty głowy, nudności, odczucie zmęczenia, utrata przytomności , - zaburzenia rytmu serca, - następstwem mogą być trwałe uszkodzenia układu nerwowego, zespół rzekomonerwicowy.

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Zatrucie przewlekłe: Ú zmiany w krwiotwórczym: - początkowy okres - wzrost erytrocytów, leukocytów, - okres depresji - mierna leukopenia, - spadek PLT – wydłużenie czasu krwawienia, upośledzenie kurczliwości skrzepu, - leukopenia, względna limfocytoza, - spadek erytrocytów, hemoglobina w normie

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Zatrucie przewlekłe: - krwawienia z dziąseł , nosa, wynaczynienia po niewielkich urazach, wydłużenie menstruacji; - szpik ubogogrudkowy - zmniejszenie układu białokrwinkowego, zahamowanie na etapie mielocytów, - zahamowanie układu płytkowego, - upośledzenie układu erytrocytarnego - niedokrwistość aplastyczna;

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Zatrucie przewlekłe: Ú uszkodzenie układu nerwowego – zaburzenia behawioralne, psychomotoryczne, uszkodzenie błędnika, nerwu przedsionkowego i słuchowego; Ú działanie genotoksyczne, aberracje chromosomalne; Ú białaczka – ostra białaczka mieloblastyczna, erytroleukemia, białaczka przewlekła – rzadziej – występują po kilku, kilkunastu latach od przerwania narażenia; - benzen jest uznanym przez IARC kancerogenem.

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Badania pomocnicze: - fenol w moczu – podstawowy biomarker narażenia powinien być pobierany w drugiej połowie dniówki - kwas fenylomerkapturowy i mukonowy czulszy biomarker Fenol w moczu: - do 10 mg/l – fizjologiczne stężenie, - do 20 mg/l – DSB, - powyżej 25 mg/l – narażenie niewielkie, - około 50 mg/l odpowiada narażeniu około 32 mg/m 3 przez 8 godzin; - około 100 mg/l odpowiada narażeniu około 80 mg/m 3 przez 8 godzin

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Badania pomocnicze: - morfologia krwi z rozmazem, - PLT, - retikulocyty, - biopsja szpiku, - badania koagulologiczne, - EKG, - konsultacja neurologiczna

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Różnicowanie zatrucia ostrego: - upojenie alkoholowe, - diagnostyka zaburzeń świadomości, Różnicowanie zatrucia przewlekłego: - pancytopenie o innej etiologii i idiopatyczne, - inne białaczki - polineuropatie

Węglowodory aromatyczne benzen – C 6 H 6 Rokowanie: - pancytopenie przy przerwaniu narażenia są odwracalne; - zaawansowana niedokrwistość aplastczna – rokowanie złe, - białaczka – rokowanie jak w białaczkach niezależnie od narażenia.

Węglowodory aromatyczne toluen – metylobenzen – C 6 H 5 CH 3 - bezbarwna, palna, lotna ciecz o zapachu podobnym do benzenu; - otrzymywany z ropy naftowej; - używany jako rozpuszczalnik farb, lakierów, żywic, gumy, smoły, asfaltu, celulozy, - do produkcji trójnitrotoulenu – TNT, chloraminy, diizocyjanianu toulenu, sacharyny.

Węglowodory aromatyczne toluen – metylobenzen – C 6 H 5 CH 3 - wchłania się przez układ oddechowy, ciekły w małej ilości przez skórę; - 20% - wydala się przez płuca; - 40 – 60% ulega utlenieniu do kwasu benzoesowego, który po połączeniu z glicyna daje kwas hipurowy wydalany z moczem (w ciągu 24 godzin); - DSB toulenu we krwi – 300 ug/l

Węglowodory aromatyczne toluen – metylobenzen – C 6 H 5 CH 3 Ostre zatrucie: - bóle i zawroty głowy, podrażnienie spojówek, podrażnienie błon śluzowych nosa, gardła, parestezje, niezborność ruchów, zaburzenia świadomości, śpiączka; - zaburzenia rytmu serca, blok AV, VES, FV, ostra niewydolność lewokomorowa, zgon; Przewlekłe zatrucie: - osłabienie mięśniowe, bóle brzucha, zaburzenia móżdżkowe, uszkodzenie n. II, neuropatia obwodowa, zaburzenia zachowania; - uszkodzenie wątroby, - uszkodzenia szpiku wynikają z domieszek benzenu.

