Interculturele verhoudingen op school levensbeschouwing als case Design
Interculturele verhoudingen op school: levensbeschouwing als case Design Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra � Ides Nicaise (KU Leuven - HIVA / PPW) Goedroen Juchtmans (KU Leuven – HIVA / IKKS)
Cultuur als oorzaak van de onderwijskloof: taboe? • Cultuur-deficit theorie: verwant met theorie van armoedecultuur (Oscar Lewis). Armoede wordt doorgegeven van generatie op generatie door een eigen cultuur van armen (migranten? ) die traditionalistisch is en afwijzend staat t. a. v. onderwijs • Bilaterale acculturatietheorie (Piontkowski e. a. ; Bourhis e. a. ): geen deficit in deze of gene cultuur, maar wrijvingen tussen culturen zijn oorzaak van beperkt profijt van onderwijs bij minderheidsgroepen.
Gevoelige punten in acculturatie (Van Craen e. a. 2007) • taal: 48. 3% v. d. Turkse, and 26. 1% v. d. Marokkaanse volwassenen gebruiken ‘zelden of nooit’ geschreven Nederlands historische gevoeligheid van Vlamingen omtrent Nederlandse taal => ‘Nederlands eerst’ beleid in Vlaamse scholen • religie: 25. 1% v. d. Vlamingen voelen zich (overtuigd) Christen 89. 1% v. d. Turken en 88. 3% v. d. Marokkanen voelen zich (overtuigd) moslim => verzuilde ‘katholieke’ en ‘neutrale’ scholen
Gevoelige punten in acculturatie (Van Craen e. a. 2007) � hoofddoek: 18. 3% Vlamingen 78. 4% Turken en 82. 2% Marokkanen vinden dat scholen de hoofddoek moeten toelaten => meeste Vlaamse scholen verbieden de hoofddoek � gender rollen: 76% Vlamingen 42. 6% Turken and 58. 1% Marokkanen onderschrijven moderne genderrollen => orientatie van migrantenmeisjes in SO
Houdingen van migranten Dimensie 2 (contact) Dimensie 1 (culturele identiteit) Vindt men het belangrijk om zijn eigen culturele identiteit te Ja behouden ? Neen Ja INTEGRATIE ASSIMILATIE SEPARATIE MARGINALISATIE ANOMIE INDIVIDUALl. ISME Wenst men interactie met de dominante cultuur? Neen
Houdingen v. autochtonen Dimensie 2 (contact) Dimensie 1 (cult. Identiteit) Aanvaardt men dat migranten hun eigen culturele identiteit Ja behouden ? Neen Ja INTEGRATIE ASSIMILATIE SEGREGATIE UITSLUITING INDIVIDUALl. ISME Vindt men interactie met de allochtone cultuur zinvol ? Neen
INTERACTIEF ACCULTURATIEMODEL MIGRANTENGEMEENSCHAP AUTOCHTONE GEMEENSCHAP INTEGRATIE ASSIMILATIE SEGREGATIE UITSLUITING INDIVIDUALISME ASSIMILATIE SEPARATIE MARGINALISATIE , ts laa sp g n INDIVIgi i t s DUALISME ve en d lan f… Cultuur. Contact. Cultuurt s Conflictueel Consensueel ie problematisch rkom ect problematisch e rsp h g spe n Cultuura d. Contactl j i e t Consensueel Conflictueel problematisch arg eid, problematisch a n erh n e ill ind Contacth m c Conflictueel s Consensueel ? g r e an problematischproblematisch v v n ka t, om : g s n. Conflictueel i m k Conflictueel r fko e a m Op ciale Contact. Cultuur. Contactso problematisch Consensueel
Gevolgen voor schoolloopbanen • participatie (vóórschools, voorbij leerplicht) • mate van integratie: – segregatie (concentratiescholen) – relaties school – thuismilieu – welbevinden / gedragsproblemen (conflictgedrag, anomie…) • studie-oriëntering – oriënteringsadvies van scholen (BLO, b-stroom, BSO…) – genderverschillen (bv. meisjes in b-stroom, in hogescholen) • dit alles werkt cumulatief in op / met studieresultaten
Maatregelen voor culturele integratie Kenmerken • Verschillend per doelgroep? • Aan beide zijden werken – kant van leerling / milieu – kant van school / systeem • Afbouwen van verborgen discriminaties – godsdienst(beleving) – taal – respect voor cultuurverschillen • Aandacht voor de beleving van jongeren / Voorbeelden • Sociale mix bevorderen – – recht op inschrijving quota-systemen GOK-financiering magneetscholen • Participatie bevorderen – verplicht kleuteronderwijs • Meer intercultureel onderwijs – Meertalig onderwijs – ICO – schoolopbouwwerk
Boek 'Kleur in mijn klas' - Toegankelijk boek gebaseerd op interviews in 5 lagere scholen over het thema levensbeschouwelijke diversiteit, met focus op wisselwerking school-thuis - Kinderen als kroongetuigen - Uitgangspunt boek: in een superdiverse klas- een school context wordt werken aan de kwaliteit van de interacties tussen leerkracht/school en leerlingen/ouders cruciaal 27 -11 -2014 10
Toepassing model Piontkowski - Verbreding model (kinderen-volwassenen ipv migranten - leden gastland) - Mee te nemen: kinderen hebben minder macht om de interactie te sturen dan leerkrachten en andere volwassenen (ook ouders), tegelijk kunnen kinderen ook eigen interactiekeuzes maken (agency) - De acculturatiehouding van beide groepen staat niet vast 27 -11 -2014 11
Basishouding kinderen: integratie - staan positief tegenover rituelen die school organiseert en het vak levensbeschouwing, ook als deze rituelen en het vak LB niet overeenkomen met wat ze thuis aan levensbeschouwelijke opvoeding hebben meegekregen. - leerkrachten / school kunnen deze houding versterken: resultaat is een harmonische interactieuitkomst 27 -11 -2014 12
Acculturatiehouding in beweging: enkele cases a) Contactproblematische relatie: case van de moslimmeisjes en hun islamleraar / gemeenschap b) Cultuurproblematische relatie: case van het kruisje slaan c) Wat als het verlangen om de eigen levensbeschouwelijke cultuur op school te beleven niet beantwoordt wordt? Case kerststal / islamles 27 -11 -2014 13
Conclusies ter reflectie - Integratiehouding drukt wens van kinderen uit om de verschillende werelden waarin ze leven met elkaar te verbinden. Wie daar naar kijkt, kan ontdekken welke interactiekeuzes kinderen maken. - Aan shift in acculturatiehouding gaat vaak een niet bediscussieerbare assimilatie- of segregatiehouding van volwassenen vooraf, gevolg is polarisering / wij-zijdenken / meer nadruk op levensbeschouwelijke opvoeding thuis - Hoe basishouding leerlingen versterken als school? Vraagt openheid / waarderende aanwezigheid / inlevingsvermogen 27 -11 -2014 14
- Slides: 14