Węglowodory aromatyczne toluen – metylobenzen – C 6 H 5 CH 3 Badania pomocnicze: - biomarker narażenia – kwas hipurowy w moczu lub kwas ortokrezolowy w moczu, DSB kwasu hipurowego w moczu – do 1500 mg/l DSB kwasu ortokrezolowego w moczu – 0, 5 mg/l - morfologia z rozmazem, PLT, - konsultacja neurologiczna i psychologiczna. Rokowanie: dobre przy przerwaniu narażenia

Węglowodory aromatyczne ksylen – dimetylobenzen – C 6 H 4(CH 3)2 trzy formy izomeryczne – orto, meta, para - bezbarwna, lotna, palna ciecz otrzymywana przez destylację ropy naftowej; - rozpuszczalnik farb, lakierów, klejów - w przemyśle jako surowiec do produkcji żywic, kwasu benzoesowego i ftalowego, - w pracowniach histopatologicznych

Węglowodory aromatyczne ksylen – dimetylobenzen – C 6 H 4(CH 3)2 - w postaci par wchłania się poprzez drogi oddechowe, - ciekły – wchłania się przez skórę, - gromadzi się w narządach bogatych w tłuszcze; - metabolizuje do kwasu metylobenzoesowego, który łączy się z glicyną – kwas metylohipurowy wydalany z moczem, - niewielka część wydala się w postaci niezmienionej z powietrzem wydechowym

Węglowodory aromatyczne ksylen – dimetylobenzen – C 6 H 4(CH 3)2 Ostre zatrucie: - ból i zawroty głowy, nudności, wymioty, senność, splątanie, utrata przytomności, - toksyczne uszkodzenie wątroby i nerek, - wybroczyny w OUN Przewlekłe zatrucie: - uszkodzenie OUN – zespół psychoorganiczny – bóle i zawroty głowy, drażliwość, zmęczenie, zaburzenia koordynacii ruchowej, osłabienie pamięci, - polineuropatie z zaburzeniami przewodnictwa w nn. obwodowych

Węglowodory aromatyczne ksylen – dimetylobenzen – C 6 H 4(CH 3)2 Badania pomocnicze: - biomarkerem narażenia jest kwas metylohipurowy; - DSB kwasu metylhipurowego w moczu – do 1400 mg/l, - DSB kwasu hipurowego w moczu – do 1500 mg/l - morfologia z rozmazem, PLT, - badanie przewodnictwa w nn. , - konsultacja neurologiczna

Węglowodory leczenie uwagi ogólne Ú leczenie zatrucia WW jest podtrzymujące brak jest specyficznych odtrutek!!! Ú obserwuj pacjentów bezobjawowych w poszukiwaniu oznak zatrucia Ú obserwuj wszystkich pacjentów przez minimum 6 h po ekspozycji w poszukiwaniu objawów zatrucia

Węglowodory – leczenie zapalenie płuc Ú tlenoterapia, intubacja, mechaniczna wentylacja Ú antybiotyki wskazane tylko w przypadku obecności infekcji Ú sterydy – nie dowiedziono skuteczności we wczesnej fazie zapalenia płuc wywołanego WW

Węglowodory – leczenie zapalenie płuc Ú metoda pozaustrojowego utlenowania (ECMO - extracorporeal membrane oxygenation) – wykazano jego skuteczność u dzieci Ú wentylacja wysokimi częstotliwościami (HFJV – high frequency jet ventilation) – zapewnia właściwe utlenowanie przy mniejszych szczytowych ciśnieniach wdechowych

Węglowodory – leczenie zapobieganie wchłanianiu Ú Prowokowanie wymiotów – przeciwwskazane Ú Płukanie żołądka – tylko po zabezpieczeniu dróg oddechowych przez intubację dotchawiczą!!!

Węglowodory – leczenie zapobieganie wchłanianiu Ú Aspiracja treści żołądkowej: – po intubacji dotchawiczej u pacjentów podsypiających lub zamroczonych, a wymagających dekontaminacji przewodu pokarmowego, – po spożyciu znacznej ilości toksycznych WW (np. próba samobójcza), – gdy nie wystąpiły spontaniczne wymioty, – spożycie WW wysoce toksycznych (np. WW halogenowe, CCl 4) lub zawierających bardzo toksyczne dodatki (np. metale ciężkie, pestycydy), – skuteczna przy wykonaniu do 1 h od spożycia.

Węglowodory – leczenie zapobieganie wchłanianiu Ú Węgiel aktywowany – absorbował naftę, terpentynę i benzen in vitro i na modelach zwierzęcych, – może sprowokować wymioty (ryzyko aspiracji u pacjentów po spożyciu WW); Ú wskazania: – spożycie silnie toksycznych WW, – spożycie WW zawierających bardzo toksyczne domieszki (np. metale ciężkie, pestycydy), – zatrucia mieszane z udziałem WW i innych absorbowalnych trucizn.

Węglowodory – leczenie zapobieganie wchłanianiu W przypadku spożycia WW konieczne podanie parafiny płynnej – 150 – 200 ml p. o. Bezwzględnie przeciwwskazane podanie: mleka, tłuszczów i alkoholu przyśpieszają wchłanianie WW